គ្រឹះស្ថានសិក្សារដ្ឋ និងឯកជនមួយចំនួននៅខេត្តកំពង់ចាម មានស្ថានភាពស្ងប់ស្ងាត់នៅក្នុងថ្ងៃបុណ្យសែនចូលឆ្នាំចិន ពិសេសនៅក្នុងទីក្រុងកំពង់ចាម។ សាលាខ្លះ គឺសិស្សមិនមករៀនតែម្តង ចំណែកឯសាលាខ្លះទៀត សិស្សទៅរៀន ប៉ុន្តែគ្រូមិនបានបង្រៀន ជាដើម។ ទោះយ៉ាងណា ប្រធានមន្ទីរបញ្ជាក់ថា មន្ទីរបានជូនដំណឹងទៅគ្រប់សាលាមិនឲ្យឈប់សម្រាកទេនៅថ្ងៃបុណ្យចូលឆ្នាំចិន ប៉ុន្តែគេមិនអាចហាមឃាត់ការឈប់សម្រាករបស់សិស្សបានឡើយ។
ឥទ្ធិពលពីវប្បធម៌ចិន និងសែស្រឡាយចិន បានជំរុញឲ្យកូនសិស្សនៅទីប្រជុំជន ពិសេសនៅក្នុងក្រុងកំពង់ចាម មួយភាគធំ នាំគ្នាឈប់សម្រាកមិនទៅសាលាទេក្នុងថ្ងៃសែនចូលឆ្នាំចិន។ កូនសិស្សខ្លះទៅសាលាហើយ ប៉ុន្តែនាំគ្នាអង្គុយលេងនៅខាងក្រៅថ្នាក់ ដោយគ្រូអត់រៀន។ រីឯសិស្សសាលាតាមអនុវិទ្យាល័យ និងវិទ្យាល័យខ្លះទៀត គឺសម្រេចមិនទៅរៀនតែម្តង ដោយត្រូវនៅផ្ទះជួបជុំបងប្អូនចូលរួមពិធីសែនចូលឆ្នាំចិន ទៅវិញ។
ទាក់ទងបញ្ហានេះ ប្រធានមន្ទីរអប់រំ យុវជន និងកីឡា ខេត្តកំពង់ចាម លោក ស្វាយ ផល្លា មានប្រសាសន៍មុនដាច់ខ្សែទូរស័ព្ទថា ខាងមន្ទីរបានជូនដំណឹងទៅគ្រប់ការិយាល័យអប់រំស្រុកឲ្យរឹតបន្តឹងទៅដល់គ្រប់សាលាទាំងអស់លើបញ្ហានេះ ដោយមិនត្រូវឈប់សម្រាកនៅថ្ងៃចូលឆ្នាំចិន ឡើយ ប៉ុន្តែការឈប់សម្រាករបស់កូនសិស្សនោះ លោកថាគឺមិនអាចហាមឃាត់ពួកគេបានទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា ត្បិតតែពួកគេឈប់ក៏ដោយ ប៉ុន្តែគ្រូបង្រៀនទាំងអស់ គឺនៅតែយកវត្តមានដូចរាល់ដងដដែល៖ «ណែនាំអត់ឲ្យឈប់ទេនៅថ្ងៃបុណ្យចូលឆ្នាំចិន ហ្នឹង ដូចកាលពីថ្ងៃទី១៤ អ៊ីចឹង ប៉ុន្តែសំខាន់យើងឃាត់ម៉េចឈ្នះ។ យើងធ្វើបញ្ជីធ្វើវត្តមានគ្រូសិស្សដូចធម្មតាអ៊ីចឹងណា!»។
ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មានសាលាខ្លះរៀនដូចធម្មតា ពិសេសសាលានៅតាមទីជនបទ។
គ្រូបង្រៀននៅអនុវិទ្យាល័យព្រីងជ្រុំ ក្នុងខេត្តកំពង់ចាម លោក អ៊ូ សុខខេន មានប្រសាសន៍ថា នៅសាលារៀនរបស់លោក គឺរៀនដូចរាល់ថ្ងៃ ដោយមិនមានសិស្សអវត្តមានទេ តែបើអវត្តមាន គឺពួកគេជាប់ភារកិច្ចផ្ទាល់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្តថា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដល់ពេលរដូវចូលឆ្នាំចិន ក្នុងសាលាលោកបង្រៀន គឺមិនបានឈប់សម្រាកទាំងគ្រូទាំងសិស្ស ដោយយល់ថា ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីចិន ពុំមែនជាវប្បធម៌ ឬប្រពៃណីរបស់ខ្លួនឡើយ៖ «ខ្ញុំជាខ្មែរមួយរូប។ ដូចនេះខ្ញុំមិនអាចទៅឈប់ដោយសារតែប្រពៃណីសាសនាដទៃទេបង»។
បន្ថែមពីនេះ នៅក្នុងប្រតិទិនប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្មែរ គឺមិនបានកំណត់ឲ្យមានការឈប់សម្រាកក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីចិន នោះទេ។ ដូចនេះ ការឈប់សម្រាកណាមួយរបស់សិស្សានុសិស្ស និងបុគ្គលិករដ្ឋក្នុងអំឡុងចូលឆ្នាំចិន គឺឈប់ដោយខ្លួនឯង។
ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា លោក រស់ សាលីន មានប្រសាសន៍ថា ខាងក្រសួងកំពុងរង់ចាំរបាយការណ៍ពីខាងគ្រប់មន្ទីរអប់រំ ទាំងអស់ ជុំវិញស្ថានភាពតាមសាលាឲ្យបានច្បាស់លាស់ជាមុនសិន ទើបខាងក្រសួងអាចជម្រាបថាត្រូវធ្វើយ៉ាងណានោះ៖ «ខាងក្រសួងកំពុងរង់ចាំពីខាងមន្ទីរ រាយការណ៍ពីស្ថានភាពតាមសាលានីមួយៗសិន ទើបអាចជម្រាបជូនបាន»។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ លោក រ៉ុង ឈុន មានប្រសាសន៍ថា ជាការគត់សម្គាល់របស់លោក ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅតាមគ្រឹះស្ថានសិក្សារបស់រដ្ឋ និងឯកជនមួយចំនួន គឺគេបិទទ្វារឈប់សម្រាកតែម្តង។ ជាក់ស្តែងនៅឆ្នាំនេះ លោកសង្កេតឃើញថា សកម្មភាពមិនរៀន និងមិនបង្រៀននៅតាមសាលាមួយចំនួនធំ នៅតែកើតមានដដែល បើទោះបីជាក្រសួងអប់រំ បានចេញសេចក្តីណែនាំមិនឲ្យឈប់សម្រាក និងត្រូវរឹតបន្តឹងចំពោះបញ្ហានេះយ៉ាងណាក៏ដោយចុះ៖ «យើងមានការព្រួយបារម្ភ ព្រោះនេះជាប្រពៃណីវប្បធម៌ជនជាតិចិន វាមិនមែនជាប្រពៃណីវប្បធម៌ខ្មែរយើងទេ»។
លោកបន្ថែមថា មូលហេតុដែលធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរឆាប់ទទួលយកនូវឥទ្ធិពលបរទេស គឺដោយសារតែការគ្រប់គ្រងរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំនៅមិនទាន់មានភាពល្អប្រសើរ។ ទីពីរ ពលរដ្ឋកម្ពុជា ឋិតនៅក្នុងភាពក្រីក្រ និងជាពិសេស ការយល់ដឹងរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួននៅមានកម្រិតនៅឡើយ។ លោកថា បញ្ហានេះគប្បីត្រូវចូលរួមទប់ស្កាត់ទាំងអស់គ្នា ទាំងសិស្សានុសិស្សខ្លួនឯង និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ដើម្បីជៀសវាងទទួលយកនូវវប្បធម៌ជាតិដទៃដោយងាយៗ។
បន្ថែមលើការលើកឡើងនេះ អ្នកស្រាវជ្រាវបញ្ហាសង្គម លោកបណ្ឌិត កែម ឡី មានប្រសាសន៍ថា មិនត្រឹមតែគ្រឹះស្ថានសិក្សាខ្លះទេដែលឈប់សម្រាកនៅក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំចិន នោះ ប៉ុន្តែនៅតាមស្ថាប័នរបស់រដ្ឋ ក្រុមហ៊ុនឯកជន និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន ក៏បានឈប់សម្រាកដែរ។ លើសពីនេះ កន្លងមកមានស្ថាប័នរដ្ឋខ្លះយកទីតាំងរបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើពិធីជប់លៀងថែមទៀត។ លោកថា វាជារឿងគួរឲ្យបារម្ភ ពីព្រោះឥទ្ធិពលវប្បធម៌វៀតណាម និងចិន នាពេលបច្ចុប្បន្ន គឺមានកាន់តែខ្លាំងមកលើកម្ពុជា៖ «យើងអត់នាំគ្នារៀបចំពង្រឹង ថែរក្សា ឬក៏អភិរក្សវប្បធម៌យើងទេ។ កាលណាយើងអត់ថែរក្សាអ៊ីចឹង វប្បធម៌យើងកាន់តែធ្លាក់ចុះ»។
អ្នកស្រាវជ្រាវដដែលបន្ថែមថា ត្បិតតែមិនមានការសិក្សាឲ្យបានច្បាស់លាស់ ទាក់ទងការទទួលយកឥទ្ធិពលពីចិន និងវៀតណាម ចំពោះពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំរបស់ពួកគេក៏ដោយ ប៉ុន្តែលោកថា ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនលើសលប់នៅតាមទីក្រុងប្រមាណ ៨០% ទៅ ៩០% គឺទទួលយកវប្បធម៌មួយនេះ និងមានប្រជាពលរដ្ឋតិចតួចនៅតាមជនបទ ក៏ទទួលយកដែរ។ លោកបញ្ជាក់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលគប្បីមានវិធានការឲ្យបានប្រសើរ ព្រោះនៅស្រុកខ្មែរ គឺចំណាយពេលឈប់សម្រាកច្រើនក្នុងឱកាសបុណ្យទានម្តងៗ ហើយការឈប់សម្រាក គឺធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការងារ និងធនធានរបស់រដ្ឋ។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើនៅតែបណ្តោយឲ្យសកម្មភាពនេះនៅតែបន្តរីករាលដាលនៅកម្ពុជា ថែមទៀតនោះ គឺបង្ហាញថា យន្តការអនុវត្តច្បាប់ដើម្បីគ្រប់គ្រងរដ្ឋទាំងមូល គឺនៅមានភាពទន់ខ្សោយ។ មួយវិញទៀតសឲ្យឃើញថា ឥទ្ធិពលវប្បធម៌ចិន និងវៀតណាម កំពុងគ្របដណ្ដប់មកលើកម្ពុជា នាពេលបច្ចុប្បន្ន និងធ្វើឲ្យវប្បធម៌កម្ពុជា កាន់តែថយចុះទៅៗ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។