កិច្ច​ពិភាក្សា​អំពី​ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ​ថ្មី

មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​មក​ពី​ក្រសួង​យុត្តិធម៌ នគរបាល​ជាតិ តុលាការ និង​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​នៃ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​នៅ​កម្ពុជា ជាង ១០០​នាក់ នៅ​ថ្ងៃ​៥ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០១២ បើក​កិច្ច​ពិភាក្សា​គ្នា​រយៈពេល ​២​ថ្ងៃ នៅ​សណ្ឋាគារ​កាំបូឌីយ៉ាណា ដើម្បី​ពិនិត្យ​ឡើង​វិញ​ពី​ចំណុច​ខ្លាំង និង​ខ្សោយ​ក្នុង​ការ​អនុវត្ត​ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ប្រកាស​ឲ្យ​ប្រើប្រាស់​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ។

កិច្ច​ពិភាក្សា​នោះ​គឺ​នៅ​គ្រា​ដែល​មាន​ការ​រិះគន់​ពី​សកម្មជន​ការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ​ថា មាត្រា​មួយ​ចំនួន​នៃ​ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​នោះ កំពុង​តែ​រឹត​បន្តឹង​សេរីភាព​នៃ​ការ​បញ្ចេញ​មតិ និង​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន ដែល​ងាយ​ឲ្យ​អ្នក​បញ្ចេញ​មតិ និង​អ្នក​កាសែត​រង​ការ​ប្ដឹង និង​ចាប់​ខ្លួន​ដាក់​គុក​ក្រោម​បទ​បរិហារកេរ្តិ៍ និង​ជេរ​ប្រមាថ។

មាត្រា​ចំនួន​ជាង ៦០ នៃ​ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ​នោះ ត្រូវ​បាន​លើក​ពិភាក្សា​នៅ​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​រយៈពេល ២​ថ្ងៃ​នេះ ក្នុង​នោះ​មាន​មាត្រា ៣០៦ ស្ដីពី​បទ​បរិហារកេរ្តិ៍​តាម​រយៈ​កាសែត មាត្រា ៣០៨ ស្ដីពី​បទ​ជេរ​ប្រមាថ​តាម​រយៈ​កាសែត និង​មាត្រា ៥២៣ ស្ដីពី​បទ​ធ្វើ​ឲ្យ​បាត់​ជំនឿ​លើ​សេចក្ដី​សម្រេច​របស់​តុលាការ។

ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​ថ្មី​នោះ​មាន​មាត្រា​សរុប​ចំនួន ៦៧២ មាត្រា ត្រូវ​បាន​ប្រកាស​ឲ្យ​អនុវត្ត​តាំង​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​២០១១ កន្លង​មក​នេះ។ កិច្ច​ពិភាក្សា​គ្នា​នេះ​គឺ​មិន​មាន​ផែនការ​ចង់​ឲ្យ​មាន​ការ​កែប្រែ ឬ​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​លើ​មាត្រា​ទាំង​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​ចង់​ឲ្យ​មន្ត្រី​តុលាការ និង​មន្ត្រី​នគរបាល យល់​ឲ្យ​បាន​ច្បាស់លាស់​លើ​មាត្រា​ទាំង​នោះ​ក្នុង​ការ​អនុវត្ត​ច្បាប់។

រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​យុត្តិធម៌ លោក អង្គ វង្សវឌ្ឍានា បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ប្រាប់​អ្នក​កាសែត​ថា នេះ​គឺ​ជា​កិច្ច​ពិភាក្សា​សំខាន់​លើក​ទី​១ ក្រោយ​ពី​ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​នោះ​ត្រូវ​បាន​ប្រកាស​ឲ្យ​អនុវត្ត​កន្លង​មក៖ «ពិភាក្សា​ឲ្យ​យល់​ដឹង​ឲ្យ​កាន់​តែ​ច្បាស់​អំពី​ការ​បណ្ដុះបណ្ដាល​អំពី​មាត្រា​មួយ​ចំនួន​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ ខ្ញុំ​បាន​លើក​ឡើង​អម្បាញ់មិញ បទល្មើស​ទាំង​ប៉ុន្មាន​ដែល​ខ្ញុំ​លើក​ឡើង​នោះ​ណា។ បទល្មើស​វា​ច្រើន​ជាង​ហ្នឹង​ទៀត ប៉ុន្តែ​ប៉ុន្មាន​ហ្នឹង​ដែល​យើង​លើក​ឡើង​ហ្នឹង យើង​ធ្វើ​មួយ​ជំហាន​សិន លើក​ក្រោយ​ទៀត​ដើម្បី​អនុវត្ត»

សុខ សេរី៖ តើ​ដោយសារ​តែ​មាត្រា​ទាំង​ហ្នឹង​មាន​ការ​ស្រពិចស្រពិល​នៅ​ឡើយ? អង្គ វង្សវឌ្ឍានា៖ អត់​ទេ! វា​មិន​មែន​ស្រពិចស្រពិល​ទេ យើង​ច្បាស់​ហើយ ប៉ុន្តែ​យើង​ចង់​ធ្វើ​ម៉េច​ឲ្យ​អស់​លោក​ខាង​ចៅក្រម នគរបាល ឲ្យ​យល់​ច្បាស់​ស្មារតី​អ្នក​សរសេរ​ច្បាប់​ហ្នឹង គេ​ចង់​និយាយ​អំពី​ម៉េច?

ចំណែក​ឯ​នាយក​ស្ដីទី​នៃ​ការិយាល័យ​ឧត្ដម​ស្នងការ​សហប្រជាជាតិ​ទទួល​បន្ទុក​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា លោក ជេម ហ៊ីណាន (James Heenan) បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ប្រាប់​វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី​ថា ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​នោះ គឺ​ជា​ច្បាប់​ថ្មី​នៅ​កម្ពុជា ដែល​គ្រប​ដណ្ដប់​លើ​បទល្មើស​ជា​ច្រើន​ដោយ​គ្មាន​ការ​ពិភាក្សា​ជាមួយ​មន្ត្រី​អនុវត្ត​ច្បាប់​នៃ​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​កន្លង​មក ដូច្នេះ​វា​បាន​បញ្ចប់​ទៅ​ដោយ​ការ​បកស្រាយ​ច្បាប់​ផ្សេងៗ​គ្នា​លើ​បទ​ល្មើស​ទាំង​នោះ។

លោក ជេម ហ៊ីណាន៖ «វា​មាន​សារសំខាន់​ណាស់​ដែល​ត្រូវ​មាន​វេទិកា​នេះ​ដើម្បី​ពិភាក្សា​ជាមួយ​មន្ត្រី​នគរបាល និង​ព្រះរាជអាជ្ញា​នានា។ អ្វី​ដែល​យើង​មក​ពិភាក្សា​គ្នា​នៅ​ថ្ងៃ​នេះ ពីព្រោះ​វា​មាន​ទស្សនៈ​ផ្សេងៗ​គ្នា​កន្លង​មក​លើ​បទល្មើស​ដែល​ជាប់​ទាក់ទង​ជាមួយ​បទ​បរិហារកេរ្តិ៍ ប៉ុន្តែ​បទល្មើស​នោះ​មិន​មែន​ជា​បទល្មើស​ថ្មី​ទេ។ កិច្ច​ពិភាក្សា​នេះ គឺ​ដើម្បី​ឲ្យ​ស្រប​តាម​បទដ្ឋាន​ច្បាប់​កម្ពុជា និង​ស្តង់ដារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​អន្តរជាតិ»

ជាមួយ​គ្នា​នេះ​ដែរ ព្រះរាជអាជ្ញា​រង​នៃ​សាលា​ដំបូង​រាជធានី​ភ្នំពេញ លោក មាស ច័ន្ទពិសិទ្ធ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​នេះ​គ្រប​ដណ្ដប់​លើ​បទល្មើស​ចំនួន​ជាង ២០០​ប្រភេទ។ លោក​ចាត់​ទុក​ថា ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​នេះ​បាន​ចែង​ច្បាស់លាស់​ជាង​ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​សម័យ​អន្តរកាល​អ៊ុនតាក់ (UNTAC) កន្លង​មក។

លោក មាស ច័ន្ទពិសិទ្ធ៖ «ខ្ញុំ​មើល​សៀវភៅ​ហ្នឹង​ច្រើន មើល​ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​ហ្នឹង មើល​ច្បាប់​ហ្នឹង​ច្រើន។ ទី​២ បើ​សិន​មិន​ច្បាស់​យើង​អាច​ទាក់ទង​ទៅ​អ្នក​ដែល​ធ្វើ​ក្រម​ហ្នឹង ដូច​ជា​ឯកឧត្ដម កើត រិទ្ធិ ឯកឧត្តម ហ៊ី សុភា ឬ​ក៏​ឯកឧត្ដម ប៊ុន ហ៊ុន អី គឺ​យើង​សួរ​គាត់​ដើម្បី​សុំ​ការ​ពន្យល់​មួយ​ឲ្យ​បាន​ជាក់លាក់​មួយ។ អង្គហេតុ​ដែល​កើត​ឡើង​ជាក់ស្ដែង​ហ្នឹង គឺ​ពិបាក​ក្នុង​ការ​កំណត់​បទល្មើស អ៊ីចឹង​យើង​អាច​សួរ​ទៅ​គាត់​ថា តើ​បទល្មើស​អី​ដែល​យើង​យក​ទៅ​ចោទ​ប្រកាន់​សំរាប់​អង្គហេតុ​ហ្នឹង។ សុំ​ការ​បញ្ជាក់​ដែរ ដោយសារ​តែ​ជា​ក្រម​មួយ​ថ្មី»

កិច្ច​ពិភាក្សា​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​គ្រា​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា កំពុង​តែ​ពង្រឹង​នីតិរដ្ឋ និង​ការ​អនុវត្ត​តាម​ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ​នោះ។ រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា មាន​ផែនការ​ដាក់​របាយការណ៍​ជូន​គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៃ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នៅ​ក្នុង​ទីក្រុង​សឺណែវ (Geneva) ប្រទេស​ស្វីស (Swiss) ខាង​មុខ​នេះ អំពី​ការ​អនុវត្ត​ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​កន្លង​មក​នេះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។