ក្រុមអ្នកជំនាញមិនរំពឹងថា កម្ពុជាអាចដកខ្លួនរួចពីក្រុមប្រទេសមានការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចបំផុត (LDC) ក្នុងពេលឆាប់ៗនេះទេ
កម្មករលីបន្លែ ផ្លែឈើ នៅផ្សារនាគមាស រាជធានីភ្នំពេញបាត់បង់ចំណូលក្នុងអំឡុងពេលវិធានការបិទខ្ទប់រាជធានីភ្នំពេញកាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២១។
រូប៖ គេផ្ដល់ឱ្យ
ក្រុមអ្នកជំនាញមើលឃើញថា កម្ពុជានៅពុំទាន់បានត្រៀមខ្លួនរួចរាល់នៅឡើយទេដើម្បីរួចផុតពីឋានៈក្រុមប្រទេសមានការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចបំផុត LDC បើទោះបីជាទិន្នន័យសេដ្ឋកិច្ចបង្ហាញថា ប្រទេសនេះអាចបំពេញតាមលក្ខខណ្ឌដែលអាចចាត់ទុកថា រួចផុតពីឋានៈនេះយ៉ាងណាក៏ដោយ។
ការនៅមិនទាន់ត្រៀមខ្លួនរួចរាល់នេះ គឺដោយសារតែកម្ពុជាកំពុងជួបនូវវិបត្តិកូវីដ១៩ ដែលបានធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះដុនដាបមិនធ្លាប់មានពីមុនមក ហើយអាចត្រូវចំណាយពេលយូរដើម្បីស្តាសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ ឱ្យបានដូចកាលពីកម្រិតនៅមុនពេលជួបវិបត្តិកូវីដ១៩។ ក្រៅពីនោះ កម្ពុជាក៏ទំនងជានៅចង់ទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីឋានៈជាប្រទេសមានការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចបំផុត LDC នៅឡើយ។ អត្ថប្រយោជន៍នេះ មានដូចជា កម្ពុជាមិនចង់បាត់បង់ការផ្តល់ការអនុគ្រោះពិសេសពីសំណាក់ក្រុមប្រទេសអ្នកមាន ដូចជា ការមិនគិតពន្ធ ការគិតអត្រាការប្រាក់កម្ចីក្នុងកម្រិតតិចតួចតាមបែបកម្ចីសម្បទានពិសេសជាដើម។
អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិ និងជានាយកវិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី ហៅកាត់ថា AVI បណ្ឌិត ឈាង វណ្ណារិទ្ធ វាយតម្លៃថា កម្ពុជាអាចត្រូវការពេលយ៉ាងហោចណាស់ពីរឆ្នាំទៀត ដើម្បីអាចរួចផុតពីឋានៈនៃក្រុមប្រទេសមានការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចបំផុតនេះ ដោយសារតែកំពុងជួបវិបត្តិកូវីដ១៩៖ «ឥឡូវនេះ ស្ថានការណ៍យើងកំពុងវាយកូវីដ ហើយសេដ្ឋកិច្ចវាវិជ្ជមានហើយ ក៏ប៉ុន្តែ វាវិជ្ជមានទាបឆ្នាំនេះ។ យើងព្យាករណ៍ដើមឆ្នាំប្រហែលជា ៤,៥ អី។ ក៏ប៉ុន្តែ បើមើលទៅស្ថានការណ៍វាបន្តអ៊ីចឹង ប្រហែលជាត្រឹម ២ចុច។ យើងមិនទាន់វាយតម្លៃយ៉ាងម៉េច។ អ៊ឺចឹងខ្ញុំគិតថា ក្នុងស្ថានការណ៍កូវីដនេះ ប្រហែលជាមិនទាន់ officially graduate ឬក៏ announce ថាយើងចេញពី LDC ទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ បើ ២ឆ្នាំទៀត អាច publicly declare។ អញ្ចឹង World Bank ឬក៏ប្រទេសអ្នកមានផ្សេងៗអាចគិតពីកម្ពុជាមួយនៅក្នុង Status ថ្មី»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិមួយរូបទៀត គឺបណ្ឌិត អៀ សុផល ពន្យល់ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី តាមសារអេឡិចត្រូនិក ឬអ៊ីមែលថា លោកមិនគិតថា កម្ពុជាត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ដើម្បីរួចផុតពីក្រុមប្រទេស LDC នេះនៅឡើយទេ ដោយសារតែកម្ពុជាត្រូវការពេលវេលាច្រើនតទៅទៀតក្នុងការទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីឋានៈមួយនេះ។ លោកប៉ាន់ស្មានថា ពេលវេលាដែលសមស្របគឺអាចនៅរវាងពីពីរទៅបីឆ្នាំខាងមុខទៀត ឬមួយរហូតដល់ទៅ ១ ទស្សវត្សរ៍ទៀតឯណោះ ក៏អាចថាបាន។
ផ្អែកតាមការកំណត់លក្ខខណ្ឌចុងក្រោយដាក់ចេញដោយគណៈកម្មាធិការគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ ឬ Committee for Development Policy (CDP) របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលទទួលបន្ទុកកំណត់ឋានៈក្រុមប្រទេសមានការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចបំផុត នៅឆ្នាំ២០២១នេះ ប្រទេសដែលអាចរួចផុតពីឋានៈ LDC បាន លុះត្រាតែត្រូវមានចំណូលជាតិដុល ឬ GNI ចាប់ពីជាង ១ពាន់២រយដុល្លារ (១,២២២ ដុល្លារ) ឡើងទៅ សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ។ ក្រៅពីនោះ ក៏នៅមានលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនទៀត ដូចជាកត្តាសន្ទស្សន៍មូលធនមនុស្ស (Human Assets Index, HAI) ពាក់ព័ន្ធនឹងការអប់រំ និងសុខភាព និងសន្ទស្សន៍ភាពងាយរងគ្រោះផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងបរិស្ថាន (Economic and Environmental Vulnerability Index, EVI) ជាដើម។
យោងតាមការវាយតម្លៃចុងក្រោយរបស់គណៈកម្មាធិការរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនេះ ដែលធ្វើឡើងនៅរៀងរាល់ ៣ ឆ្នាំម្តង ទិន្នន័យក្នុងឆ្នាំ២០២១ បង្ហាញថា ជាលើកដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសនេះ ពោលគឺចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៥ មក កម្ពុជាបានបំពេញតាមលក្ខខណ្ឌគ្រប់គ្រាន់ដែលអាចឱ្យពិភពលោកពិចារណាដកឈ្មោះចេញពីឋានៈនៃក្រុមប្រទេសមានការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចបំផុតបាន។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មលោក ស៊ាង ថៃ បដិសេធឆ្លើយនឹងសំណួររបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ពាក់ព័ន្ធនឹងការកំណត់ពេលវេលាជាក់លាក់ដែលកម្ពុជាចង់ឱ្យពិភពលោកចាត់ទុកថា បានរួចផុតពីក្រុមប្រទេសមានការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចបំផុតនេះ។ រីឯ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសលោក កុយ គួង ក៏វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងបានដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញបញ្ហានេះ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ដោយលោកពុំលើកទូរស័ព្ទ។
ទោះយ៉ាងណា ថ្លែងក្នុងសិក្ខាសាលាតាមប្រព័ន្ធវីដេអូស្តីពីផលប៉ះពាល់នៃការចាកចេញពីប្រទេសអភិឌ្ឍន៍តិចតួចមកលើវិស័យវាយនភ័ណ្ឌ និងសម្លៀកបំពាក់ កាលពីដើមខែឧសភា មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មលោក ពេជ ឬទ្ធី បានទទួលស្គាល់ថា ការចាកចេញពីឋានៈនៃក្រុមប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចនេះ អាចធ្វើឱ្យកម្ពុជាប្រឈមនឹងភាពលំបាកលំបិនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច។ លោកថា ក្នុងនោះ ផលប៉ះពាល់មានដូចជា ការបាត់បង់នូវភាពអនុគ្រោះពន្ធ លក្ខខណ្ឌនៃប្រភពដើមកំណើតទំនិញ ភាពទាក់ទាញសម្រាប់ការវិនិយោគ ភាពប្រកួតប្រជែងរបស់កម្ពុជា ព្រមទាំងឱកាសក្នុងការទទួលបានជំនួយពាណិជ្ជកម្មជាដើម។ លោកថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមទាំងនេះបាន កម្ពុជាត្រូវពង្រឹងភាពប្រកួតប្រជែង ពង្រីកទីផ្សារនាំចេញតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីទ្វេភាគី និងពហុភាគី និងការជំរុញឱ្យមានការគាំទ្រពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ព្រមទាំងរៀបចំគោលនយោបាយ និងយុទ្ធសាស្ត្រពាណិជ្ជកម្មផង។
អ្នកជំនាញវិស័យសិទ្ធិការងារ និងជានាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស ហៅកាត់ថា សង់ត្រាល់ (CENTRAL) លោក មឿន តុលា មិនសង្ឃឹមថា កម្ពុជាអាចរួចផុតពីឋានៈប្រទេសក្រីក្រនេះ បានក្នុងពេលឆាប់នេះណាស់ ព្រោះលោកថា កម្ពុជានៅមានកិច្ចការច្រើនក្នុងការពង្រឹងខឿនទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ជាពិសេសវិស័យកសិកម្ម ទេសចរណ៍ និងវិស័យកាត់ដេរ ស្របពេលដែលប្រទេសនេះកំពុងហែលឆ្លងវិបត្តិកូវីដ១៩នៅឡើយ។ ក្រៅពីនេះ លោកថា កម្ពុជាមិនអាចពឹងផ្អែកតែទៅលើទីផ្សាររបស់ប្រទេសកុម្មុយនិស្តចិនបាននោះទេ ខណៈកម្ពុជាកំពុងរងទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចនៃការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០ ភាគរយ ពីសហភាពអឺរ៉ុប៖ «បើសិនជាកម្ពុជាមិនថ្លឹងថ្លែងនូវគោលនយោបាយការទូតរវាងចិន ឬប្លុកកុម្មុយនិស្ត និងប្លុកសេរីទេ ខ្ញុំគិតថា កម្ពុជាពិបាកនឹងវិវត្តសេដ្ឋកិច្ចខ្លួនឯងចេញពីប្រទេសក្រីក្រឱ្យទៅជាប្រទសដែលកំពុងអភិវឌ្ឍណាស់ដោយសារតែកម្ពុជានៅតែពឹងផ្អែកទៅលើទីផ្សារសេរីនៅឡើយទេ»។
បន្ថែមពីលើនេះបណ្ឌិត ឈាង វណ្ណារិទ្ធ មើលឃើញថា កម្ពុជាក៏ចាំបាច់ត្រូវធានាថា ការចាកចេញពីក្រុមប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចនេះ នឹងមិនប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋងាយរងគ្រោះ ឬមានជីវភាពក្រីក្រស្រាប់។ លោកចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយគាំពារសង្គមឱ្យបានកាន់តែប្រសើរដើម្បីជួយសម្រួលបន្ទុកដល់ពលរដ្ឋក្រីក្រ៖ «ពិបាកឬមិនពិបាក វាអាស្រ័យលើកត្តាខាងក្នុង គឺការកំណែទម្រង់។ កំណែទម្រង់សំខាន់ គឺដើម្បីជួយអ្នកដែល vulnerable group ជនក្រីក្រ គឺរបបគោលនយោបាយគាំពារសង្គម។ បើយើងដាក់លុយឱ្យច្រើនទាក់ទង social protection ហើយ invest ឱ្យបានច្រើនទៅលើការវិនិយោគជាសាធារណៈក្តី ឬក៏ឯកជនក្តី ដែលមានផលប៉ះពាល់វិជ្ជមានទៅដល់សង្គម ហើយនឹងបរិស្ថាន។ បើយើងកំណែទម្រង់តម្រង់ទិសទៅ impact investment ឱ្យខ្លាំង ដាក់លុយឱ្យច្រើនបន្តទៀតដើម្បីពង្រឹងយន្តការ social protection នោះវាអាចជួយអ្នកក្រីក្រ ឬក៏អ្នកដែលងាយរងគ្រោះ»។
ធនាគារពិភពលោក Worl Bank បានរកឃើញថា ក្នុងរយៈពេល ៦ ខែចុងក្រោយ គិតចាប់ពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ រហូតដល់ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ ពោលគឺនៅមុនពេលមានវិបត្តិផ្ទុះខ្លាំងនៃជំងឺកូវីដ១៩ ចូលក្នុងសហគមន៍ជាលើកទីបី ពលរដ្ឋយ៉ាងហោចណាស់ ១សែន ៥ម៉ឺនគ្រួសារ (១៥០.០០០ គ្រួសារ) ឬស្មើនឹងជាងកន្លះលាននាក់ បានធ្លាក់ខ្លួនក្លាយជាអ្នកក្រថ្មី ដោយសារតែវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩នេះ។ នៅមុនពេលផ្ទុះខ្លាំងនៃជំងឺកូវីដ១៩ ចូលក្នុងសហគមន៍ អង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ UNDP បានវាយតម្លៃលើផលប៉ះពាល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមដោយសារវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ កាលពីចុងឆ្នាំ២០២០ ថាអត្រាពលរដ្ឋកម្ពុជារស់នៅក្រោមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ឬចំណាយតិចជាង ២ ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃ អាចនឹងកើនឡើងរហូតដល់ជាង ១៧% ឬស្មើនឹងពលរដ្ឋប្រមាណជិត ៣ លាននាក់។
រដ្ឋាភិបាលតែងអះអាងពីមោទនភាពថា ក្នុងរយៈពេលជាង ២ ទសវត្សមកនេះ ខ្លួនបានកាត់បន្ថយអត្រាភាពក្រីក្រពីជិត ៤៨% ក្នុងឆ្នាំ២០០៧ មកនៅត្រឹម ១៣,៥ ភាគរយកាលពីឆ្នាំ២០១៤ ហើយមានមហិច្ឆតាចង់ក្លាយខ្លួនពីប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច ឬ LDC មកជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ និងជាប្រទេសមានចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០។ ក៏ប៉ុន្តែ រូបភាពនៃពលករចំណាកស្រុកខ្មែររាប់លាននាក់ អត់ការងារធ្វើនៅក្នុងស្រុក រួចរត់ទៅធ្វើការស្របច្បាប់ និងខុសច្បាប់ និងធ្វើជាអ្នកសុំទានគេនៅតាមប្រទេសជិតខាង ហើយត្រូវអាជ្ញាធរបរទេសចាប់បញ្ជូនមកកម្ពុជាវិញស្ទើរាល់ថ្ងៃ កំពុងធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលរងនូវក្តីអាម៉ាស់ នៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ បន្ថែមពីនេះទៀត ពលរដ្ឋកម្ពុជាជាង ២លាន ៤សែន គ្រួសារកំពុងជំពាក់បំណុលមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុស្ទើវ័ន្តកក្នុងម្នាក់ៗមិនតិចជាង ៤ ពាន់ដុល្លារ ខណៈរដ្ឋវិញ គិតត្រឹមដំណាច់ឆ្នាំ២០២០ ជំពាក់បំណុលបរទេសសរុបប្រមាណជាង ៩ពាន់៦រយលានដុល្លារ (៩.៦០១,៩៣ លានដុល្លារ)។ ក្នុងនោះ បំណុលស្ទើរតែជិតពាក់កណ្តាល ឬប្រមាណជាង ៤៦% (៤៦,៦៧%) ជាបំណុលដែលរដ្ឋជំពាក់ចិន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
- ស្ដាប់ផ្ទាល់ (ព្រឹក ៥:៣០-៦:៣០ ល្ងាច ៧:៣០-៨:៣០)
- សំឡេង
- ក្រុមហ៊ុនគ្រីសអិនណឺជី( KrisEnergy)ឈប់បូមប្រេងទាំងស្រុងនៅប្លុក A
- តុលាការក្រុងភ្នំពេញនឹងបន្តសវនាការលើអង្គសេចក្តីយុវជនសង្គមចំនួន ៧នាក់ នៅថ្ងៃទី៣១ សីហា
- គណៈកម្មការសភាអាមេរិកអនុម័តជាឯកច្ឆន្ទសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មក្រុមមេដឹកនាំកម្ពុជា
- ពលរដ្ឋគាំទ្រឱ្យអាមេរិកពន្លឿនច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមមេដឹកនាំកម្ពុជា
- អាជ្ញាធររបបលោក ហ៊ុន សែន ចាប់ខ្លួនមេឃុំជាប់ឆ្នោតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោកស្រី កឹម តុលា
