មតិជាតិនិងអន្តរជាតិមួយចំនូននៅមិនទាន់មានយោបល់ស្របគ្នានៅឡើយទេ ថាតើព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧នោះ ជារដ្ឋប្រហារឬក៏យ៉ាងណា ?
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ (Brad Adams) នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ីនិងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា បានផ្តល់បទសម្ភាសន៍ដល់លោក ជីវិតា នៃវិទ្យុអាស៊ីសេរីជុំវិញព្រឹត្តិការណ៍នេះ ។
សូមអញ្ជើញស្ដាប់ភាគទី១នៃបទសម្ភាសន៍រវាងលោក ជីវិតា និងលោក Brad Adams បញ្ចូលសំឡេងដោយលោក សាន សុវិទ្យ ដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ (Brad Adams) នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ីនិងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា ដែលបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ យ៉ាងដិតដល់នោះ បានកោតសរសើរលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថាជាមនុស្សឆ្លាតឈ្លាសវៃខាងនយោបាយ ប៉ុន្តែជាមនុស្សដែលមានចិត្តឆេវឆាវ ។
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ រំឮកអំពីព្រឹត្តិកាណ៍នយោបាយដែលលោកអះអាងថា ជាប់ទាក់ទិនគ្នានឹងព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារ ថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ។ ក្នុងនោះមានព្រឹត្តិកាណ៍គប់គ្រាប់បែកទៅលើហ្វូងបាតុករអហិង្សានៅលើសួនច្បារមុខអតីតអគាររដ្ឋសភា កាលពីថ្ងៃទី៣០ មីនា ឆ្នាំ១៩៩៧ បណ្តាលឲ្យស្លាប់និងរបួសមនុស្សប្រមាណជិត២០០នាក់ ហើយដែលលោកអះអាងថា អ្នកគប់គ្រាប់បែកត្រូវបានការពារដោយអង្គរក្សរបស់លោកនាយរដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់បទសម្ភាសន៍របស់លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ តាមរយៈសំណួររបស់លោក ជីវិតា ដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ី និងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហ ប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា ដែលបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ យ៉ាងដិតដល់ បានហៅព្រឹត្តិការណ៍នោះថាជារដ្ឋប្រហាររបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ បកស្រាយតាមរយៈសំណួររបស់លោក ជីវិតា ដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ី និងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហ ប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា ដែលបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ យ៉ាងដិតដល់នោះ បានឲ្យដឹងថានៅមុនព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដានោះ គណបក្សប្រជាជន និងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច បានពង្រឹងកងទ័ពរបស់ខ្លួនដើម្បីប្រយោជន៍គណបក្សជាជាងផលប្រយោជន៍ របស់រដ្ឋ ក្នុងនោះមានចរចារអូញទាញកម្លាំងខ្មែរក្រហម និងការនាំអាវុធយុទ្ធភណ្ឌចូលមកជាដើម ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់សេចក្តីលម្អិតរបស់លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ តាមរយៈសំណួររបស់លោក ជីវិតា ដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ី និងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហ ប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា ដែលបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ យ៉ាងដិតដល់នោះ បានឲ្យដឹងថាមានកម្លាំងកងទ័ពខ្មែរក្រហមចូលរួមប្រយុទ្ធនៅក្នុង ព្រឹត្តិការណ៍នោះពិតមែន ប៉ុន្តែភាគច្រើននៃខ្មែរក្រហមទាំងនោះបានប្រយុទ្ធ ដើម្បីលោកនាយរដ្ឋមន្រ្តីទីពីរ ហ៊ុន សែន ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ តាមរយៈសំណួររបស់លោក ជីវិតា ដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ី និងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា ដែលបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ យ៉ាងដិតដល់នោះ បានឲ្យដឹងថាមន្រ្តីយោធាជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ត្រូវបានចាប់ខ្លួននិងសម្លាប់ជាប្រព័ន្ធក្រោយពេលរដ្ឋប្រហារ ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ ជម្រាបជូនអំពីបញ្ហានេះតាមរយៈសំណួររបស់លោក ជីវិតា ដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ីនិងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជាដែលបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ យ៉ាងដិតដល់នោះ បានអះអាងឲ្យដឹងថាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដូចជាលោក ចៅ សម្បត្តិ និងលោក ក្រូច យឿម ត្រូវបានសម្លាប់ក្រោយពេលដាក់អាវុធឬប្រគល់ខ្លួន រីឯលោក ហូ សុខ ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់ខណៈស្ថិតនៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំងក្នុងក្រសួងមហាផ្ទៃដែលការធ្វើឃាតនោះ លោក ហុក ឡងឌី មានការជាប់ពាក់ព័ន្ធ ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ ជម្រាបជូនពិស្តារជុំវិញបញ្ហានេះតាមរយៈសំណួររបស់លោក ជីវិតា ដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
គេនៅចាំបានថាមានសភាពការណ៍នយោបាយមួយចំនួន ក្នុងនោះរួមមានការចរចាគ្នារវាងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាជន និងហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចផង ដើម្បីបញ្ជៀសអំពើហិង្សានិងការបង្ហូរឈាមបានធ្វើឡើងនៅមុនព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃ៥-៦ កក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ ។
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ីនិងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា ដែលបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ យ៉ាងដិតដល់នោះ បានអះអាងឲ្យដឹងថាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សប្រជាជន ក្នុងនោះមានលោករដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិ ទៀ បាញ់ និងលោកប្រធានបក្សប្រជាជន ជា ស៊ីម ព្រមទាំងភាគីវៀតណាមផង មិនបានគាំទ្រគម្រោងធ្វើរដ្ឋប្រហាររបស់លោក ហ៊ុន សែន ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់ លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ ជម្រាបជូនពិស្តារជុំវិញបញ្ហានេះតាមរយៈសំណួររបស់លោក ជីវិតា ដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
កាលពី១១ឆ្នាំមុន លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ី និងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា ដែលបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ បានអះអាងឲ្យដឹងថាកងកម្លាំងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីទីពីរ ហ៊ុន សែន មិនបានគោរពអនុសញ្ញាទីក្រុងហ្សឺណែវស្តីអំពីច្បាប់សង្គ្រាមឡើយ ។ មិនត្រូវបានគេចាត់ទុកជាឈ្លើយសង្គ្រាមទេបន្ទាប់ពីត្រូវបានដកអាវុធនិងចាប់ខ្លួន ប៉ុន្តែត្រូវបានប្រហារជីវិតក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់ ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ ជម្រាបជូនពិស្តារជុំវិញបញ្ហានេះតាមរយៈសំណួររបស់លោក ជីវិតា ដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ី និងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា ដែលបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ បានឲ្យដឹងថា ផ្អែកតាមអង្គហេតុដែលប្រមូលបានទាក់ទងនឹងការសម្លាប់ឈ្លើយសឹកនៃមន្ត្រីយោធានិងប៉ូលិសរបស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដានោះ អាចបញ្ជាក់បានថាលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន គឺជាអ្នកត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់ទាំងនោះ ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ ជម្រាបជូនពិស្តារជុំវិញបញ្ហានេះតាមរយៈសំណួររបស់លោក ជីវិតា ដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ី និងជាអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា ដែលបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ បានឲ្យដឹងថាផ្អែកតាមទស្សនៈនយោបាយនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធច្បាប់ប្រទេសមួយដើម្បីចាប់ខ្លួន លោក ហ៊ុន សែន ចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មថ្ងៃទី៥-៦ ខែកក្កដា នៅពេលលោកធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រទេសនោះគឺវាទំនងមិនអាចទៅរួចទេ ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ បានបន្ថែមថាការស៊ើបអង្កេតស៊ីជម្រៅដើម្បីយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះនិងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជាគួរតែធ្វើបន្តទៀត ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ ជម្រាបជូនពិស្តារជុំវិញបញ្ហានេះតាមរយៈសំណួររបស់លោក ជីវិតា ដែលជាភាគបញ្ចប់មានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
កាលពីខែកញ្ញាកន្លងទៅ វិទ្យុអាស៊ីសេរីបានផ្ញើលិខិតជូនលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មួយច្បាប់ និងមួយច្បាប់ទៀតជូនលោកអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ ហុក ឡងឧី ដើម្បីផ្តល់ឱកាសជូនលោកទាំងពីរក្នុងការកំណត់យកពេលណាមួយដើម្បីប្រតិកម្មតបចំពោះរាល់ចំណុចលើកឡើងរបស់លោក ប៊្រែដ អាដាមស៍ ក្នុងបទសម្ភាសន៍នេះ ។
ប៉ុន្តែរហូតមកទល់ពេលនេះយើងនៅពុំទាន់បានទទួលការឆ្លើយតបពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ឬលោកនាយអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ គឺលោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ ហុក ឡងឌី ទៅនឹងលិខិតនោះនៅឡើយទេ ៕