មេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសថា របបលោកមានលទ្ធភាពបង់ពន្ធ នៅពេលដែលគណៈកម្មការសហភាពអឺរ៉ុប ផ្ដាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នៅពេលខាងមុខនេះ។ កម្មករ និងអ្នកឃ្លាំមើលវិស័យការងារយល់ថា ទោះបីរដ្ឋាភីបាលមានលទ្ធភាពនៃការបង់ពន្ធនេះ នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់វិស័យឯកជន និងកម្មករ។
លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា ការផ្ដាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នឹងមិនប៉ះពាល់ដល់ការនាំចេញទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុបទេ គឺគ្រាន់តែអ្នកជំនួញចំណេញតិចជាមុន។ លោក ហ៊ុន សែន ថា ការនាំចេញអង្ករខ្មែរទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុប ក៏ត្រូវបង់ពន្ធដែរ តែនៅអ្នកជំនួញនៅតែអាចធ្វើបាន និងទទួលបានផលចំណេញ ម្ល៉ោះហើយការនាំចេញទំនិញផ្សេងទៀត ក៏នឹងចំណេញដូចអង្ករដែរ។ មេដឹកនាំរបបឯកបក្សរូបនេះ អ៊ួតថា ការបង់ពន្ធឱ្យសហភាពអឺរ៉ុប គឺបង្ហាញពីភាពថ្លៃថ្នូរដល់របបលោក ព្រោះអឺរ៉ុប នឹងមិនអាចយកបញ្ហានេះទៅគំរាមលោកតទៅទៀត។
គណៈកម្មការសហភាពអឺរ៉ុប ដែលបានដាក់កំហិតឱ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ស្ដារស្ថានភាពការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅត្រឹមពាក់កណ្ដាលខែធ្នូ ក្រោយរកឃើញ របបលោក ហ៊ុន សែន មិនទាន់បានធ្វើតាមសំណើឱ្យស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅឡើយទេ។ ទោះបីជាយ៉ាងណា លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា របបលោក នៅរក្សាជំហរមិនព្រមឱនក្បាល ដើម្បីជាថ្នូរនឹងប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធឡើយ។ លោកចាត់ទុកការដាក់កំហិតរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលឱ្យស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះថា ជាការយកអធិបតេយ្យ ឯករាជ្យទៅប្ដូរ៖ «អ៊ីចឹងសម្រាប់យើង យើងបានត្រៀមខ្លួនតាំងពីខែមីនាណោះ។ យើងមិនចង់ឱ្យបាត់ទេ ប៉ុន្តែធ្វើម្ដេច បើគាត់យកអាហ្នឹង មកដោះដូរ ជាមួយនឹងច្បាប់ ជាមួយនឹងឯករាជ្យរបស់យើងហើយ យើងក៏មិនអាចទទួលយកបានដែរ។ អ៊ីចឹងបើគេឱ្យបង់ពន្ធ យើងបង់ពន្ធឱ្យគេទៅ។ គ្រាន់តែពីមុន យើងចំណេញច្រើន ឥឡូវវាចំណេញតិចជាងតែប៉ិនហ្នឹង តែវានៅតែចំណេញ វានៅតែចំណេញ ហើយក៏វាថ្លៃថ្នូរដែរ គេមិនយកអាហ្នឹងមកគំរាមយើងតទៅទៀតបានទេ គំរាមតទៅទៀតបានទេ ព្រោះឥឡូវគេយកអាហ្នឹង មកគំរាមយើងថា អ្នកឯងត្រូវធ្វើអានេះ អានេះ អានេះ នេះ នេះ នេះ នេះ។ អ៊ីចឹងបានយើងប្រាប់ទៅវិញ ថា យើងមិនអាចយកអធិបតេយ្យរបស់យើងទៅដោះដូរជាមួយនឹងជំនួយ ឬការអនុគ្រោះណាមួយទេ។ អ្វីដែលយើងខិតខំធ្វើ យើងធ្វើបានយើងធ្វើ តែអ្វីដែលយើងធ្វើមិនបានអត់ទេ ទីផ្សារនៅតែទីផ្សារ គ្រាន់តែពេលមុនអត់បង់ពន្ធ ហើយឥឡូវបង់ពន្ធ»។
សង្គមស៊ីវិល ថា ការណ៍ដែលកម្ពុជាអនុវត្តតាមអនុសាសន៍សហភាពអឺរ៉ុបមិនបណ្ដាលឱ្យកម្ពុជាបាត់បង់អធិបតេយ្យភាពនោះទេពីព្រោះកម្ពុជាបានអនុវត្តលក្ខខណ្ឌរបស់សហភាពអឺរ៉ុបមុននឹងទទួលបានការអនុគ្រោះពន្ធចំណែកច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាឱ្យរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តលទ្ធិជាប្រជាធិបតេយ្យដែរ។
បើទោះលោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា ការនាំចេញអង្ករទៅអឺរ៉ុបនៅតែអាចធ្វើបាន ប៉ុន្តែសម្រាប់កសិករមួយចំនួនវិញ បានត្អូញត្អែរថា តម្លៃស្រូវធ្លាក់ចុះរាល់ឆ្នាំ ធ្វើឱ្យកសិករមួយចំនួន បោះបង់របរធ្វើស្រែ ហើយធ្វើចំណាកស្រុកទៅធ្វើជាពលករជំនួសវិញ។ ហើយការនាំចេញអង្ករទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុបវិញក៏ធ្លាក់ចុះដែរ។
ក្រោយសហភាពអឺរ៉ុប ចាប់ផ្តើមយកពន្ធលើអង្ករខ្មែរកាលពីដើមឆ្នាំ ២០១៩ ការនាំអង្ករខ្មែរទៅទីផ្សារអឺរ៉ុបក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ នេះបានធ្លាក់ចុះជិត ៦ម៉ឺនតោន (៥៦,៥៦៣) ឬ ធ្លាក់ចុះជិត ២៧% (២៦,៣៧%) ក្នុងរយៈពេល ១០ ខែ គិតចាប់ពីខែមករា ដល់ខែតុលាបើប្រៀបធៀបទៅនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០១៨។
រីឯវិស័យរោងចក្រ កម្មករក្នុងវិស័យនេះត្អូញត្អែរថា រដ្ឋាភិបាលបានកាត់ថ្ងៃឈប់សម្រាករបស់ពួកគេអស់ ៦ថ្ងៃរួចទៅហើយ នៅមុនពេលបាត់បង់ EBA។ លោកបារម្ភថា ស្ថានភាពនេះ នឹងកាន់តែដុនដាបតទៅទៀត។
កម្មកររោងចក្រ ប៊ូវឃ័រ (Bowker) នៅស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្ដាលម្នាក់ លោក ឡឹក សុភ័គ យល់ថា រដ្ឋាភិបាល មានលទ្ធភាពក្នុងការបង់ពន្ធ តែកម្មករជាអ្នកខាតប្រយោជន៍។ លោកឱ្យដឹងថា គិតត្រឹមថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ស្ថានភាពរោងចក្រមួយចំនួនខ្វះខាតអីវ៉ាន់ ឱ្យកម្មករកាត់ដេរ ឯរោងចក្រដែលលោកធ្វើការកំពុងធ្វើការ ក៏ស្ងាត់សកម្មភាពកាត់ដេរបណ្ដើរៗហើយ៖ «ធម្មតាតែគេបិទទៅ វាមានបញ្ហាហើយ ប្រជាពលរដ្ឋនោះ។ រោងចក្រខ្ញុំ ឥឡូវអត់មានអីវ៉ាន់ធ្វើផងហ្នឹង វាពិបាកអ៊ីចឹងត្រង់ហ្នឹង ហ្នឹងមិនទាន់ពិតប្រាកដផង ចុះទម្រាំពិតប្រាកដទៀត។ បើគាត់និយាយថា ស្រោចស្រង់រឿងហ្នឹងបានវាល្អហើយ តែគ្រាន់ថា ក្រែងវាមិនអាចទៅរួច»។
បើទោះមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ អះអាងថា ខ្លួនបានត្រៀមខ្លួនបង់ពន្ធឱ្យសហភាពអឺរ៉ុប តាំងពីខែមីនាកន្លងមកក៏ដោយចុះ ប៉ុន្តែកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា គណៈកម្មការអឺរ៉ុបដាក់របាយការណ៍បឋមឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជាផ្លូវការរួចហើយ ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាបកស្រាយ មុននឹងសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចឈានទៅដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA។
ក្នុងរបាយការណ៍ កម្រាស់ ៧០ទំព័រ ដែលអាស៊ីសេរីទទួលបាននោះ បង្ហាញថា វិស័យមួយចំនួន តម្រូវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកែប្រែឱ្យមានភាពប្រសើរ និងស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី២១ វិច្ឆិកា គឺមានរយៈពេលជាង ១សប្ដាហ៍ហើយ ដែលកម្ពុជាទទួលបានរបាយការណ៍ ប៉ុន្តែអ្នកឃ្លាំមើលសង្កេតឃើញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនទាន់បានចាត់វិធានការណ៍ជាក់លាក់ណាមួយនៅឡើយទេ ក្នុងការកែលម្អគួរឱ្យទុកចិត្តបាន ទៅលើភាពអវិជ្ជមាន និងបញ្ហាប្រឈមនានា ដែលកំពុងប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិទាំងឡាយឱ្យស្របតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិ។ របបលោក ហ៊ុន សែន មានពេលយ៉ាងយូរត្រឹមថ្ងៃទី១២ ធ្នូ ត្រូវឆ្លើយតបចំពោះរបាយការណ៍បឋមនេះ ហើយរយៈពេលបន្តទៅទៀត គឺសហភាពអឺរ៉ុបនឹងសម្រេចថា តើគួរបន្តប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នោះ ឬកាត់ផ្ដាច់ទាំងស្រុង ឬកាត់ដោយផ្នែក។
អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីការងារនៃមជ្ឈមណ្ឌលសម្ពន្ធភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងការងារ ហៅកាត់អង្គការសង់ត្រាល់ (Central) លោក ឃុន ថារ៉ូ យល់ថា ការថ្លែងពីលទ្ធភាពបង់ពន្ធឱ្យសហភាពអឺរ៉ុប ជាសារនយោបាយមួយ បង្ហាញប្រាប់ទៅកម្មករ។ ប៉ុន្តែលោកយល់ថា គ្មាននរណាដឹងច្បាស់ជាងរដ្ឋាភិបាលទេថា នឹងត្រូវប្រឈមបញ្ហាអ្វីខ្លះ នៅពេលដែលរងការផ្ដាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនោះ។ លោក ឃុន ថារ៉ូ បន្តថា លទ្ធភាពបង់ពន្ធនាំចូលទំនិញទៅសហគមន៍អឺរ៉ុប មិនមែនរដ្ឋាភិបាលម្នាក់ឯងធ្វើបានទេ តែការធ្វើបែបនេះ នឹងប៉ះពាល់ដល់វិស័យឯកជន រួមមានវិស័យរោងចក្រ ឧស្សាហកម្ម និងវិស័យកសិកម្ម ហើយអ្នករងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ជាងគេ គឺកម្មករក្នុងវិស័យទាំងនេះ។ លោកបន្តថា ផលប៉ះពាល់ទៅដល់ការប្រមូលពន្ធដារ ក៏កើតមានដែរ ប្រសិនបើមានការផ្ដាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធមែននោះ៖ «អ៊ីចឹង នៅក្នុងលទ្ធភាពនៃការបង់ពន្ធចូលសហភាពអឺរ៉ុបហ្នឹង មិនមែនតែរាជរដ្ឋាភិបាលហ្នឹង គាត់អាចធ្វើទៅបានទេ ព្រោះថា វាពាក់ព័ន្ធទៅហ្នឹងវិស័យឯកជនដែរ។ បើសិនជាវិស័យឯកជនហ្នឹង ប៉ះពាល់ដល់ផលចំណេញ ការធ្វើវិនិយោគរបស់គេ អ៊ីចឹងលទ្ធភាព ដែលនឹងអាចប៉ះពាល់ទៅដល់រាជរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងការប្រមូលពន្ធ នៅក្នុងវិស័យទាំងអស់ហ្នឹង។ អ៊ីចឹង ទី១លទ្ធភាព ដែលវាជះឥទ្ធិពល ទៅដល់ការប្រមូលពន្ធ ហើយនឹងប្រាក់ចំណូលពន្ធរបស់រដ្ឋ ហើយទី២ វាប៉ះពាល់ទៅដល់វិស័យឯកជន។ អាហ្នឹង ដែលជាចំណុចបញ្ហាប្រឈម ដែលយើងមើលឃើញ»។
ប្រសិនកម្ពុជាបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុប នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០មែននោះ ការគិតពន្ធជាផ្លូវការ នឹងចាប់ផ្ដើមពីពាក់កណ្ដាលខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ តទៅ។ កម្ពុជាអាចនឹងខាតបង់ជិត ៧០០លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំៗ ពីការសម្រេចយកពន្ធលើរាល់មុខទំនិញទាំងអស់នាំចូលអឺរ៉ុប។ ហើយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ប្រឈមនឹងការធ្លាក់ចុះពី ៧ភាគរយនៅឆ្នាំ២០១៩ មកនៅត្រឹម ៦,៨ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០២០ ដោយសារតែភាពមិនប្រាកដប្រជា នៃការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់សហភាពអឺរ៉ុប៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។