រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសឥណ្ឌូនេស៊ី លោក ម៉ាទី ណាតាឡេហ្គាវ៉ា (Marty Natalegawa) បានជួបជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក ហោ ណាំហុង នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១៩ ខែកក្កដា ដើម្បីរាយការណ៍ដោយផ្ទាល់ និងជាបន្ទាន់មួយជូនលោក ហោ ណាំហុង ក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាន (Asean) ផ្ដោតលើស្ថានការណ៍ជម្លោះតានតឹង នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
នៅក្នុងជំនួបនោះ លោក ហោ ណាំហុង និងលោក ម៉ាទី ណាតាឡេហ្គាវ៉ា បានឯកភាពគ្នាថានឹងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ បញ្ជាក់អំពីជំហររបស់អាស៊ាន (Asean) ស្ដីពីដំណោះស្រាយជម្លោះតានតឹងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះ។
នៅមុនពេល លោក ម៉ាទី ណាតាឡេហ្គាវ៉ា បានមកជួបលោក ហោ ណាំហុង នៅពេលនេះ គឺលោកបានជួបពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស នៅប្រទេសហ្វីលីពីន (Philippines) និងវៀតណាម (Vietnam) កន្លងទៅថ្មីៗនេះ។
ក្រោយពីជំនួបរយៈពេលជាងកន្លះម៉ោង នៅឯក្រសួងការបរទេស នៅទីក្រុងភ្នំពេញ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក ហោ ណាំហុង បានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងសន្និសីទកាសែតថា លោកគ្រោងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ នៅថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា៖ «ចេញផ្សាយចំណុចជាគោលការណ៍នេះ ហើយដល់ពេលរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានទាំង៦យល់ស្របហើយ ខ្ញុំនឹងជួបអស់លោកនៅថ្ងៃស្អែក នៅពេលរសៀលម៉ោង៣កន្លះ ដើម្បីជម្រាបជូនអំពីចំណុចជាគោលការណ៍នេះ។ ខ្ញុំជាប្រធានអាស៊ាន នេះ ធ្វើការសម្របសម្រួល ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យវាមានលទ្ធផលល្អ ឲ្យមាន Concession (ការបន្ធូរបន្ថយ) ក្នុងពេលកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាននេះ តែងតែទាក់ទងជាមួយខ្ញុំ ចរចាគ្នា»។
ជាមួយគ្នានេះដែរ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសឥណ្ឌូនេស៊ី លោក ម៉ាទី ណាតាឡេហ្គាវ៉ា បានមានប្រសាសន៍ថា លោកបានទាក់ទងជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន មួយចំនួនទៀត ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយ និងដោះស្រាយបញ្ហាជម្លោះតានតឹងនោះ។ អាស៊ាននៅតែរក្សាការរួបរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហានានា ជាពិសេសបញ្ហាជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
លោក ម៉ាទី ណាតាឡេហ្គាវ៉ា៖ «គោលការណ៍ទាំងនោះ ត្រូវបានកត់សម្គាល់រួចហើយ ហើយខ្ញុំបានរាយការណ៍ជូនប្រធានអាស៊ាន នូវអ្វីដែលជាគោលការណ៍ទាំងនោះ។ បើសិនណាមានការឯកភាពគ្នាលើគោលការណ៍ទាំងនោះ នាពេលប៉ុន្មានម៉ោងទៀតនេះ គឺប្រធានអាស៊ាននឹងមានសិទ្ធិប្រកាសជាផ្លូវការ ស្ដីពីជំហររបស់អាស៊ាន។ អស់លោកអ្នកបានដឹងហើយថា អាស៊ានតាំងចិត្តអនុវត្តតាមគោលការណ៍នៃក្រមប្រតិបត្តិ ស្ដីពីជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ អាស៊ានបន្តដោះស្រាយបញ្ហាដោយផ្អែកលើច្បាប់ស្ដីពីសមុទ្រ និងច្បាប់អន្តរជាតិ។ អាស៊ានបន្តដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី ដោយមិនប្រើកម្លាំង។ អាស៊ានចង់ដោះស្រាយជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិស្ដីពីសមុទ្រនៅឆ្នាំ១៩៨២»។
លោក ម៉ាទី ណាតាឡេហ្គាវ៉ា បានបញ្ជាក់ថា អាស៊ានមានកិច្ចការងារជាច្រើនទៀតត្រូវធ្វើនៅមុនពេលកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន នៅខែវិច្ឆិកា ខាងមុខនេះ។
ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន ដែលកំពុងតែមានជម្លោះតានតឹងជាមួយប្រទេសចិន នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះ មានប្រទេសហ្វីលីពីន (Philippines) វៀតណាម (Vietnam) ម៉ាឡេស៊ី (Malaysia) និងប្រទេសប្រ៊ុយណេ (Brunei)។
ជំនួបជាបន្ទាន់រវាងលោក ហោ ណាំហុង ជាមួយលោក ម៉ាទី ណាតាឡេហ្គាវ៉ា នៅពេលនេះ គឺនៅគ្រាដែលភាគីជម្លោះមានប្រទេសហ្វីលីពីន និងវៀតណាម ជាមួយប្រទេសចិន កំពុងតែឡើងកម្ដៅខ្លាំងដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក ហោ ណាំហុង ជាប្រធានអាស៊ាន នៅក្នុងឱកាសបិទកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានលើកទី៤៥ កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកក្កដា កន្លងទៅនេះបានប្រកាសថា លោកមិនអាចចេញសេចក្តីប្រកាសលទ្ធផល ឬសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អាស៊ានបានទេ ដោយសារតែប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួន មិនបានចុះសម្រុងគ្នាលើដំណោះស្រាយ ស្ដីពីជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះ។
លោក ហោ ណាំហុង បានសម្ដែងការសោកស្ដាយ ដោយលោកបានបញ្ជាក់ថា អាស៊ានមិនមែនជាតុលាការទេ ប៉ុន្តែអាស៊ានមានតួនាទីជាអ្នកសម្របសម្រួលក្នុងរឿងនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។