តំណាងអយ្យការ និងតុលាការខេត្តមណ្ឌលគិរី រងការរិះគន់ថា មានភាពទន់ខ្សោយការអនុវត្តច្បាប់ព្រៃឈើ និងទន់ខ្សោយផ្នែកសមត្ថភាពដោះស្រាយសំណុំរឿងបទល្មើសឧក្រិដ្ឋព្រៃឈើប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ និងក្រមសីលធម៌។ សកម្មជនបរិស្ថាន និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលសង្កេតឃើញថា តុលាការមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ ចាត់វិធានការច្បាប់លើក្រុមឧក្រិដ្ឋជន ប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រៃឈើជាច្រើននាក់ទៀត ខណៈដែលគណៈកម្មការជាតិបានចុះបិទក្រុមហ៊ុនចំនួន ៦ កាលពីពេលកន្លងទៅ។
សកម្មជនបរិស្ថាន និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថា សមត្ថភាពអនុវត្តច្បាប់របស់ស្ថាប័នអយ្យការ និងតុលាការខេត្តមណ្ឌលគិរី ខ្វះចន្លោះច្រើន និងគ្មានអំណាចឯករាជ្យអនុវត្តច្បាប់លើក្រុមឧក្រិដ្ឋជន និងអាជ្ញាធរប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយព្រៃឈើគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៅឡើយទេ។ ពួកគេសង្កេតឃើញថា ការបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ គឺទាល់តែគណៈកម្មការជាតិចុះអនុវត្តជាក់ស្ដែង និងបញ្ជូនសំណុំរឿងទៅអយ្យការ ទើបស្ថាប័នមួយនេះចេញមុខអនុវត្តច្បាប់។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សមាគម អាដហុក (ADHOC) លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ ឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២២ កញ្ញាថា សំណុំរឿងមនុស្ស ២០នាក់ ជាប់ពាក់ព័ន្ធប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រៃឈើ ដែលអយ្យការកោះហៅកន្លងទៅពុំឃើញឃុំខ្លួនជនសង្ស័យទាំងនោះទេ។ លោកហៅចំណាត់ការរបស់តុលាការថា មិនផ្ដល់យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដជូនសង្គមជាតិ និងពលរដ្ឋនោះទេ។ លោកថា តុលាការអនុវត្តច្បាប់ហាក់ស្ទាក់ស្ទើរ និងធូររលុងច្រើនទៅលើបុគ្គលមានអំណាចជាឧកញ៉ា និងឈ្មួញដទៃទៀត។ លោកសង្ស័យថា ស្ថាប័នទាំងនេះអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធអំពើពុករលួយ៖ «ទាំងសង្គមស៊ីវិល ទាំងសកម្មជនការពារបរិស្ថាន ការពារព្រៃឈើ លោកប្រតិកម្មពីភាពយឺតយ៉ាវ នៃស្ថាប័នតុលាការហ្នឹង។ យើងគិតថា វានឹងធ្វើឲ្យសម្ពាធរួមគ្នា ទាំងអស់ហ្នឹងធ្វើឲ្យស្ថាប័នអយ្យការលោកនឹងធ្វើការឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ក៏វាបង្ហាញថា បើមិនដំណើរការទេ ប្រាកដជាមានការពាក់ព័ន្ធអំពើពុករលួយនៅក្នុងហ្នឹងហើយ » ។
កាលពីចុងខែកក្កដា កន្លងទៅ តំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូង ខេត្តមណ្ឌលគិរីបានកោះហៅ មន្ត្រីជំនាញរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ថៅកែជនជាតិចិន ឧកញ៉ា និងអ្នកពាក់ព័ន្ធបទល្មើសព្រៃឈើប្រមាណ ២០នាក់ទៀត ឱ្យចូលខ្លួនបំភ្លឺនៅថ្ងៃទី៣០ ខែសីហា ទាក់ទិនសំណុំរឿងប្រមូលផល អនុផលព្រៃឈើ គ្មានលិខិតអនុញ្ញាត។ ចំណែក នៅក្នុងសំណុំរឿងព្រៃឈើដាច់ដោយឡែកមួយទៀត តុលាការបានឃុំខ្លួនមនុស្ស ១១នាក់ ក្នុងនោះ ៥នាក់ជនជាតិខ្មែរ ៣នាក់ជាជនជាតិវៀតណាម និង ៣នាក់ទៀតជាជនជាតិចិន។
អ្នកនាំពាក្យតំណាងអយ្យការខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ម៉ម វ៉ាន់ដា ឱ្យដឹងថា សំណុំរឿងដែលព្រះរាជអាជ្ញាចេញបញ្ជាឱ្យមនុស្ស ២០នាក់ចូលខ្លួននោះ មានសំណុំរឿងខ្លះតំណាងអយ្យការកំពុងស៊ើបអង្កេត ហើយមានសំណុំរឿងខ្លះទៀត បានបញ្ជូនទៅចៅក្រមស៊ើបសួររួចហើយ។ លោកអះអាងថា ចៅក្រមស៊ើបសួរ បានកោះហៅមនុស្សមួយចំនួនទៀត ដើម្បីស្ដាប់ចម្លើយ ហើយក្នុងនោះមនុស្សមួយចំនួនត្រូវបានឃុំខ្លួន។ លោកបដិសេធមិនបញ្ជាក់លម្អិតថា តើមានមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ ក្នុងចំណោម ២០នាក់ត្រូវបានឃុំក្នុងពន្ធនាគារទេ ដោយលើកហេតុផលថា សំណុំរឿងនេះ ចៅក្រមមានសិទ្ធិចេញដីកាកោះហៅបន្ថែមទៀត៖ «ចំនួន ២០នាក់ហ្នឹង គឺយើងបានបំបែកសំណុំរឿងហើយ ទៅដល់ដៃតំណាងអយ្យការមួយចំនួន។ មួយចំនួនទៀត បានទៅដល់ដៃចៅក្រមស៊ើបសួរហើយ ហើយចៅក្រមបានសម្រេច អ្នកខ្លះបានឃុំខ្លួន ក៏កំពុងធ្វើការកោះហៅបុគ្គលមួយចំនួនទៀតផងដែរ ដើម្បីធ្វើការស្ដាប់ចម្លើយ។ ខ្ញុំអត់អាចជម្រាបលម្អិតបានទេបង សំណុំរឿងមួយៗ នេះ ចៅក្រមមានសិទ្ធិចេញដីកាបន្ថែមទៀត តាមអ្វីដែលគាត់ចង់ដឹង ហើយតំណាងអយ្យការមួយៗ ហ្នឹង គាត់ធ្វើនៅសកម្មភាពបន្តរបស់គាត់ដែរ » ។
ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកនាំពាក្យតុលាការខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក មាស ប្រុស ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា មកទល់ពេលនេះ មនុស្សទាំង ២០នាក់នោះ មិនទាន់មាននរណាម្នាក់ ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅឡើយទេ។ លោកថា ក្នុងចំណោមមនុស្ស ២០នាក់នោះ អយ្យការបានបញ្ជូន ២សំណុំរឿង មកចៅក្រមស៊ើបសួរ ហើយចៅក្រមកំពុងស៊ើបអង្កេត និងកោះហៅបន្ថែមទៀត។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ប្រសិនបើចៅក្រមរកឃើញថា មានបុគ្គលណា ជាប់ពាក់ព័ន្ធប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រៃឈើ ពួកគេនឹងមិនអាចគេចផុតពីសំណាញ់ច្បាប់បានទេ៖ «ឲ្យតែមានពិរុទ្ធ មានបទល្មើស ឲ្យតែមានគាត់បានប្រព្រឹត្តអាហ្នឹងគាត់ធ្វើតាមហ្នឹងហើយបង។ ខ្លាចតែគាត់មិនបានប្រព្រឹត្តតាមគេឆ្លើយដាក់ តែបើគាត់បានប្រព្រឹត្តអត់រត់រួចពីសំណាញ់ច្បាប់ទេ។ អត់លើកលែងទេ ! ជនដែលបានប្រព្រឹត្ត បានសមគំនិតក្នុងការប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រៃឈើ គឺអត់រួចពីសំណាញ់ច្បាប់ទេ ព្រោះគណៈកម្មការជាតិ កំពុងតែដុតដៃជើងចុះមកបង្ក្រាប » ។
សកម្មជនបរិស្ថាន លោក ហេង ស្រស់ អះអាងថា ប្រសិនបើតុលាការ និងអយ្យការមិនអនុវត្តច្បាប់ព្រៃឈើឱ្យម៉ឹងម៉ាត់ និងចាប់ខ្លួនក្រុមឧក្រិដ្ឋជន មកផ្ដន្ទាទោសនោះទេ មានន័យថា តុលាការបានរួមចំណែកបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ។ លោកថា ក្រុមឧកញ៉ា ៣នាក់ ដែលរត់គេច ក៏ពុំទាន់ឃើញ តុលាការចាប់ខ្លួនមកផ្ដន្ទាទោសនៅឡើយទេ។ រីឯអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធដែលជាប់សង្ស័យថា បានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយវិញ ក៏ពុំឃើញមានការអនុវត្តច្បាប់បន្ថែមទៀតដែរ៖ ខ្ញុំគិតថា ប្រសិនបើគាត់មិនបានអនុវត្តច្បាប់ ទៅតាមប្រទេសកម្ពុជា អាហ្នឹងហាក់បីដូចគាត់ចូលដៃជើង ហាក់បីដូចគាត់ទទួលបាន ឆ្អឹងមួយដុំ ពាំឆ្អឹងហ្នឹងមិនខ្ចីអើពើ អនុវត្តច្បាប់ថែមទៀត ហើយបើតុលាការមិនព្រមចាត់វិធានការទេ តុលាការបើកភ្លើងខៀវ ហាក់បីដូចជា តុលាការហ្នឹង ចូលរួមបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ បំផ្លាញសម្បត្តិប្រទេសជាតិ ហើយអ្នកទាំងអស់ហ្នឹងនឹងជាប់ខ្លួនប្រវត្តិសាស្ត្រថា ជាអ្នកបំផ្លាញសម្បត្តិជាតិខ្លួនឯង » ។
មន្ត្រីនាំពាក្យសមាគម អាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា កត់សម្គាល់ថា ស្ថាប័នតុលាការរងការរិះគន់ថា មានភាពទន់ខ្សោយខាងវិជ្ជាជីវៈ និងឯករាជភាពរបស់ខ្លួន ជាពិសេសយឺតយ៉ាវ ក្នុងការវិនិច្ឆ័យរឿងក្ដីទាក់ទិនបទល្មើសព្រៃឈើ។ លោកថា បញ្ហានេះ ជាឧបសគ្គប៉ះពាល់ដល់ប្រព័ន្ធច្បាប់ សិទ្ធិមនុស្ស និងធនធានធម្មជាតិ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យជនល្មើសមិនរាងចាល។ លោកផ្ដល់ទស្សនៈថា ប្រសិនមន្ត្រីតុលាការណាម្នាក់មិនចាត់ការសំណុំរឿងក្ដីតាមនីតិវិធីកំណត់ ពលរដ្ឋអាចប្ដឹងមន្ត្រីតុលាការនោះទៅស្ថាប័នឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រម ដើម្បីកោះហៅមន្ត្រីតុលាការមកឆ្លើយបំភ្លឺពីការបំពេញតួនាទីវិជ្ជាជីវៈ ដែលត្រូវបានចោទថា មិនបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់នោះ៖ «ប្រព័ទ្ធតុលាការនៅកម្ពុជាយើងហ្នឹង ពាក់ព័ន្ធផលប្រយោជន៍ និងអំពើពុករលួយហ្នឹងហើយ ដែលជាបញ្ហាកំណែទម្រង់ហ្នឹងអត់បាន ជ្រះស្រឡះ អត់បានងាកចេញពីអំពើពុករលួយ។ អ៊ីចឹងហើយ រាល់ដំណើរការ នីតិវិធីរបស់គណៈកម្មការក្តី និងតុលាការក្តី យើងពិបាកជឿទុកចិត្តថា ការអនុវត្តហ្នឹងអត់មានអំពើពុករលួយ លុះត្រាតែការអនុវត្តហ្នឹងបានបង្ហាញប្រាប់សាធារណជនថា អនុវត្តមិនរើសមុខ ដោយមិនលម្អៀងទៅផ្នែកណាមួយ » ។
កាលពីចុងខែសីហាកន្លងទៅ ឧកញ៉ា ៣រូប ពាក់ព័ន្ធប្រព្រឹត្តបទល្មើសឧក្រិដ្ឋព្រៃឈើ បានគេចខ្លួនមិនចូលបំភ្លឺនៅអយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តមណ្ឌលគិរី។ ឧកញ៉ា ៣នាក់ រួមមាន ឧកញ៉ា វន់ ប៊ុនថៃ ឧកញ៉ា ស្រ៊ុន ម៉េងលាង ជាម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន ម៉េង លាង (គ្មានភាសាអង់គ្លេស) និងឧកញ៉ា តុប វីរដា ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន វិជ្ជរី (គ្មានភាសាអង់គ្លេស) ដែលជាជនសង្ស័យទាក់ទិនសំណុំរឿង បទល្មើសឧក្រិដ្ឋព្រៃឈើ។ អាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចទាក់ទងក្រុមឧកញ៉ាទាំងនេះបានទេ គិតត្រឹមម៉ោងផ្សាយនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។