មូលហេតុជនជាតិដើមភាគតិចចង់ចុះបញ្ជីដីធ្លីជាកម្មសិទ្ធិសមូលហភាព
h083012sr.mp3
តើមូលហេតុអ្វីបានជាក្រុមជនជាតិដើមភាគតិច ចង់បានចុះបញ្ជីដីធ្លីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព?
នេះគឺជាបទភ្លេង និងចំរៀងនៃក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចព្រៅ ប្រគំបើកកម្មវិធីប្រជុំអនុម័តបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងសហគមន៍ ភូមិកាលង ឃុំល្បាំងមួយ ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី ដើម្បីបញ្ចប់ឯកសារនៃការបង្កើតសហគមន៍ផ្លូវការ និងឈានទៅចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព។
ពិធីនេះធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃពុធ ទី២៩ ខែសីហា កន្លងទៅនេះ និងមានក្រុមសហគមន៍ជាង១០០នាក់ រួមទាំងមន្ត្រីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងបុគ្គលិកអង្គការសង្គមស៊ីវិលចូលរួម ក្រោមការគាំទ្របច្ចេកទេសពីស្ថាប័នជំនាញ នៃអាជ្ញាធរខេត្ត អង្គការគាំទ្រសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចខេត្តរតនគិរី និងឧបត្ថម្ភមូលនិធិដោយសហគមន៍អឺរ៉ុប (EU)។
ប្រធានសហគមន៍ភូមិកាលង លោក ប៉ាង ហ៊ាន មានប្រសាសន៍បើកពិធីនេះថា បំណងប្រាថ្នារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ គឺបញ្ឈប់កុំឲ្យមានការទិញលក់ ឬការចូលកាន់កាប់ដីធ្លីជនជាតិដើមបានតទៅទៀត និងដើម្បីការពារធនធានធម្មជាតិ មានព្រៃឈើ សត្វព្រៃ និងដើម្បីថែរក្សាប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ជនជាតិព្រៅ បាននៅគង់វង្សទៅថ្ងៃអនាគត៖ «មានប្រយោជន៍ យើងបានដីគង់វង្សតកូនចៅ កុំឲ្យមានអ្នកខាងក្រៅគេជ្រែកក្នុងសហគមន៍របស់យើង។ យើងការពារបានដី ព្រៃឈើ ប្រភពទឹក ដីតំបន់ការពារភ្នំ ថ្មទាំងអស់»។
ភូមិកាលង គឺជាភូមិមួយក្នុងចំណោមភូមិពីរផ្សេងទៀតរបស់ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិច នៅខេត្តរតនគិរី គឺជនជាតិដើមទំពួន ភូមិប៉ាអរ ក្នុងឃុំកិចុង ស្រុកបរកែវ ដែលបានប្រារព្ធពិធីដូចគ្នានេះ កាលពីថ្ងៃអង្គារ និងជនជាតិដើមភាគតិចគ្រឹង ភូមិកាំ ឃុំល្អក់ ក្នុងស្រុកអូរជុំ ប្រារព្ធពិធីនេះនៅថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ ទី៣០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២។
ប្រធានសហគមន៍ភូមិកាំ លោក តាវ៉ាងព្រាវ ប្រកាសនៅចំពោះមុខសមាជិកសហគមន៍ថា ធនធានព្រៃឈើដីធ្លីក្នុងតំបន់ជនជាតិដើមធ្លាប់រស់អាស្រ័យផល បានបាត់បង់កាន់តែច្រើន ដោយសារការអភិវឌ្ឍវិស័យដីធ្លី ព្រៃឈើ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ជីវភាពរស់នៅរបស់អ្នកភូមិ ដូច្នេះគោលនយោបាយចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព អាចជួយឲ្យការប្រើប្រាស់ដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិក្នុងភូមិរក្សាបានស្ថិរភាពសម្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ៖ «ពីមុនហ្នឹង អត់មានខាងក្រុមហ៊ុន ឬក៏អាជ្ញាធរខាងថ្នាក់លើ ខាងរដ្ឋ គេមិនសូវធ្វើវិនិយោគទេ។ ឥឡូវនេះ យើងគិតថា បើយើងមិនធ្វើអ៊ីចឹងទេ បើយើងមិនឲ្យខាងក្រសួងទទួលស្គាល់ទេ គេប្រហែលនឹងយកអស់»។
របាយការណ៍របស់កម្មវិធីសហគមន៍ថ្នាក់ជាតិ នៃអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ អាយឡូ (ILO) ឲ្យដឹងថា ចាប់ពីរាជរដ្ឋាភិបាលចេញសេចក្តីសម្រេចលើគោលនយោបាយចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាពមក មានភូមិចំនួនពីរនៅខេត្តរតនគិរី និងភូមិចំនួនមួយនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី បានចុះបញ្ជីដីធ្លីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាពសាកល្បង។ ទន្ទឹមនេះដែរ ក្រុមជនជាតិដើមចំនួន៤៨សហគមន៍ នៃខេត្តទាំងពីរ បានចុះបញ្ជីអត្តសញ្ញាណជនជាតិដើម ទទួលស្គាល់ដោយក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ និងបង្កើតសហគមន៍ជនជាតិដើម ទទួលស្គាល់ដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ។
អ្នកសម្របសម្រួលអង្គការគាំទ្រជនជាតិដើមភាគតិចខេត្តរតនគិរី អាយ.ស៊ី.អេស.អូ (ICSO=Indigenous Community Support Organization) លោក ទេព បូរិន កត់សម្គាល់ថា ការចុះបញ្ជីដីធ្លីកម្មសិទ្ធិសមូហភាពសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅមានភាពយឺតយ៉ាវ ដោយសារការរៀបចំឯកសារចុះបញ្ជីទទួលស្គាល់របស់សហគមន៍នីមួយៗ ត្រូវចំណាយពេលប្រមាណមួយឆ្នាំជាមធ្យម។
លោកបន្តថា ប្រការនេះធ្វើឲ្យដីធ្លី និងព្រៃឈើធនធានធម្មជាតិ ដែលក្រុមសហគមន៍ធ្លាប់ប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលតាមលក្ខណៈប្រពៃណី បានបាត់បង់កាន់តែច្រើន ហើយក្រុមសហគមន៍នឹងមិនមានដីធ្លីគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីចុះបញ្ជីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព៖ «យើងមានការយកចិត្តទុកដាក់ដើម្បីសម្របសម្រួលគាត់ឲ្យមានការគាំទ្រខាងផ្លូវច្បាប់ រាជរដ្ឋាភិបាល ទាំងជំនាញ យើងប្រឹងជាមួយសង្គមស៊ីវិល។ ច្បាប់ភូមិបាលក៏ទទួលស្គាល់នៅឡើយ ព្រោះគាត់មានសិទ្ធិបន្តការប្រើប្រាស់ទំនៀមទម្លាប់របស់គាត់។ ប៉ុន្តែយើងមិនធានាថាទៅអនាគត គាត់មានសន្តិសុខ និរន្តរភាពនៃការប្រើប្រាស់នេះទេ»។
ប្រធានមន្ទីររៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ខេត្តរតនគិរី លោក ទឹម ស៊ីណាត បានពន្យល់ថា ក្រុមសហគមន៍ និងអាជ្ញាធរដែនដីមន្ត្រីជំនាញ មានតួនាទីសំខាន់ កំណត់ និងអភិរក្សដី ឬតំបន់ព្រៃឈើ ដែលសហគមន៍ប្រើប្រាស់អាស្រ័យផល ដើម្បីរក្សាដីនោះទុកចុះបញ្ជីដីសហគមន៍។
លោកបន្តថា គោលការណ៍បន្ថែមរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏កំណត់មិនឲ្យក្រុមការងារវាស់វែងដី ជាពិសេសក្រុមនិស្សិតវាស់វែងជាដីកម្មសិទ្ធិឯកជន ចំពោះដីណាដែលក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចមានបំណងចុះបញ្ជីដីធ្លីជាកម្មសិទ្ធិសហគមន៍៖ «ក្រុមហ៊ុនគាត់ត្រូវគោរពដីកប់ខ្មោច ទៅកាប់របស់គាត់ម៉េចបាន។ ដីព្រៃអារក្សរបស់គាត់ អាជ្ញាធរដែនដីត្រូវទប់ស្កាត់ទៅ កុំឲ្យទៅកាប់ព្រៃរបស់គាត់ហ្នឹង។ មេភូមិ មេឃុំ គេទទួលស្គាល់តើ ថាអាហ្នឹងដីកប់ខ្មោចរបស់ខ្ញុំ អាហ្នឹងដីព្រៃអារក្សរបស់ខ្ញុំទេ»។
អ្នកសម្របសម្រួលកម្មវិធីសហគមន៍ថ្នាក់ជាតិ នៃអង្គការអាយឡូ លោក សេក សោភ័ណ្ឌ ចាប់អារម្មណ៍ថា ទំនាស់ដីធ្លីនានានៅក្នុងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ក៏ជាឧបសគ្គរំខានដល់ការចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍។ ហេតុនេះ ប្រការសំខាន់ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានារបស់រាជរដ្ឋាភិបាលប្រញាប់ចាត់វិធានការដោះស្រាយទំនាស់ដីធ្លីជនជាតិដើមភាគតិចឲ្យបានរួចរាល់ ដើម្បីសហគមន៍បានទទួលសិទ្ធិចុះបញ្ជីដីធ្លីតាមបំណងប្រាថ្នា៖ «អ្នកដែលពាក់ព័ន្ធរឿងនេះមានច្រើន ជាពិសេសសហគមន៍ខ្លួនឯងហ្នឹង ត្រូវពង្រឹងសាមគ្គីភាពសហគមន៍ដែរ។ ដឹងថាដីខ្លួនឯងសល់ប៉ុន្មាន សមាជិកមានប៉ុន្មាននាក់ ហើយសមាជិកទាំងអស់ហ្នឹងព្រមព្រៀងគ្នាចុះជាសហគមន៍ ហើយគ្រប់គ្រងដីជាសមូហភាពតាមច្បាប់ ឬតាមប្រពៃណីរបស់ខ្លួនតទៅទៀតទេ?»។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាស្រុកលំផាត់ លោក ហា ណែន មានប្រសាសន៍គាំទ្រគោលបំណងចុះបញ្ជីដីធ្លីជនជាតិដើមជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព។ លោកទទួលស្គាល់ដែរថា កន្លងទៅដីស្រែចម្ការប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើម ត្រូវបានទិញលក់ ក្នុងនោះតំបន់ព្រៃឈើ ដីចម្ការវិលជុំត្រៀមបម្រុងសហគមន៍ បានបាត់បង់ដោយសារអាជ្ញាធរ និងសហគមន៍សម្រេចចិត្តមិនបានត្រឹមត្រូវ៖ «ធ្វើម៉េច យើងគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិឲ្យបានគង់វង្ស ទាំងដី ទាំងឈើ គ្មានដីធ្វើស្រែ គ្មានដីធ្វើចម្ការ គ្មានឈើធ្វើផ្ទះ គ្មានឈើធ្វើអុស គ្មានជម្រកសត្វ។ យើងសំណូមពរសហគមន៍យើង ធ្វើម៉េចឲ្យបានល្អ»។
អនុក្រឹត្យស្ដីពីការចុះបញ្ជីដីធ្លីសហគមន៍ គឺរដ្ឋមានគោលការណ៍ចុះបញ្ជីដីដល់ក្រុមសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចណាដែលចង់បានចុះបញ្ជីដីធ្លីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព។ ក្នុងនោះ រដ្ឋមានគោលនយោបាយផ្តល់ដីតំបន់កប់សពប្រពៃណីសហគមន៍ មិនលើសពី៧ហិកតារ។ ដីតំបន់ព្រៃសម្រាប់ធ្វើសក្ការបូជា មិនលើសពី៧ហិកតារ និងដីត្រៀមបម្រុងមួយចំណែកទៀត ទៅតាមស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៃដីត្រៀមបម្រុង ដែលមាននៅក្នុងសហគមន៍នីមួយៗ ដើម្បីចុះបញ្ជីដីកម្មសិទ្ធិសហគមន៍ ប៉ុន្តែ ចំណែកដីទាំងអស់នោះមិនអាចលក់ដូរបានឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
-
ស្ដាប់ផ្ទាល់
(ព្រឹក ៥:៣០-៦:៣០ ល្ងាច ៧:៣០-៨:៣០) - សំឡេង
ភាសា
