ICJ៖ ភាគី​ចាញ់​ក្ដី​ត្រូវ​តែ​គោរព​សេចក្ដី​សម្រេច​របស់​តុលាការ

មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ នៅ​ដើម​ខែ​មិថុនា​នេះ បាន​ប្រកាស​ជា​សាធារណៈ​ថា រដ្ឋាភិបាល​ថៃ នឹង​មិន​គោរព​តាម​សេចក្ដី​សម្រេច​របស់​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ​ទេ ប្រសិន​បើ​តុលាការ​នេះ​សម្រេច​បញ្ជា​ឲ្យ​ថៃ ដក​កងទ័ព​ខ្លួន​ចេញ​ពី​តំបន់​ជម្លោះ​ក្បែរ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ។

0:00 / 0:00

សេចក្ដី​សម្រេច​ចិត្ត​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ​ទីក្រុង​ឡាអេ ប្រទេស​ហុល្លង់ ឆ្នាំ​១៩៦២ បាន​សម្រេច​ថា ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ និង​តំបន់​ក្បែរ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ ឋិត​ក្នុង​បូរណភាព​ទឹក​ដី​ខ្មែរ។ ៤៩​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក ជម្លោះ​ព្រំដែន​ក្បែរ​តំបន់​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ បាន​ផ្ទុះ​ឡើង​វិញ ហើយ​លើក​នេះ មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ បាន​អះអាង​ថា ខ្លួន​នឹង​មិន​គោរព​សេចក្ដី​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ​ទេ។

តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ​កំពុង​ពិនិត្យ​មើល​សំណើ​កម្ពុជា ទាមទារ​ឲ្យ​ថៃ ដក​កងទ័ព​ខ្លួន​ចេញ​ពី​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ ក្រោយ​ពេល​តុលាការ​បាន​បើក​សវនាការ​ចំនួន​ពីរ​ថ្ងៃ កាល​ពី​ចុង​ខែ​ឧសភា រួច​មក។ ខណៈ​ពេល​ដែល​តុលាការ​កំពុង​ធ្វើ​សេចក្ដី​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន​នោះ រដ្ឋមន្ត្រី​ការពារ​ជាតិ​ថៃ លោក ប្រាវីត វង់សូវ៉ាន់ (Prawit Wongsuwan) បាន​ប្រកាស​ជា​សាធារណៈ​ថា ថៃ​នឹង​មិន​គោរព​តាម​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​តុលាការ​ទេ ប្រសិន​បើ​តុលាការ​បញ្ជា​ឲ្យ​ថៃ ដក​កងទ័ព​ខ្លួន​ចេញ​ពី​តំបន់​ក្បែរ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ។ រដ្ឋមន្ត្រី​ថៃ​បាន​អះអាង​ថា តុលាការ​គ្មាន​យុត្តាធិការ​លើ​ករណី​នេះ ប៉ុន្តែ​លោក​មិន​បាន​ពន្យល់​ពី​មូលហេតុ​ឲ្យ​បាន​ច្បាស់​លាស់​នោះ​ទេ។

ឆ្លើយ​តប​ទៅ​នឹង​ការ​លើក​ឡើង​របស់​រដ្ឋមន្ត្រី​ការពារ​ជាតិ​ថៃ អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ក្រសួង​ការបរទេស​កម្ពុជា លោក កុយ គួង នៅ​ពុធ ទី​៨ មិថុនា មាន​ប្រសាសន៍​ថា កម្ពុជា​មិន​បាន​ចាប់​អារម្មណ៍​ទៅ​លើ​សេចក្ដី​អត្ថាធិប្បាយ​របស់​មន្ត្រី​ថៃ​ទេ កម្ពុជា​នឹង​ប្រគល់​ភារកិច្ច​ឲ្យ​តុលាការ​ធ្វើ​សេចក្ដី​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន។

លោក កុយ គួង បន្ត​ថា ៖ «តាម​ពិត​ការ​អះអាង​របស់​ថៃ បាន​បង្ហាញ​ឲ្យ​តុលាការ​ឃើញ​ច្បាស់​ថា ថៃ​ជា​ប្រទេស​យ៉ាង​ដូច​ម្ដេច​ហើយ។ ដូច្នោះ​យើង​គ្មាន​កង្វល់​ទេ ពីព្រោះ​រឿង​នេះ​ទៅ​ដល់​ដៃ​តុលាការ​ហើយ រឿង​អ្វី​យើង​ខ្វល់​ទៀត»

កម្ពុជា​បាន​ស្វែង​រក​កិច្ច​អន្តរាគមន៍​ពី​សំណាក់​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ បន្ទាប់​ពី​កងទ័ព​នៃ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​បាន​ប៉ះ​ទង្គិច​គ្នា​ដោយ​អាវុធ​ជា​ទ្រង់ទ្រាយ​ធំ​លើក​ដំបូង កាល​ពី​ខែ​មេសា និង ឧសភា ដែល​បាន​បណ្ដាល​ឲ្យ​ទាហាន​ទាំង​សង​ខាង​ស្លាប់​ចំនួន ១៨​នាក់។

ក្នុង​សវនាការ​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៣១ ឧសភា រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការបរទេស លោក ហោ ណាំហុង បាន​ជម្រាប​ប្រាប់​ក្រុមប្រឹក្សា​ចៅក្រម​ថា រដ្ឋាភិបាល​ខ្មែរ​ស្នើ​ឲ្យ​តុលាការ​បញ្ឈប់​សកម្មភាព​យោធា​ថៃ នៅ​ក្នុង​ទឹក​ដី​ខ្មែរ​ក្បែរ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ។ ៖ «ទាក់ទង​នឹង​សំណើ​ជា​លក្ខណៈ​សរសេរ និង​ផ្ទាល​មាត់ ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ដោយ​កម្ពុជា កម្ពុជា​ស្នើ​សុំ​ឲ្យ​តុលាការ​សម្រេច​បញ្ជា​ឲ្យ​កងទ័ព​ថៃ ដក​កង​កម្លាំង​ខ្លួន​ចេញ​ពី​ទឹក​ដី​កម្ពុជា ក្នុង​តំបន់​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ។ តុលាការ​ត្រូវ​ហាម​ឃាត់​រាល់​សកម្មភាព​យោធា​ថៃ ក្នុង​តំបន់​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ ហើយ​ជា​ចុង​ក្រោយ ហាម​ឃាត់​ថៃ មិន​ឲ្យ​ជ្រៀតជ្រែក​សិទ្ធិ​កម្ពុជា លើ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ និង​បង្ក​ជម្លោះ​ព្រំដែន​ឲ្យ​ធ្ងន់ធ្ងរ»

សំណើ​កម្ពុជា​ត្រូវ​បាន​បដិសេធ​ដោយ​ថៃ។ តំណាង​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ ដឹក​នាំ​ដោយ​អគ្គរាជទូត​ថៃ ប្រចាំ​នៅ​ប្រទេស​ហុល្លង់ បាន​ស្នើ​សុំ​ឲ្យ​តុលាការ​មិន​ពិនិត្យ​ការ​ស្នើ​សុំ​របស់​កម្ពុជា។ អគ្គរាជទូត​ថៃ លោក វីរ៉ាឆៃ ផ្លាសៃ (Virachai Plasai) បាន​ធ្វើការ​សន្និដ្ឋាន​បញ្ចប់​ថា ព្រះរាជាណាចក្រ​ថៃ ស្នើ​ឲ្យ​តុលាការ​ដក​សំណើ​កម្ពុជា ចេញ​ពី​បញ្ជី​របស់​តុលាការ ៖ «យោង​តាម​មាត្រា​ទី​៦០ នៃ​វិធាន​តុលាការ​ទាក់ទង​នឹង​សំណើ​កម្ពុជា ព្រះរាជាណាចក្រ​ថៃ ស្នើ​ឲ្យ​តុលាការ​ដក​សំណើ​កម្ពុជា កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី ២៨ មេសា ចេញ​ពី​បញ្ជី​ទូទៅ​តុលាការ»

ការ​លើក​ឡើង​របស់​តំណាង​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ ក្នុង​សវនាការ មាន​លក្ខណៈ​ស្រប​ទៅ​នឹង​អត្ថាធិប្បាយ​របស់​រដ្ឋមន្ត្រី​ការពារ​ថៃ ប៉ុន្តែ​គម្រោង​ជំទាស់​សេចក្ដី​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​តុលាការ ត្រូវ​បាន​អ្នក​វិភាគ​ថៃ ចាត់​ទុក​ថា មិន​សម​ហេតុផល និង​ជា​ការ​ភ័ន្តច្រឡំ។

បទ​វិភាគ​របស់​កាសែត​ថៃ ឌឹ ណេហ្សិន (The Nation) ផ្សាយ​នៅ​ថ្ងៃ​ពុធ ទី​៨ មិថុនា បញ្ជាក់​ថា គម្រោង​ជំទាស់​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​តុលាការ​របស់​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការពារ​ជាតិ​ថៃ នឹង​បណ្ដាល​ឲ្យ​ថៃ បាត់បង់​កិត្តិយស​ក្នុង​ឆាក​អន្តរជាតិ។ បទ​វិភាគ​បន្ត​ទៀត​ថា រដ្ឋាភិបាល​ថៃ គិត​ថា ថៃ​បាន​គោរព​សាលក្រម​តុលាការ​ឆ្នាំ​១៩៦២ ដោយ​បាន​ប្រគល់​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ឲ្យ​កម្ពុជា ដូច្នោះ​តុលាការ​គ្មាន​អំណាច​បង្ខំ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ ធ្វើ​អ្វី​ផ្សេងៗ​ទៀត​នោះ​ទេ។

បទ​វិភាគ​បាន​ព្រមាន​ថា ប្រសិន​បើ​តុលាការ​សម្រេច​ឲ្យ​ថៃ ដក​ទ័ព ហើយ​ថៃ​មិន​គោរព​នោះ ភាគី​កម្ពុជា អាច​ដាក់​បណ្ដឹង​ទៅ​កាន់​ក្រុមប្រឹក្សា​សន្តិសុខ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ដើម្បី​អនុវត្ត​សេចក្តី​សម្រេច​ចិត្ត។ ទោះ​បី​ជា​យ៉ាង​ក៏ដោយ ប្រទេស​ជា​សមាជិក​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នឹង​មិន​អាច​ជំទាស់​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​តុលាការ​បាន​ទេ។

មន្ត្រី​ព័ត៌មាន​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ លោក បូរីស ហែម (Boris Heim) នៅ​ថ្ងៃ​ពុធ បាន​បដិសេធ​ធ្វើ​អត្ថាធិប្បាយ​ទាក់ទង​នឹង​ការ​លើក​ឡើង​របស់​មន្ត្រី​ថៃ ប៉ុន្តែ​លោក​​បញ្ជក់​ថា តុលាការ​ធ្វើការ​ដោយ​យុត្តិធម៌ និង​គ្មាន​ការ​ជ្រៀតជ្រែក។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ​តុលាការ​នៅ​តែ​បន្ត​ពិនិត្យ និង​សម្រេច​លើ​សំណើ​កម្ពុជា ប៉ុន្តែ​នៅ​មិន​ទាន់​មាន​កាលបរិច្ឆេទ​ចេញ​សាលក្រម​នៅ​ឡើយ​ទេ។

កម្ពុជា​នឹង​បន្ត​ដោះស្រាយ​វិបត្តិ​ព្រំដែន​ក្បែរ​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ តាម​រយៈ​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ យន្តការ​ដោះស្រាយ​ដោយ​ប្រធាន​អាស៊ាន ត្រូវ​ជាប់​គាំង​ដោយ​បញ្ហា​ដាក់​ពង្រាយ​អ្នក​សង្កេតការណ៍​ឥណ្ឌូណេស៊ី ដូច្នោះ​ជម្រើស​សម្រាប់​កម្ពុជា នៅ​តែ​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ និង​ក្រុមប្រឹក្សា​សន្តិសុខ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ។

លោក ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី​កម្ពុជា បញ្ជាក់​ថា កម្ពុជា​នឹង​រក្សា​បណ្ដឹង​ខ្លួន​នៅ​តុលាការ​ និង​ក្រុមប្រឹក្សា​សន្តិសុខ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ៖ «កម្ពុជា​អត់​ដក​ទេ រឿង​កម្ពុជា-​ថៃ ស្ថិត​ក្នុង​ក្រុមប្រឹក្សា​សន្តិសុខ​មិន​ទាន់​ចេញ​ទេ។ តាម​ប្រភព​មិន​ផ្លូវ​ការ​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា បើ​អាស៊ាន​ដោះស្រាយ​មិន​ចេញ ក្រុមប្រឹក្សា​សន្តិសុខ​នឹង​យក​មក​ដោះស្រាយ​វិញ អ៊ីចឹង​អាស៊ាន​ត្រូវ​ធ្វើ​សកម្មភាព​បន្ត អត់​ទាន់​រួច​ទេ»

ទោះ​បី​ជា​ថៃ ប្រកាស​ថា ខ្លួន​នឹង​មិន​អាច​គោរព​សេចក្ដី​សម្រេច​ចិត្ត​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ​បាន ប៉ុន្តែ​បើ​តាម​ច្បាប់​តុលាការ ថៃ​ត្រូវ​តែ​គោរព​សេចក្ដី​សម្រេច​ចិត្ត​តុលាការ។

មន្ត្រី​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ​សុំ​មិន​បញ្ចេញ​ឈ្មោះ មាន​ប្រសាសន៍​ប្រាប់​វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី​ថា ការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់​តុលាការ ភាគី​ជម្លោះ​ត្រូវ​តែ​គោរព ហើយ​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​ជា​ការ​បិទ​ផ្លូវ​តវ៉ា។ មន្ត្រី​បន្ត​ថា ប្រសិន​បើ​ភាគី​ចាញ់​ក្ដី​មិន​គោរព​សាលក្រម​តុលាការ ភាគី​ឈ្នះ​ក្ដី​អាច​ប្ដឹង​ទៅ​កាន់​ក្រុមប្រឹក្សា​សន្តិសុខ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ដើម្បី​អនុវត្ត​សេចក្ដី​សម្រេច​ចិត្ត​តុលាការ។

តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ ក៏​គ្រោង​នឹង​បើក​សវនាការ​ថ្មី​មួយ​ផ្សេង​ទៀត ទាក់ទង​បណ្ដឹង​កម្ពុជា ឲ្យ​តុលាការ​បកស្រាយ​សាលក្រម​ខ្លួន​ឆ្នាំ​១៩៦២ ដែល​បាន​សម្រេច​ប្រគល់​ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ឲ្យ​កម្ពុជា។ មន្ត្រី​តុលាការ​ធ្លាប់​បាន​ប្រកាស​ថា តុលាការ​នឹង​ធ្វើការ​បកស្រាយ​លម្អិត​បន្ថែម​លើ​សាលក្រម​ខ្លួន​តាម​សំណើ​កម្ពុជា ប៉ុន្តែ​សេចក្ដី​សម្រេច​ឆ្នាំ​១៩៦២ ជា​ការ​បិទ​ផ្លូវ​តវ៉ា៕