មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលបន្តស្វែងរកវត្ថុបុរាណខ្មែរ ដែលឈ្មួញលក់ខុសច្បាប់ទៅក្រៅប្រទេស ត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ។ ការអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីត្រូវបានសារព័ត៌មានរបស់អូស្ត្រាលី(Australia) ចុះផ្សាយព័ត៌មានស៊ើបអង្កេតមួយ កាលពីដើមខែសីហា ដោយរកឃើញវត្ថុបុរាណខ្មែរមួយចំនួន ត្រូវបានឈ្មួញយកទៅលក់ដោយខុសច្បាប់ទៅក្រៅប្រទេស។
ប្រទេសអូស្ត្រាលី ជាប្រទេសមួយ ក្នុងចំណោមប្រទេសដទៃទៀតក្នុងពិភពលោក បានទិញវត្ថុបុរាណខុសច្បាប់ របស់ខ្មែរ។ កន្លងមករដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបង្កើតគណកម្មការជំនាញមួយក្រុម ដើម្បីស្វែងរកវត្ថុបុរាណទាំងនោះ យកត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ដោយសហប្រតិបត្តិការជាមួយមេធាវីពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
មានប្រទេសមួយចំនួនដែល បានទិញវត្ថុបុរាណខ្មែរ យកទៅតាំងក្នុងមន្ទីរវិចិត្រសិល្បៈ នៃប្រទេសរបស់គេ ខ្លះទៀតបានទិញយកទៅតាំងលម្អក្នុងផ្ទះជាឯកជន។ ភាគច្រើននៃការទិញវត្ថុបុរាណទាំងនេះ គឺតាមរយៈទីផ្សារងងឹត ដែលឈ្មួញបានលក់ឆ្លងដែន ពីប្រទេសកម្ពុជាទៅប្រទេសថៃ ហើយបន្តលក់ទៅប្រទេសទី៣ ក្នុងករណីខ្លះធ្លាក់ដល់ដៃប្រទេសទី៤ក៏មាន។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាធ្វើការងារនេះឲ្យស្វិតស្វាញថែមទៀត ដើម្បីទាមទារវត្ថុបុរាណខ្មែរ ដែលបណ្តាប្រទេសមួយចំនួន បានទិញដោយខុសច្បាប់ពីឈ្មួញទុច្ចរិត យកសងកម្ពុជាវិញ។
លោក យង់ គិមអេង៖ «ស្ថានទូតខ្មែរ ដែលប្រចាំបណ្តាប្រទេសនីមួយៗ ត្រូវមានអាណត្តិ ឬក៏បេសកកម្មចាំចាច់មួយ គឺត្រូវតែធ្វើរឿងអស់ហ្នឹងឲ្យបានច្រើនបាទ ហើយទំនាក់ទំនង ជាមួយនឹងប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ ជាពិសេសប្រទេសដែលកម្ពុជាទៅតាំងស្ថានទូតនៅហ្នឹង គឺត្រូវតែធ្វើការជាមួយពួកប្រទេសទាំងអស់ហ្នឹងដើម្បីនាំយកវត្ថុបុរាណហ្នឹងមកវិញបាទ»។
លោក យង់ គិមអេង បន្តថា រដ្ឋាភិបាលខ្មែរគួរតែផ្សព្វផ្សាយរឿងនេះ ឲ្យបានទូលំទូលាយ និងមានតម្លាភាព ក្នុងការការពារបេតិកភណ្ឌខ្មែរ។
ការអំពាវនាវរបស់មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីទូរទស្សន៍ អេប៊ីស៊ី (ABC) របស់អូស្ត្រាលី ចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃ ទី៣ សីហា ថា វត្ថុបុរាណខ្មែរមានប្រមាណ៤ពាន់បានចរាចរណ៍លក់ដោយខុសច្បាប់ ពីឈ្មួញមួយទៅឈ្មួញមួយ បន្តគ្នាទូទាំងពិភពលោក ក្នុងនោះ មានប្រមាណ ២ពាន់បានធ្លាក់ទៅលើដៃអ្នកទិញយកទៅតាំងជាឯកជន តាមគេហដ្ឋាន និង ២ពាន់ទៀត ធ្លាក់ទៅដល់សារមន្ទីរវិចិត្រសិល្បៈប្រមាណ ១០៥កន្លែងក្នុងសកលលោក។
ទូរទស្សន៍ អេប៊ីស៊ី (ABC) អូស្ត្រាលី បានបញ្ជាក់អំពីឈ្មួញជនជាតិអង់គ្លេសមួយរូប ដែលបាន ដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការជួញដូរមុខរបរខុសច្បាប់នេះ នោះគឺលោក ដាក់លឺស ឡាច់ហ្វូត (Douglas Latchford)។ លោក ដាក់លឺស ឡាច់ហ្វូត (Douglas Latchford) បានទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសថៃ(Thailand) ក្នុងវ័យអាយុ ២០ឆ្នាំជាង ជាអ្នកជំនួញដ៏ជោគជ័យមួយ បន្ទាប់មកបានក្លាយជាអ្នករកស៊ីជួញដូរវត្ថុបុរាណខ្មែរដ៏សម្បើម ក្នុងអំឡុងពេលប្រទេសកម្ពុជា កំពុងមានសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង នាទសវត្ស ៧០ ៨០ និង ៩០។ ប្រភពដដែល បន្តថា លោក ដាក់លឺស ឡាច់ហ្វូត (Douglas Latchhford) ជាមនុស្សទីមួយ ដែលទទួលផលប្រយោជន៍រាប់សិបលានដុល្លារ ពីការជួញដូរនេះ ជាមនុស្សឈ្លក់វង្វេងនឹងវត្ថុបុរាណខ្មែរ ហើយបានក្លាយជនឆបោកដ៏ពូកែមួយ។
ក្នុងឆ្នាំ ២០១១ អាជ្ញាធរអាមេរិក បានឃាត់ទុករូបចម្លាក់បដិមាបុរាណខ្មែរមួយ ដែលហៅជាភាសាសំស្ក្រឹតថា ព្រះទុរយោធន៍ (Duryodhana) ក្នុងទីផ្សារ ដេញថ្លៃ នៅទីក្រុងញូវយ៉ក (New York) ដែលគេសង្ស័យថា ជាការលក់វត្ថុបុរាណខ្មែរខុសច្បាប់ ទាក់ទិនជាមួយលោក ដាក់លឹស ឡាច់ហ្វូត (Douglas Latchford) នេះ។ ជាមួយគ្នានេះ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំដដែល លោកបានលក់ចម្លាក់ ព្រះពុទ្ធរូប ៣អង្គ ដែលធ្វើអំពីសំរឹទ្ធ ឲ្យទៅសារមន្ទីរវិចិត្រសិល្បៈជាតិអូស្ត្រាលី ទីក្រុងកង់បេរ៉ា (Canberra) ក្នុងតម្លៃ ១លាន ៥សែន ដុល្លារ។ រូបចម្លាក់ទាំង៣នោះមានប្រភពមកពីខេត្តត្បូងឃ្មុំ។
ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ លោក ដាក់លឺស ឡាច់ហ្វូត Douglas Latchford ត្រូវបានអាជ្ញាធរ អាមេរិកចោទប្រកាន់ពីបទល្មើស ក្នុងការជួញដូរវត្ថុបុរាណខុសច្បាប់។ ក៏ប៉ុន្តែ លោកបានស្លាប់ ក្នុងឆ្នាំ ២០២០ ដោយពុំបានឡើងតតាំងក្តីក្នុងតុលាការទេ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងមន្ត្រីស្ថានទូតខ្មែរ ប្រចាំទេសអូស្ត្រាលី និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ដើម្បីសុំអត្ថាធិប្បាយ អំពីសំណើរបស់មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី៨សីហា ដោយទូរសព្ទ័ច្រើនដង តែអត់មានអ្នកលើក។ គិតមកទល់ពេលនេះ ក្រុមគណៈកម្មការពិសេសរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានទាមទារវត្ថុបុរាណមកវិញប្រមាណ ៣រយ(៣០០) រូបចម្លាក់ ក្នុងចំណោម ៤ពាន់រូបបដិមា ដែលបានបាត់បង់យូរឆ្នាំ តាំងពីប្រទេសកម្ពុជា កើតកលិយុគ ក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិល រយៈពេលជាង៣ទសវត្សកន្លងទៅ គឺចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៦៩ ដល់១៩៩៣៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។