អ្នកស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ និងពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តសៀមរាប អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលប្រើប្រាស់ថវិកាមួយចំនួន ដែលទទួលបានពីការលក់សំបុត្រទស្សនាឧទ្យានអង្គរ យកទៅអភិរក្សទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ និងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតឋិតក្នុងតំបន់ព្រៃជ្រៅ និងតំបន់ដាច់ស្រយាលដែលពុំសូវមានអ្នកស្គាល់។
ពួកគាត់សង្កេតឃើញថា ប្រាសាទបុរាណនៅតំបន់នោះ កំពុងប្រឈមការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងការជីកគាស់លួចយកវត្ថុបុរាណជាបន្តបន្ទាប់។
អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកវប្បធម៌ និងពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តសៀមរាបបារម្ភពីការបាត់បង់ប្រាសាទបុរាណតូចៗជាបន្តបន្ទាប់ ឋិតនៅតំបន់ដាច់ស្រយាលក្នុងព្រៃជ្រៅ នាខេត្តសៀមរាប និងខេត្តព្រះវិហារ។
ប្រាសាទទាំងនោះ នៅតែរងការខូចខាតដោយអន្លើ ដោយសារសកម្មភាពកាប់ទន្ទ្រានព្រៃរានយកដី ការជីកយកវត្ថុបុរាណ និងការរំលោភដីធ្លី ធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ ពីសំណាក់ជនខិលខូច និងបុគ្គលមានលុយមានអំណាច។
ពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តសៀមរាប ដែលតែងនាំភ្ញៀវទេសចរទស្សនាប្រាសាទ លោក គឹម សៃ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា មានប្រាសាទជាច្រើនឋិតក្នុងស្រុកស្វាយលើ ខេត្តសៀមរាប និងស្រុកគូលែន ខេត្តព្រះវិហាររួមមាន ប្រាសាទទ្រង់ ប្រាសាទរើ ប្រាសាទគងភ្លុក និងប្រាសាទភ្នំសណ្តរ នៅពុំទាន់មានផ្លូវធ្វើដំណើរល្អ ចូលទៅទីនោះនៅឡើយ។
រីឯប្រាសាទជាច្រើនទៀត ក៏គ្មានផ្លូវចូលទៅឡើយហើយអ្នកទេសចរ ត្រូវធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើង ជាច្រើនគីឡូម៉ែត្រ។
លោក គឹម សៃ៖ «ថ្ងៃមុនគេខ្ញុំទៅជិតដល់ ឃើញគេទ្រួសព្រៃជិតៗហ្នឹង ស្រុកគេភូមិគេ បើអាជ្ញាធរនៅតំបន់នោះ គេមិនជួយថែរក្សា មិនដឹងយ៉ាងណា ខ្ញុំបារម្ភខ្លះដែរ តែអត់ហ៊ានអារកាត់»។
បុរសដដែលបន្ថែមថា សកម្មភាពកាប់រានព្រៃយកដីធ្វើកសិកម្ម ការកាប់ឈើធំៗ និងការជីកគាស់យកវត្ថុបុរាណ នៅតែកើតមាន ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សម្បត្តិបេតិកភណ្ឌ និងសម្រស់បរិស្ថាន ជុំវិញប្រាសាទទាំងនេះ។
លោកស្នើឱ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងក្រសួងវប្បធម៌ សហការ រកមធ្យោបាយការពារសុវត្ថិភាពប្រាសាទបុរាណតូចធំនៅតំបន់នោះឱ្យគង់វង្ស និងកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់ច្រកល្ហក ដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ។
អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ ដែលតែងចុះស្រាវជ្រាវរកប្រាសាទបុរាណក្នុងព្រៃ លោក ហៀក សេងហួត ឱ្យដឹងថា ពួកលោកបានប្រទះឃើញប្រាសាទបុរាណមួយចំនួនទៀត កម្រមានអ្នកទៅដល់ ឋិតនៅមិនឆ្ងាយពីប្រាសាទកោះកេរ ក្នុងខេត្តព្រះវិហាររួមមាន ប្រាសាទ អារាមរោងចិន ប្រាសាទប្រាំ ប្រាសាទកាចាប់ និងប្រាសាទកំពែងពីរជាន់។
លោកថា ប្រាសាទទាំងនេះ មានរូបរាងមាំនៅឡើយ មានខឿន និងចម្លាក់ជញ្ជាំងរំលេចដោយរចនាសម្ព័ន្ធប្រឡាយទឹកបុរាណ ដែលអាជ្ញាធរគួរតែថែរក្សា ជួសជុល និងអភិរក្សឡើងវិញ។
លោកបន្ថែមថា ពួកលោកកំពុងសិក្សាស្រាវជ្រាវ ពីសំណង់បុរាណទាំងនេះដោយសហការជាមួយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយ ដើម្បីស្វែងរកជំនួយអភិរក្ស ពីវិស័យឯកជន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។
លោក ហៀក សេងហួត៖ «ខ្ញុំរកឃើញច្រើន ឃើញអាជ្ញាធរទៅមួយៗដែរ តែគាត់នៅមានកម្រិត ព្រោះផ្លូវខ្លះពិបាកចូលដែរ ដូចខ្ញុំអី អូសម៉ូតូអូសកាត់ភក់ អ្នកឆ្លៀតលួចគាស់ និងកាប់ព្រៃនៅតែមាន តែតិចតួច។ យើងធ្វើនេះ ដើម្បីឱ្យបានជ្រាប ប្រាសាទដាច់ស្រយាលឆ្ងាយៗ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចទាក់ទង សុំការបំភ្លឺរឿងនេះពីអ្នកនាំពាក្យអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា លោក ឡុង កុសល និងអគ្គនាយកហិរញ្ញវត្ថុនៃក្រសួងវប្បធម៌ លោក វិន ឡៃជួ បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី ២២ កញ្ញា ដោយទូរស័ព្ទហៅចូលច្រើនដង តែគ្មានអ្នកលើក។
អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវវប្បធម៌បន្ថែមថា ក្រសួងវប្បធម៌ គួរតែការពារឱ្យបាន នូវតំបន់បុរាណឋាន និងប្រាសាទតូចៗជាច្រើន កុំឱ្យមានការរំលោភបំពានជាសម្បត្តិឯកជន។
លោកថា ប្រាសាទដ៏ធំមួយ គឺព្រះខាន់កំពង់ស្វាយ ឋិតក្នុងខេត្តព្រះវិហារ អាជ្ញាធរក៏គួរតែអភិរក្សឱ្យល្អ និងកសាងផ្លូវចូលទៅទីនោះ រុញច្រានឱ្យវិស័យទេសចរណ៍លូតលាស់គ្រប់តំបន់ ដើម្បីលើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ចសហគមន៍។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានសមាគមមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ខ្មែរអង្គរ លោក ខៀវ ធី យល់ថា ប្រសិនបើ អាជ្ញាធរអភិរក្ស និងជួសជុលប្រាសាទបុរាណតូចៗ ដោយរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឱ្យល្អ នឹងរួមចំណែកការពារធនធានធម្មជាតិ និងបរិស្ថាននៅជុំវិញប្រាសាទ ដែលជាផ្នែកមួយ លើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍។
លោក ខៀវ ធី៖ «បរទេសគេស្គាល់ខ្មែរកាន់តែច្រើន កាលណាចុះបញ្ជី និងការផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ និងគ្រប់គ្រងវិសាលភាពប៉ុន្មានគីឡូម៉ែត្រការ៉េ យើងការពារព្រៃឈើឱ្យបាន កុំឱ្យមានការរំលោភបំពាន ជារបស់ឯកជន ជារបស់រួម»។
អ្នកជំនាញវប្បធម៌រូបនេះបន្ថែមថា មិនត្រឹមតែប្រាសាទបុរាណប៉ុណ្ណោះទេ រដ្ឋាភិបាលក៏ត្រូវតែ ស្នើសុំចុះបញ្ជីព្រៃឈើ តំបន់ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន ក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ដើម្បីទទួលបានកញ្ចប់ថវិកា ការពារធនធានធម្មជាតិ ដែលកំពុងប្រឈមការរំលោភបំពានដោយសកម្មភាពមនុស្ស។សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់គ្រឹះស្ថានអង្គរ ឱ្យដឹងថា គិតត្រឹមត្រីមាសទី ១ ឆ្នាំ ២០២៣ ភ្ញៀវទេសចរបរទេសទិញប័ណ្ណចូលទស្សនារមណីយដ្ឋានអង្គរ សរុបជាង ២ សែន ៣ម៉ឺននាក់ (២៣៦.៣៤១ )ដោយទទួលបានថវិកា ពីការលក់សំបុត្រចំនួនជាង ១១លានដុល្លារអាមេរិក (១១.១៣៥.៤៩២)៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។