បទវិភាគ៖ អ្នកប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ជួបបញ្ហាអ្វីខ្លះបន្ទាប់ពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកាន់កាប់អាសនៈសភាទាំងមូល?
2021.04.29
Photo: RFA
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានកាន់កាប់កៅអីសភា និងប្រទេសជាតិទាំងមូលតែម្នាក់ឯងបន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨។ ជ័យជម្នះនេះ កើតឡើងដោយសារការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញតាមគ្រប់រូបភាពទៅលើក្រុមមនុស្ស ដែលមាននិន្នាការគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ជាបន្តទៅទៀតនេះ លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ សូមជូនបទវិភាគមួយ ពិនិត្យមើលថា តើបច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាជួបបញ្ហាអ្វីខ្លះ បន្ទាប់ពីប្រទេសកម្ពុជា គ្មានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយមានតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកាន់កាប់គ្រប់ស្ថាប័នជាតិតែម្នាក់ឯងនោះ?
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានប្រើយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់យ៉ាង ដើម្បីបំបាក់សំឡេងជំទាស់ បន្ទាប់ពីសង្កេតឃើញលទ្ធផលបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នៅឆ្នាំ២០១៧ បង្ហាញថា សំឡេងគាំទ្របក្សប្រឆាំងនៅមូលដ្ឋានបានកើនឡើងខ្លាំង មិនធ្លាប់មានពីមុនមក។
ដំបូងឡើយ លោក ហ៊ុន សែន ប្រហែលជាចង់ឱ្យបក្សប្រឆាំងចុះខ្សោយ ហើយសុំធ្វើនយោបាយឡើងវិញ ក្រោមរូបភាពបក្សផ្សេងក្រៅពីបក្សសង្គ្រោះជាតិប៉ុណ្ណោះ ឬបំបែកសម្ពន្ធភាព សម រង្ស៊ី និង កឹម សុខា នៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ ។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលគណបក្សប្រឆាំងមិនព្រមបែកគ្នា និងមិនព្រមចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានកាន់កាប់អាសនៈសភាទាំងអស់តែម្ដង ហើយបន្តធ្វើបាបក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ កាន់តែខ្លាំងឡើង។
អ្នកប្រជាធិបតេយ្យ សំដៅដល់ក្រុមមនុស្សដែលបានតស៊ូមតិ ឬគាំទ្រឱ្យមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ យ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្ស៣ក្រុម ដែលធ្វើការងារដោយផ្ទាល់ និងសកម្ម ដើម្បីបុព្វហេតុលើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ មនុស្សទាំងនោះមកពីគណបក្សប្រឆាំង សង្គមស៊ីវិលនានា និងអ្នកសារព័ត៌មានវិជ្ជាជីវៈមិនធ្វើការក្រោមបង្គាប់រដ្ឋាភិបាល។
ចាប់តាំងពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវគេរំលាយ ហើយបក្សកាន់អំណាចក្ដោបក្ដាប់សភាទាំងមូលរួចមក សមាជិក ឬអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងត្រូវរងនូវសម្ពាធជាខ្លាំង រាប់ទាំងជាប់គុក រងការរឹតត្បិតសេរីភាព និងគំរាមកំហែងជាដើម។
ថ្នាក់ដឹកនាំសំខាន់ៗ របស់បក្សនេះ ១១៨នាក់ ត្រូវបានគេដកសិទ្ធិធ្វើនយោបាយក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំ។ អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញចាប់ខ្លួន លោក កឹម សុខា ដាក់គុកជាង ១ឆ្នាំ និងហាមឃាត់សិទ្ធិធ្វើនយោបាយ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។
ចំណែកលោក សម រង្ស៊ី និងសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍បក្សជាង ១០នាក់ផ្សេងទៀត សុទ្ធតែជាប់ទោសក្បត់ជាតិ ហើយមិនអាចត្រលប់មកប្រទេសវិញបាន។ តុលាការក្រុងភ្នំពេញបានចោទប្រកាន់អ្នកគាំទ្របក្សសង្គ្រោះជាតិ ចំនួន ១២០នាក់ ក្នុងបទចោទ រួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់ ឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម។ សមាជិកបក្សជាង ១០នាក់កំពុងជាប់ពន្ធនាគារ និងរាប់សិបនាក់បានភៀសខ្លួនចោលផ្ទះសម្បែងគេចវេះពីការចាប់ខ្លួន។
មន្ត្រីមូលដ្ឋានគណបក្សរាប់សិបនាក់ ត្រូវគេវាយដំបង្ករបួសស្នាមធ្ងន់ធ្ងរ ដែលទម្រង់ហិង្សាស្រដៀងគ្នា ហាក់ដូចជាមានការរៀបចំជាប្រព័ន្ធ។ សូម្បីតែកូនចៅរបស់សកម្មជនមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលមិនទាន់ធំពេញវ័យនៅឡើយ ក៏រងការលួចវាយធ្វើបាប និងចាប់ចងដែរ។
សមាជិករស់នៅក្នុងប្រទេស ជ្រើសរើសការកំហិតខ្លួនឯងមិនហ៊ាននិយាយស្ដីមិនហ៊ានបញ្ចេញមតិរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ហើយត្រូវបានអាជ្ញាធរតាមឃ្លាំមើលស្ទើរគ្រប់ពេលវេលា។ ពួកគេអាចនឹងត្រូវចាប់ខ្លួនគ្រប់ពេល បើសិនជាហ៊ានបញ្ចេញមតិរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។
រចនាសម្ព័ន្ធរបស់គណបក្សតាំងពីថ្នាក់ជាតិដល់មូលដ្ឋាន ត្រូវខ្ទាំខ្ទេចដោយសារចលនាបំបែកខ្លួនបង្កើតជាគណបក្សតូចៗ។ សមាជិកជាន់ខ្ពស់មួយចំនួន បានសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយវិញ។ អ្នកខ្លះទៀត បែបរងការគាបសង្កត់មិនបានក៏ព្រមចុះចូលជាមួយបក្សប្រជាជនតែម្ដង។
ចំណែកឯអ្នកបោះឆ្នោតឱ្យបក្សនេះរាប់លាននាក់ផ្សេងទៀត កំពុងតាមដានសភាពការណ៍នយោបាយ។ អ្នកខ្លះទំនងជាអស់សង្ឃឹមមិនតិចទេ នៅពេលសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាង ៥ពាន់នាក់ ដែលពួកគាត់បានបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ត្រូវជំនួសដោយមន្ត្រីបក្សកាន់អំណាច ដែលពួកគាត់ធ្លាប់ជ្រេញមុខស្រាប់មកនោះ។
មិនខុសពីសមាជិកនៃគណបក្សប្រឆាំង ក្រុមសង្គមស៊ីវិល ត្រូវក្លាយជាគោលដៅសម្រាប់គំរាមកំហែងជាប្រចាំ។ របាយការណ៍មួយរបស់អង្គការលីកាដូ ចេញផ្សាយកាលពីខែធ្នូកន្លងទៅបង្ហាញថា ចាប់តាំងពីបក្សកាន់អំណាចក្ដោបក្ដាប់សភាទាំងមូលមក អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងក្រុមគ្រួសាររបស់អ្នកទាំងនោះបានប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែង ការវាយដំ និងវិធានការផ្លូវច្បាប់ ចំពោះការងាររបស់ខ្លួន។ អ្នកខ្លះត្រូវជាប់ពន្ធនាគារអស់ជាច្រើនខែថែមទៀត។
សមាជិកសង្គមស៊ីវិលទាំងនេះ មិនថាបង្រៀនពីរបៀបចិញ្ចឹមសត្វ បង្រៀនពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន ចេញផ្សព្វផ្សាយសិទ្ធិមនុស្ស ឬក៏ចូលល្បាតព្រៃឈើ ក៏ត្រូវអាជ្ញាធររបបលោក ហ៊ុន សែន សួររកលិខិតអនុញ្ញាត ថតរូប និងស្ដាប់យកការណ៍គ្រប់សកម្មភាព ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ការតវ៉ានានា ត្រូវបានចាត់ទុកថា ខុសច្បាប់។ ក្រុមអ្នកមានបញ្ហាដីធ្លី សកម្មជនបរិស្ថានសុទ្ធតែត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ពីញុះញង់។
សូម្បីតែបុណ្យរំលឹកខួបថ្ងៃស្លាប់របស់វីរជនធ្វើការងារសង្គមល្បីៗ ដូចករណីរំលឹកខួបលោក ជា វិជ្ជា លោក ឈុត វុទ្ធី និងលោក កែម ឡី ក៏ស្ថិតក្រោមការគាបសង្កត់រឹតត្បិត រហូតមានការចាប់ខ្លួនអ្នក ដែលចូលរួមរំលឹកខួបទៀតផង។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ របបលោក ហ៊ុន សែន កាលពីឆ្នាំមុន សម្រេចលុបចោលទិវាសិទ្ធិមនុស្ស ១០ ធ្នូ ចេញពីប្រតិទិនឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំ ក្រោមហេតុផលបង្កើនផលិតភាពការងារ។ តែសង្គមស៊ីវិលយល់ថា ការសម្រេចនេះ ជាសារមួយបង្ហាញថា ការរំលឹកថា មនុស្សមានសិទ្ធិ មិនមែនជាអ្វីដែលរដ្ឋអំណាចនេះលើកទឹកចិត្តឡើយ។
នាពេលថ្មីៗ នេះ លោក ហ៊ុន សែន ចាប់ផ្ដើមផ្តល់និយមន័យថ្មី ដល់បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស។ ជំហរថ្មីរបស់លោក ហ៊ុន សែន នេះដូចគ្នាបេះបិទទៅនឹងជំហររបស់ចិន ដែលចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ ជំរុញផ្តល់និយមន័យថ្មី ដល់បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស។ ចិនតែងព្យាយាមលើកឡើងថា សិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាន គឺសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត និងសិទ្ធិក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍។
នៅកម្ពុជាលោក ហ៊ុន សែន ចាប់ផ្ដើមបន្ទរបទចម្រៀងសិទ្ធិមនុស្សរបស់ចិននេះ រាល់ពេលដែលលោកមានឱកាស តែលោកក៏ឆ្លៀតបន្ថែមល្បោយរបស់លោកខ្លះៗ លើសពីគ្រូដើម៖ «សិទ្ធិមនុស្សត្រូវចាប់ផ្ដើមពីសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត មិនមែនចាប់ផ្ដើមពីសរសេរកាសែតទេ។ បើវាងាប់ទៅហើយ តើវាសរសេរកាសែតរបៀបម៉េច? ដូច្នេះហើយបានជាកម្ពុជាមិនព្រមឱនក្បាលជាមួយនឹងការប្រៀនប្រដៅរបស់អ្នកដទៃ»។
ដោយលោកផ្អែកទៅទ្រឹស្ដីសិទ្ធិមនុស្សតាមទម្រង់ចិននេះ លោក ហ៊ុន សែន មិនយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើសិទ្ធិសារព័ត៌មានទេ។ ដូចគ្នាទៅនឹងស្ថានភាពរបស់ក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យដទៃទៀតដែរ ស្ថានភាពសារព័ត៌មាន រងការបៀតបៀនយ៉ាងដំណំ។
ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងឃុំសង្កាត់ គណបក្សប្រជាជនបានបាត់អាសនៈមេឃុំចំនួនជាង៤០០ឃុំរួចមក រដ្ឋាភិបាល ចាប់ផ្ដើមទារពន្ធពីកាសែត ខេមបូឌ ដេលី បិទកម្មវិធីផ្សាយបន្តរបស់វីអូអេ អាស៊ីសេរី ដែលផ្សាយតាមស្ថានីយវិទ្យុ Fmជាង ៣០ នៅទូទាំងប្រទេស។
អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញបានចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មាន ដាក់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងបទចោទផ្សេងៗ ដូចជា បទចោទផ្ដល់ព័ត៌មានឱ្យបរទេស ដែលនាំឱ្យអន្តរាយដល់ការការពារជាតិ បទចោទផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត និងបទញុះញង់ជាដើម។
ស្ថាប័នដែលធ្វើការងារផ្នែកការពារអ្នកកាសែត បានកត់សម្គាល់ឃើញថា ចាប់ពីខែមករា ដល់ខែតុលាឆ្នាំ២០២០ អ្នកសារព័ត៌មាន ៥៩នាក់ បានទទួលរងនូវការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញក្នុងរូបភាពផ្សេងៗ រួមមានការប្រើអំពើហិង្សា ការចាប់ខ្លួន និងការរងបណ្ដឹងពីតុលាការ។ ក្នុងនោះ មានអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន ២៧នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ៧នាក់ជាជនរងគ្រោះនៃការប្រើអំពើហិង្សា និងម្នាក់បានស្លាប់។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី ក៏អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកជាច្រើន បានដើរតួនាទី ជាអ្នកលាតត្រដាងអំពើពុករលួយ និងវប្បធម៌និទណ្ឌភាពដដែល។ ចង់ ឬមិនចង់ ការផ្សាយព័ត៌មានឯករាជ្យ ឬផ្សាយពីចំណុចអសកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាល នាំឱ្យគណបក្សកាន់អំណាចខាតសំឡេងឆ្នោត ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋជាទូទៅបានទទួលប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនពីសំណាក់ព័ត៌មានពិត។
ឧទាហរណ៍ ក្នុងករណីផ្ទុះជំងឺកូវីដ១៩ នេះ បើសិនជាគណបក្សប្រឆាំងនៅមានវត្តមានក្នុងប្រទេស អ្នកកាសែតអាចធ្វើសម្ភាសន៍ប្រមូលព័ត៌មានពីចំណាប់អារម្មណ៍លើបញ្ហាប្រឈមនានាពីសំណាក់អ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងជាតំណាងឱ្យសំឡេងប្រជាពលរដ្ឋ ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីចំណុចអសកម្មនៃវិធានការនានា របស់រដ្ឋាភិបាលធៀបនឹងតម្រូវការពិតប្រាកដរបស់ពលរដ្ឋ។
តំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំង ក៏អាចកោះហៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងនានា មកបំភ្លឺផ្ដល់ព័ត៌មានជូនពលរដ្ឋ បានសកម្ម និងទូលំទូលាយជាងសព្វថ្ងៃ ដែលមានសភាឯកបក្ស ចាំតែលើកដៃតាមមេបក្សខ្លួន និងចាំតែប្រថាប់ត្រា។
អ្នកកាសែតក៏អាចសម្ភាសន៍មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដោយគ្មានការភ័យខ្លាច។ រដ្ឋាភិបាលក៏អាចយកមតិពីអ្នកនយោបាយជំទាស់ និងមន្ត្រីស៊ីវិលទាំងនោះទៅពិចារណា ស្នើសុំយោបល់ពីពួកគេ ឈានទៅរកដំណោះស្រាយជូនពលរដ្ឋទាន់ពេលវេលាដែរ។
សរុបសេចក្ដីទៅ គណបក្សជំទាស់ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកសារព័ត៌មាន តែងធ្វើការដោយបំពេញគ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។ ស្ថាប័នទាំងបីក្រុមនេះ ប្រៀបដូចជាមុំចង្ក្រានជើងបីជួយទ្រឆ្នាំងដាំបាយប្រជាធិបតេយ្យសម្រាប់ឱ្យពលរដ្ឋទទួលទានដូច្នោះដែរ។
បើជើងណាមួយរលំនោះ ប្រជាពលរដ្ឋប្រាកដជាមិនបានទទួលទានបាយប្រជាធិបតេយ្យនោះឡើយ។ បើកម្ពុជាមានរដ្ឋាភិបាលមួយបើកចំហ បក្សប្រឆាំងរឹងមាំ សង្គមស៊ីវិលសកម្ម និងសារព័ត៌មានវិជ្ជាជីវៈ នោះពលរដ្ឋខ្មែរអាចនឹងរស់នៅដោយវឌ្ឍនភាពពិតប្រាកដ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- សមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនជំនួយការផ្ទាល់របស់លោក ហ៊ុន សែន គឺលោក ដួង តារា ស្ងាត់ៗ
- ប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ុន សែន ចោទទីប្រឹក្សារបស់លោកថា បានយកឈ្មោះលោកទៅបោកប្រាស់អ្នកដទៃ
- ក្រុមឆបោកតាមអនឡាញនៅខេត្តជាប់ព្រំដែនថៃ និងវៀតណាម «រីករាលដាលខ្លាំង»
- APHR ជំរុញឱ្យកម្ពុជាដោះលែងពលករខ្មែរ នួន តឿន និងអ្នកកាសែត លោក ម៉ិច ដារ៉ា
- អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមបារម្ភថា ក្រុម Hacker កូរ៉េខាងជើងចូលលួចយកទិន្នន័យក្នុងស្ថាប័ននៅកម្ពុជាប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ