ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍នៅកម្ពុជាទាំងនេះ និយាយថា ការចាត់ចែងចំណូលថវិការដ្ឋដោយតម្លាភាពគ្មានការលាក់លៀមជាកត្តាសំខាន់ណាស់សម្រាប់កសាងទំនុកចិត្តពីប្រជារាស្ត្រ និងដើម្បីឲ្យកម្ពុជា គេចផុតពីបណ្ដាសាប្រេងដូចបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួននៅអាហ្វ្រិក។
ងើបចេញពីរបបខ្មែរក្រហមប្រល័យពូជសាសន៍ និងសង្គ្រាមស៊ីវិលកម្ពុជា បានរកឃើញអណ្ដូងប្រេងក្នុងឈូងសមុទ្ររបស់ខ្លួនដែលសាធារណជនសង្ឃឹមថា នឹងអាចជួយដល់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសបានយ៉ាងឆាប់រហ័ស ប៉ុន្តែទស្សនៈមួយចំនួនបានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា ធនធានធម្មជាតិទាំងនោះអាចជាប្រភពបាតុភូតមួយអាក្រក់ ជាការដាក់បណ្ដាសា បង្កភាពវឹកវរ និងការបង្ហូរឈាមខ្មែរគ្នាឯងម្ដងទៀត ប្រសិនបើការគ្រប់គ្រង និងការចាត់ចែងចំណូលថវិកាពីប្រេងនេះមិនបានត្រឹមត្រូវទេនោះ។
កាសែត Guardia របស់ប្រទេសអង់គ្លេសមួយ បានចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី២១ មិថុនា ថា កម្ពុជាសង្ឃឹមតំណក់ប្រេងដំបូងរបស់ខ្លួននៅឆ្នាំ២០១២ ខណៈសង្គមស៊ីវិលជាច្រើនបានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភថា កម្ពុជាអាចដូចជាប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា ដែលផលិតផលប្រេងនៅទីនោះបានបណ្ដាលឲ្យមានអំពើពុករលួយយ៉ាងខ្លាំងក្លា និងការបំផ្លាញដល់បរិស្ថានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
នៅកម្ពុជាវិញ អង្គការឃ្លាំមើលបរិស្ថានពិភពលោក Global Witness កាលពីឆ្នាំ២០០៩ រាយការណ៍ថា អាជ្ញាប័ណ្ណរុករករ៉ែប្រេងត្រូវបានផ្ដល់យ៉ាងសម្ងាត់ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន ហើយដែលម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះជាក្រុមអ្នកនយោបាយកាន់កំណាចធំៗ និងជាមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក សាធារណជនមិនត្រូវបានគេប្រឹក្សាយោបល់អ្វីឡើយអំពីសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រង ការរុករកធនធានធម្មជាតិ។
កាសែតដដែលបានបន្តថា បញ្ហាខ្វះតម្លៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា មិនមែនជាការភ្ញាក់ផ្អើលទេ ខណៈមេដឹកនាំនៃប្រទេសនេះកាន់អំណាចជិតបីទសវត្សមកហើយនោះ។ ប៉ុន្តែបើទោះជាមានការលំបាកយ៉ាងនេះក្ដី អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើការនៅតាមមូលដ្ឋានកំពុងជំរុញការគ្រប់គ្រងប្រេងរបស់កម្ពុជា ឲ្យមានតម្លាភាពដល់ប្រជាពលរដ្ឋចំពោះលទ្ធផលនៃប្រាក់ចំណូលពីវិស័យប្រេងនៅពេលអនាគត ហើយក្រុមហ៊ុនប្រេងទាំងឡាយក៏ត្រូវមានគណេយ្យភាព ឬការទទួលខុសត្រូវសម្រាប់សកម្មភាពរបស់ពួកគេផងដែរ ប្រសិនបើពួកគេចង់ឃើញកម្ពុជា មានការអភិវឌ្ឍដ៏ល្អប្រសើរមែននោះ។
អង្គការតម្លាភាពនៃចំណូលពីធនធានជាតិកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា ការពិភាក្សាដោយចំហជាសាធារណៈ និងការទទួលបានព័ត៌មាននឹងជួយដល់ពលរដ្ឋកម្ពុជា គ្រប់រូបអាចទទួលបានព័ត៌មានពីដំណើរការប្រព្រឹត្តទៅរបស់ក្រុមហ៊ុន និងព័ត៌មានពីហិរញ្ញវត្ថុ។ បញ្ហានេះអាចផ្ដល់លទ្ធភាពដល់ពួកគេឲ្យមានការចូលរួមពិភាក្សាថា តើប្រាក់ចំណូលទាំងនោះគួរត្រូវបានប្រើប្រាស់ ហើយប្រភេទនៃការគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របៀបណាដែលជាបញ្ហាសម្រាប់ការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេឃើញមានពន្លឺនៃក្ដីសង្ឃឹមខ្លះៗដែរ ខណៈការបង្ហាញរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ តាមរយៈគេហទំព័ររបស់ខ្លួនអំពីព័ត៌មាននៃប្រាក់ចំណូលពីការជួលដីសម្បទានដែលខ្លួនទទួលបានពីការប្រើប្រាស់ដីធ្លីសម្រាប់ឧស្សាហកម្មរុករករ៉ែនោះ។
អង្គការតម្លាភាពនៃចំណូលពីធនធានជាតិកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា នេះជាជំហានដ៏សំខាន់ក្នុងទិសដៅដ៏ត្រឹមត្រូវមួយ៕