មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ខេត្តមណ្ឌលគិរីសាទរ ចំពោះការយករណារយន្ត ទៅកែច្នៃជារូបសត្វដំរីតាំងបង្ហាញជាសាធារណៈ នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី ដើម្បីរួមចំណែក អភិរក្សជីវចម្រុះ និងធនធានធម្មជាតិ។ ពួកគាត់គិតថា ក្រសួងបរិស្ថានដែលអនុវត្តកិច្ចការងារនេះ នឹងធ្វើឱ្យមានការចាប់អារម្មណ៍ជាវិជ្ជមាន ផ្លាស់ប្ដូរផ្នត់គំនិត ចំពោះបុគ្គលណាដែលបំផ្លាញព្រៃឈើ ឱ្យងាកមកស្រឡាញ់សត្វព្រៃ និងធនធានធម្មជាតិឡើងវិញ។
អង្គការការពារសត្វដំរី និងក្រុមជនជាតិដើមភាគតិច ចាត់ទុករណារយន្ត ឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា ម៉ាស៊ីនត្រង់សឺន័រ ជាឧបករណ៍បំផ្លាញព្រៃឈើ ដែលជាផ្ទះរបស់សត្វដំរីព្រៃ និងសត្វព្រៃផ្សេងទៀត នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី។ ក្រសួងបរិស្ថាន បានយករណារយន្ត កសាងជារូបសំណាកដំរី ដើម្បីជានិមិត្តរូបនៃការបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ ការពារជីវចម្រុះឱ្យបានគង់វង្ស។
នាយកអង្គការការពារសត្វដំរី ដែលមានមូលដ្ឋាននៅខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ឃុន ដីយ៉ូន ប្រាប់អាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៧ ខែតុលាថា សត្វដំរីស្រុក នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី មានសរុប ៣៧ក្បាល ខណៈនៅទូទាំងប្រទេសមានជាង ៦០ក្បាល។ រីឯដំរីព្រៃមានជាង ៣០០រយក្បាល កំពុងរស់នៅភាគច្រើន ក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមា។ លោកគាំទ្រយន្តការរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន ក៏ប៉ុន្តែលោកផ្ដល់ទស្សនៈថា ប្រសិនបើក្រសួងសាងសង់រូបសត្វខ្លារខិនមួយទៀត នឹងរឹតតែប្រសើរ ព្រោះសត្វខ្លារខិន កំពុងប្រឈមការផុតពូជ។ លោកចាំថា ក្នុងពេលកន្លងទៅ ក្រុមអ្នកអភិរក្សបានប្រទះឃើញសត្វខ្លាមានវត្តមានក្នុងព្រៃអភិរក្សក្នុងខេត្តនេះ៖ «ក្រសួងបរិស្ថានធ្វើកិច្ចការងារនេះ ធ្វើឱ្យមានការចាប់អារម្មណ៍ដល់អ្នកបំផ្លាញព្រៃឈើទាំងឡាយ។ ពីព្រោះព្រៃឈើគឺជាផ្ទះ ឬលំនៅឋានរបស់សត្វដំរី ហើយរណារយន្តហ្នឹងហើយ គឺជា បំផ្លាញព្រៃឈើរបស់មនុស្ស ហើយគេបានប្រើសម្ភារ ច្រវាក់ម៉ូតូខ្លះ។ ម៉ូតូទាំងអស់ហ្នឹងហើយ ជាអ្នកបំផ្លាញឧក្រិដ្ឋកម្មព្រៃឈើ។ ម៉ូតូគឺជានាំឈើចេញពីព្រៃជ្រៅៗមកហ្នឹង។ ដំរីនៅមណ្ឌលគិរីមានច្រើនជាងគេនៅកម្ពុជា»។
ក្រសួងបរិស្ថានបានបង្ហោះសារតាមទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន កាលពីសប្ដាហ៍មុនថា រូបសំណាកសត្វដំរីស្ថាបនាឡើងដោយរណារយន្ត ជាវត្ថុតាងប្រមូលបានពីបទល្មើសធនធានធម្មជាតិ។ ក្រសួងគ្រោងដាក់តាំងជាសាធារណៈនៅសួនឧទ្យានសែនមនោរម្យ ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរីនៅពេលឆាប់ៗ នេះ។ រូបសំណាកសត្វដំរីធ្វើពីគ្រឿងរណារយន្តនេះ មានកម្ពស់ជិត ៣ម៉ែត្រ (២,៨០) បណ្ដោយ ៣ម៉ែត្រ និង ១តឹក (៣,១០) ទទឹងចន្លោះពី ៩តឹក (០,៩០) ទៅ ១ម៉ែត្រ (គិតពីទំហំតួខ្លួន)។ សម្ភារៈកសាងដំរីទាំងមូល ផ្សំឡើងដោយឧបករណ៍អារឈើស្វ័យប្រវត្តិ និងគ្រឿងម៉ូតូ ដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើស។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភក្ត្រា បានថ្លែងក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុកថា រូបសំណាក នេះ ក្នុងបំណងបង្ហាញដល់សាធារណជន ឱ្យឃើញថា រណារយន្តដែលសមត្ថកិច្ចជំនាញចាប់បាន និងប្រមូលរក្សាទុកនៅក្នុងទីស្នាក់ការដែនជម្រកសត្វព្រៃទាំង ៥តំបន់ ក្នុងខេត្តនេះ។ ជាងនេះទៅទៀត រណារយន្ត ជាមធ្យោបាយប្រព្រឹត្តបទល្មើសកាប់រុករានដីព្រៃរបស់រដ្ឋខុសច្បាប់ និងត្រូវបញ្ឈប់ ប្រើប្រាស់វាបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិបន្តទៀត។ លោកថា រូបសំណាកនេះ ជាតឹកតាងសំខាន់ ពញ្ញាក់ស្មារតីឱ្យពលរដ្ឋចូលរួមសកម្មភាពការពារព្រៃឈើ និងអភិរក្សហ្វូងសត្វដំរី ដើម្បីបង្កើនប្រាក់ចំណូលពីវិស័យទេសចរណ៍ ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី។
លោក ឃុន ដីយ៉ូន អំពាវនាវដល់ក្រសួងបរិស្ថាន ឱ្យសាងសង់សារមន្ទីរមួយ តាំងបង្ហាញវត្ថុតាង ដែលបម្រើឱ្យមធ្យោបាយបទល្មើសព្រៃឈើគ្រប់ប្រភេទ ដើម្បីពញ្ញាក់ស្មារតីឱ្យមហាជនស្នេហាបរិស្ថាន និងសត្វព្រៃ បំណងទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ បង្កើតប្រាក់ចំណូលពលរដ្ឋ។ លោកបារម្ភថា ប្រភពចម្បងប៉ះពាល់ជម្រក និងហ្វូងដំរីព្រៃ ដោយសារសកម្មភាពកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់កំពុងកើតមានគ្រប់រូបភាព នៅតំបន់ដែលដំរីរស់នៅ និងចិញ្ចឹមជីវិត៖ «រថយន្តចាប់បានច្រើន យើងដុតចោល ប្រសិនបើយើងទុកតាំងជា វត្ថុបម្រើដឹកបទល្មើសព្រៃឈើ ទុកឱ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយថា បាត់បង់ព្រៃឈើដោយសាររបស់អស់ទាំងនេះ ហើយយើងដុតចោល ហាក់ដូចជា ខ្ញុំសោកស្ដាយ។ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ នៅតែមាន ពីព្រោះព្រៃឈើជាផ្ទះរបស់វា ហើយប្រសិនបើយើងបំផ្លាញព្រៃឈើអស់ទាំងនោះ ដំរីអត់មានទីជម្រក ដល់ពេលដំរីអត់មានទីជម្រកវានឹងអាចខ្វះទឹក វានឹងអាចខ្វះចំណី ហើយវានឹងអាចស្លាប់»។
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក គ្រើង តុលា បារម្ភថា ការថយចុះទំហំព្រៃឈើ ដែលជាជង្រុកហ្វូងដំរីព្រៃរស់នៅ ជាកត្តាចម្បង យាយីដល់ការចិញ្ចឹមជីវិតសត្វដំរីព្រៃ ជាពិសេសប៉ះពាល់ជីវសាស្ត្រដំរី។ លោកថា បច្ចុប្បន្នក្រុមពលរដ្ឋមួយចំនួន បានលួចកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃធ្វើចម្ការ នៅតំបន់ព្រៃការពារធម្មជាតិ រំខានការចិញ្ចឹមជីវិតសត្វដំរីព្រៃ។ ចំណែកអាជ្ញាធរជំនាញ នៅមិនទាន់មានភាពច្បាស់លាស់អំពីការអភិរក្សសត្វដំរីព្រៃ ឱ្យល្អប្រសើរនៅឡើយទេ ដោយសារ ដំរីព្រៃជាច្រើនក្បាល នៅតែងាប់ជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសារការបរបាញ់យកភ្លុក និងគ្មានបច្ចេកទេសបាញ់ដំរីឱ្យសន្លប់ពេលវាចុះប្រេងជាដើម។ លោកសង្កេតឃើញថា នៅកន្លែងដែលដំរីព្រៃរស់នៅ និងឆ្លងកាត់ ខ្វះប្រភពទឹកនៅរដូវប្រាំង ដោយសារគ្រោះរាំងស្ងួត កើតឡើងស្ទើរជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ហេតុនេះលោកចង់ឱ្យអាជ្ញាធរជីកស្រះឱ្យច្រើនកន្លែង ដើម្បីធានាការផ្គត់ផ្គង់ប្រភពទឹកដល់ហ្វូងដំរីព្រៃ៖ «ចំពោះការអភិរក្សសត្វព្រៃនៅតំបន់កែវសីមាហ្នឹង បច្ចុប្បន្ននៅមានចន្លោះប្រហោងដោយសារតែ មន្ត្រីឧទ្យានុរក្សនៅមានកម្រិត វាតិចតួច ហើយបច្ចុប្បន្នខ្ញុំឃើញដំឡើង កងកម្លាំងទាហាន ប៉ូលិសអីណាអីណីទៅ។ ដល់ពេលរបស់ ( មន្ត្រីឧទ្យានុរក្ស ) ដែលត្រូវការពារ ដូចជាសត្វព្រៃ និងព្រៃឈើប្រែជាតិច។ នេះហើយនេះ ជាចំណុចចន្លោះប្រហោងក្នុងការដឹកនាំ របស់ថ្នាក់ដឹកនាំយើង»។
របាយការណ៍របស់អង្គការការពារសត្វដំរី ELIE នៅឆ្នាំ២០១៩ នេះ បង្ហាញថា អំឡុងឆ្នាំ២០១៧ ដំរីងាប់ ៥ក្បាល។ ក្នុងនោះ ៣ក្បាលងាប់ដោយសារជំងឺ និង ២ក្បាលទៀត ងាប់ដោយសារអាជ្ញាធរបាញ់ពេលវាចុះប្រេង អុកឡុកពលរដ្ឋ និង ១ក្បាលទៀត ងាប់ដោយសារធ្លាក់រណ្ដៅ។ នៅអំឡុង ឆ្នាំ២០១៨ មានដំរីស្រុក ងាប់ ២ក្បាល ក្នុងនោះមួយក្បាលឈឺ និងមួយក្បាលទៀត ងាប់ដោយសារម្ចាស់ចងទុក នៅពេលចុះប្រេង ហើយនៅដើមឆ្នាំ២០១៩ នេះ ដំរីព្រៃ ១ក្បាលទម្ងន់ជាង ១តោនងាប់ដោយសារការបរបាញ់ដើម្បីកាត់យកភ្លុក។
របាយការណ៍របស់ក្រសួងបរិស្ថាន បង្ហាញថា បច្ចុប្បន្នសត្វដំរីព្រៃនៅទូទាំងប្រទេសមានជាង ៥០០ក្បាល ក្នុងនោះ ៣៧៥ក្បាល រស់នៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃទាំង ៥ នៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី។ រីឯដំរីព្រៃចំនួន ៣៧៥ ក្បាលទៀត កំពុងរស់នៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ និងតំបន់ផ្សេងទៀតក្នុងប្រទេស។ ក្រសួងបរិស្ថាន បានគ្រប់គ្រងតំបន់ការពារធម្មជាតិ និងអភិរក្សជីវចម្រុះ លើផ្ទៃដី ៧,៥ លានហិកតារ ស្មើប្រមាណ ៤១% នៃផ្ទៃដីសរុបទូទាំងប្រទេស៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។