សកម្មជនបរិស្ថាន និងសង្គមស៊ីវិលទទូចឲ្យអាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិ ស្វែងរកអ្នកជាប់ពាក់ព័ន្ធ ដែលបណ្ដែតបណ្ដោយឲ្យជនជាតិវៀតណាម ចូលធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែមាសខុសច្បាប់នៅក្នុងខេត្តរតនគិរី។ ការស្នើនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរខេត្តរតនគិរី ចុះបង្ក្រាបទីតាំងធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែមាសខុសច្បាប់ នៅឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យ។
អ្នកធ្វើការវិស័យធនធានធម្មជាតិ ទទូចឲ្យអាជ្ញាធរអនុវត្តច្បាប់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ និងតម្លាភាព បើពុំដូចនោះទេ ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែមាសខុសច្បាប់ នឹងបន្តកើតមានទៀតជាក់ជាមិនខាន។
អ្នកការពារបរិស្ថាន និងសិទ្ធិមនុស្ស លោក ម៉ា ចិត្រា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី២១ ខែធ្នូ ថា អាជ្ញាធរគួរតែបង្ហាញលទ្ធផលនៃការបង្ក្រាបជាសាធារណៈ និងត្រូវអនុវត្តច្បាប់ទៅលើជនបរទេស និងអ្នកដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធឲ្យបានតឹងរ៉ឹង។ លោកបន្ថែមថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរនៅតាមមូលដ្ឋានមិនបើកភ្លើងខៀវឲ្យជនបរទេសទាំងនោះទេ ជនជាតិវៀតណាមទាំងនោះ មិនហ៊ានប្រព្រឹត្តបទល្មើសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឡើយ។
លោក ម៉ា ចិត្រា៖ «រដ្ឋាភិបាលត្រូវចាត់វិធានការឲ្យបានតឹងរ៉ឹង ជាពិសេសពួកមន្ត្រីដែលបើកដៃឲ្យពួកទាំងនោះ ធ្វើអាជីវកម្មខុសច្បាប់នេះបាន ពីព្រោះខ្ញុំគិតថា ជនបរទេសនៅក្បែរជិតខាងយើងផង គេអាចមកលួចធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា វាមិនមែនជារឿងល្អប្រសើរនោះទេ វាមិនមែនប៉ះពាល់តែរ៉ែនោះទេ វាថែមទាំងប៉ះពាល់ទៅដល់មរណភាពទឹងដីផង បើគេចូលមករកស៊ីបែបអនាធិបតេយ្យបែបនេះ»។
ការអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើងក្រោយ អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធបានចុះទៅបង្ក្រាបជនជាតិវៀតណាមមួយចំនួន ដែលចូលធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែមាសខុសច្បាប់ នៅក្នុងឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យ ក្នុងស្រុកអណ្ដូងមាស ខេត្តរតនគិរី កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែធ្នូ។
នាយកប្រតិបត្តិ នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា(CYN)លោក ហេង គឹមហុង ឲ្យដឹងថា លោកសាទរដែលអាជ្ញាធរបានអនុវត្តច្បាប់ទៅលើជនបរទេសទាំងនោះ។ លើសពីនោះ លោកថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែអនុវត្តច្បាប់បានឲ្យបានតឹងរ៉ឹង ទៅលើជនប្រព្រឹត្ត និងអ្នកដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធឲ្យមានអាជីវកម្មរ៉ែមាសខុសច្បាប់នេះ កើតឡើងនៅក្នុងតំបន់ការពារ។
លោក ហេង គឹមហុង៖ «រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែយកវិធានការច្បាប់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដើម្បីជំរុញឲ្យមានវិធានការម៉ឹងមាត់ក្នុងការទប់ស្កាត់ ជាពិសេសត្រូវស្វែងរកបណ្ដាញប្រទាក់ក្រឡាការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ដែលធ្វើឲ្យមានបទល្មើសទាំងអស់នេះ ការចាត់វិធានការចំពោះមុខ ការរឹតបន្តឹងច្បាប់ និងការចេញទប់ស្កាត់ការប្រទាក់ក្រឡាអំពើពុករលួយក្នុងវិស័យរ៉ែនេះ គួរតែអនុវត្តព្រមគ្នា ហើយជនល្មើសនឹងគួរអនុវត្តច្បាប់ឲ្យបានម៉ឹងមាត់ដោយខានពុំបាន និងមិនមានការលើកលែងណាមួយជាដាច់ខាត»។
ជុំវិញរឿងនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងប្រធានមន្ទីររ៉ែ និងថាមពល ខេត្តរតនគិរី លោក អ៊ុង ហួរ និងអភិបាលខេត្តរតនគិរី លោក ញ៉ែម សំអឿន ដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ នៅថ្ងៃទី២១ ខែធ្នូ។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក អ៊ឹង ឌីប៉ូឡា ក៏វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងបានដែរ នៅថ្ងៃដដែលនេះ។
រីឯអ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស លោក អេង ហ៊ី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី២១ ខែធ្នូ ថា លោកមិនទាន់ទទួលបានរបាយការណ៍ក្នុងការបង្ក្រាបអាជីវកម្មរ៉ែមាសនៅខេត្តរតនគីរីនេះនៅឡើយទេ។
លោក អេង ហ៊ី៖ «អត់ទទួលបានផង ព័ត៌មាននេះមិនទាន់ឃើញផ្ញើមកខ្ញុំនោះទេ» ។
ទោះជាយ៉ាងណា កាសែតក្នុងស្រុកមួយចំនួន បានអះអាងថា អាជ្ញាធរដែលបានចុះបង្ក្រាបអាជីវកម្មរ៉ែមាសខុសច្បាប់នៅខេត្តរតនគិរី ប្រព្រឹត្តដោយជនជាតិវៀតណាមនេះ ហាក់លាក់បាំងព័ត៌មាន និងគេចវេះមិនឆ្លើយតបសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មានឡើយ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះ អនុប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិ នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក យិន ម៉េងលី យល់ឃើញថា អាជ្ញាធរត្រូវតែស៊ើបអង្កេតឲ្យបានច្បាស់លាស់ និងត្រូវស្វែងរកអ្នកដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធ យកទៅអនុវត្តច្បាប់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ និងតម្លាភាព បើពុំដូច្នោះទេ ករណីនេះនឹងបន្តកើតឡើងដដែល។
លោក យិន ម៉េងលី៖ «ក្រសួងពាក់ព័ន្ធ និងរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែធ្វើការឡើងវិញ ទី១ គឺមើលទៅលើជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ ដែលចូលមកប្រទេសកម្ពុជា ទី២ត្រូវមានវិធានការឲ្យបានតឹងរ៉ឹង ក្នុងការចូលមករុករានទៅលើធនធានធម្មជាតិយើងថែមទៀត អ៊ីចឹងត្រូវធ្វើការស្រាវជ្រាវ ថា តើហេតុអ្វីបានជាគាត់ចូលមកប្រព្រឹត្តបទល្មើសនៅក្នុងប្រទេសយើងបាន តើមានអ្នកជាប់ពាក់ព័ន្ធដែរឬអត់ អ៊ីចឹងត្រូវមានវិធានការនេះឲ្យបានម៉ឹងមាត់»។
នេះមិនមែនជាលើកទី១នោះទេ ដែលមានជនជាតិវៀតណាម ឆ្លងដែនចូលមកប្រមូលធនធានធម្មជាតិ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដោយខុសច្បាប់ ដូចជា ថ្មម៉ាប ព្រៃឈើ និងធនធានរ៉ែ ជាដើម។ សង្គមស៊ីវិលថា បើរដ្ឋាភិបាលគ្មានចំណាត់ការតឹងរ៉ឹងនោះទេ ធនធានធម្មជាតិខ្មែរនឹងបន្តហិនហោចដោយសារការធ្វើអាជីវកម្មខុសច្បាប់ដោយជនបរទេស៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។