សាធារណជនជាតិ និងអន្តរជាតិ នៅតែបន្តយុទ្ធនាការទាមទារឲ្យអាជ្ញាធររបបលោក ហ៊ុន សែន ដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថាន។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថា ការធ្វើយុទ្ធនាការនេះ មិនអាចជួយឲ្យសកម្មជនបរិស្ថានរួចផុតពីការឃុំឃាំងបានទេ ក្រោមហេតុផលថា ពួកគេបានប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់។
យុទ្ធនាការទាមទារឲ្យដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថាន នៅតែផុសផុលនៅលើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក(Facebook)។ អ្នកចូលរួមយុទ្ធនាការនេះ មានចម្រុះជាតិសាសន៍ ហើយភាគច្រើនគឺជាអ្នកដែលធ្វើការនៅតាមស្ថាប័នអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងធ្វើការផ្នែកបរិស្ថាន។
អ្នកចូលរួមយុទ្ធនាការមួយចំនួន បានបង្ហោះរូបថតសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិទាំង៦រូប និងសរសេរសារនៅលើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុកថា «អ្នកការពារបរិស្ថានមិនមែនជាឧក្រិដ្ឋជនទេ»។ ពួកគាត់បន្តថា «ឧក្រិដ្ឋជន គឺអ្នកដែលបំផ្លាញព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ ដូច្នេះសូមដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថានឡើងវិញ»។អ្នកមួយចំនួនទៀត បានបង្ហោះរូបថតខ្លួនឯងដែលកាន់បដាភ្ជាប់ជាមួយសំណេរថា «ខ្ញុំស្រលាញ់បរិស្ថាន និងសូមដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថាន»។ ពួកគាត់ ចាត់ទុកថា៖ «ភាពសកម្មនិយមក្នុងកិច្ចការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ មិនមែនជាសកម្មភាពខុសច្បាប់ទេ»។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលចូលរួមបង្ហោះសារទាមទារឲ្យដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថានទាំងនោះ មានជាអាទិ៍ សមាគមអាដហុក (Adhoc) អង្គការលីកាដូ (Licadho) មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) និងសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា ជាដើម។ សមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជាក៏បានទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរដោះលែងសកម្មជនដីធ្លីមួយចំនួនដែលត្រូវបានតុលាការផ្ដន្ទាទោស និងកំពុងជាប់ឃុំផងដែរ។ ចំណែកអង្គការលីកាដូវិញ អង្គការមួយនេះ បានចែកចាយបន្តនូវរូបថតជនបរទេសជាច្រើនជាតិសាសន៍ ដែលជាអ្នកការពារ និងជាអ្នកស្រលាញ់បរិស្ថាន ហើយដែលបានចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការទាមទារឲ្យដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថាននៅកម្ពុជា។ ជនជាតិបរទេសទាំងនោះរួមមានជនជាតិថៃ ជប៉ុន អាមេរិក អាល្លឺម៉ង់ ចិន អង់គ្លេស អូស្ត្រាលី និងជនជាតិមកពីប្រទេសជាច្រើនទៀតនៅលើពិភពលោក។
មន្ត្រីតស៊ូមតិនៃគម្រោងអ្នកការពារព្រៃឈើរបស់សមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក សាន់ ម៉ាឡា ថ្លែងថា យុទ្ធនាការនៅលើបណ្ដាញសង្គម ដើម្បីទាមទារឲ្យដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថាននេះ គឺធ្វើឡើងដោយស្ម័គ្រចិត្ត មិនមែនជាការរៀបចំរបស់ស្ថាប័នណាមួយនោះទេ។ លោក យល់ថា ការចូលរួមធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារយុត្តិធម៌ដ៏ផុសផុលនេះ គឺបង្ហាញពីឆន្ទៈនិងស្មារតីសាមគ្គីភាពរបស់មហាជនដែលឈឺឆ្អាលចំពោះការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើអ្នកធ្វើកិច្ចការងារសង្គមនិងបរិស្ថាន។ ទោះយ៉ាងណា លោក សាន់ ម៉ាឡា បញ្ជាក់ថា ដោយសារមានសកម្មជនជាច្រើនទៀតដែលរងនូវភាពអយុត្តិធម៌ ក្នុងនោះរួមទាំងបណ្ឌិត កែម ឡី ផង ទើបរយៈពេលចុងក្រោយនេះ ក្រុមយុវជន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះទាំងអស់ ឬជាភាសាអង់គ្លេសហៅថា ចាស្ទីក ហ្វអល (Justice for all )៖ «យើងមើលឃើញថា មនុស្សជាច្រើនដែលរងគ្រោះដោយអយុត្តិធម៌ក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ ហើយយើងមើលឃើញថា ខួប៥ឆ្នាំរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី ក៏នឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១០ កក្កដា ដូច្នេះវាការបើកទូលាយសម្រាប់ សាធារណជនក្នុងការចូលរួម។ គាត់អាចអំពាវនាវឲ្យជនរងគ្រោះទាំងឡាយណាដែលមិនទាន់ទទួលបានយុត្តិធម៌។ យើងនៅតែស្នើសុំឲ្យដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថាន ព្រោះអ្វីដែលគាត់ធ្វើកន្លងមកដើម្បីផលប្រយោជន៍សង្គមជាតិ ដូច្នេះគាត់មិនគួរត្រូវបានគេចាប់ខ្លួន ហើយក្លាយជាអ្នកទោសដោយសារតែការងារបម្រើសង្គមទេ»។
ឆ្លើយតបចំពោះការធ្វើយុទ្ធនាការនេះ ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍ដូចមន្ត្រីផ្សេងទៀតដែរថា ការចាប់ឃុំខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថានកន្លងមក គឺជាការអនុវត្តច្បាប់ ។ លោកចោទថា សកម្មជនទាំងនេះ ពាក់ស្លាកបរិស្ថាន តែធ្វើសកម្មភាពល្មើសច្បាប់ ដូច្នេះលោកថា ទោះបីជាមានការធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារបែបណាក្តី ក៏មិនអាចជួយពួកគេឲ្យមានសេរីភាពបានដែរ៖ «រាជរដ្ឋាភិបាល យើងមិនលូកលាន់នៅក្នុងសាច់រឿងនេះទេ ព្រោះយោងតាមអង្គហេតុ និងការបំពានច្បាប់ អាស្រ័យហេតុដូច្នេះហើយសកម្មជនទាំងឡាយណាចង់ឲ្យមានការដោះលែងឬយ៉ាងម៉េចនោះ គឺត្រូវតែតតាំង នៅក្នុងសាលវិនិច្ឆ័យ ជាជាងគ្រាន់តែបន្លឺសំឡេងក្នុងរួបភាពនយោបាយ»។
ផ្ទុយពីការលើកឡើងរបស់អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលនេះ លោក សាន់ ម៉ាឡា រំពឹងថា ការចូលរួមឈឺឆ្អាលពីមហាជន នឹងនាំឲ្យពួកគាត់ដែលជាមនុស្សស្អាតស្អំ ទទួលបានយុត្តិធម៌។
អាជ្ញាធររបបលោក ហ៊ុន សែន បានចាប់ខ្លួនសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ៣នាក់ រួមមាន កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា លោក យីម លាងហ៊ី និងយុវជន លី ចាន់ដារ៉ាវុត កាលពីថ្ងៃទី១៦ មិថុនា។ តុលាការក្រុងភ្នំពេញ បានចោទប្រកាន់កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា និងលោក យីម លាងហ៊ី ចំនួនពីរបទល្មើស រួមមាន «បទប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ» និង «បទរួមគំនិតក្បត់» រីឯយុវជន លី ចាន់ដារ៉ាវុធ ជាប់ចោទពីបទ «រួមគំនិតក្បត់»។ បទរួមគំនិតក្បត់ ប្រឈមនឹងជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ ១០ឆ្នាំ ខណៈបទប្រមាថព្រះមហាក្សត្រប្រឈមនឹងជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ ៥ឆ្នាំ។ ក្រៅពីនេះ មានសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ ៣នាក់ផ្សេងទៀត ក៏កំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារព្រៃសដែរ គឺ លោក ថុន រដ្ឋា កញ្ញា ឡុង គន្ធា និងកញ្ញា ភួន កែវរស្មី។ ពួកគេត្រូវបានតុលាការរបបក្រុងភ្នំពេញ ផ្ដន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារចន្លោះពី១៨ខែ ទៅ ២០ខែ ពីបទញុះញង់ ដោយសារមានគម្រោង ធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់ការលុបបឹងធម្មជាតិនៅជាយក្រុងភ្នំពេញ។
ប្រធានគម្រោងពង្រឹងអភិបាលកិច្ចលទ្ធកម្មថ្នាក់ក្រោមជាតិនៃអង្គការសីលការ លោក ពុធ កុលកា លើកឡើងថា ការចាប់ឃុំខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៦នាក់ ដោយខ្វះមូលដ្ឋានច្បាប់បែបនេះ គឺជាការកាត់ផ្តាច់យុវជនដទៃទៀត មិនឱ្យចូលរួមក្នុងកិច្ចការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ។ លោក ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាល ដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៦រូបឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ ព្រោះពួកគាត់ បានលះបង់ក្តីសុខផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីរួមចំណែកបំពេញចន្លោះប្រហោងរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាបំផ្លិចបំផ្លាញបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ៖ «អ្វីដែលខ្ញុំបានលើកឡើងខាងលើមិនមែនជាការរិះគន់ រដ្ឋាភិបាលថា ធ្វើការងារអត់បានល្អនោះទេ ផ្ទុយមកវិញបើសិនរដ្ឋាភិបាល ធ្វើតាមអនុសាសន៍ ខាងលើរបស់ខ្ញុំ វានឹងជួយដល់រដ្ឋាភិបាល ធានាបានថា មតិសាធារណជនក្នុងស្រុកមតិសាធារណជនអន្តរជាតិ ជឿទៅលើការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ជឿជាក់ថា រដ្ឋាភិបាល ពិតជាមិនបានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ។ ពួកយើងជួយរដ្ឋាភិបាល មិនមែនរិះគន់រដ្ឋាភិបាលឲ្យកាន់តែអាម៉ាស់មុខនោះទេ ប៉ុន្តែបើសិនជារដ្ឋាភិបាលនៅតែរឹងទទឹង ឬប្រកាន់ខ្ជាប់នូវទម្លាប់ដែលខ្លួនបានធ្វើនិងអត់មានការធ្វើការរួមគ្នា ខ្ញុំគិតថា មតិមហាជន នឹងមានការចោទប្រកាន់ដូចគ្នាដែរ»។
សហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ បានថ្កោលទោសរបបលោក ហ៊ុន សែន ជាបន្តបន្ទាប់ចំពោះការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថានវ័យក្មេងទាំងនេះ និងទាមទារឲ្យដោះលែងពួកគាត់ឡើងវិញ។ កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ី និងកម្មវិធីអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីបរិស្ថាន ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍បង្ហាញក្តីកង្វល់ចំពោះការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថាន និងទាមទារឲ្យបញ្ឈប់ការដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងពួកគាត់ជាបន្ទាន់។ ស្ថាប័នអន្តរជាតិទាំងពីរអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឱ្យគោរពសិទ្ធិរបស់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកការពារបរិស្ថានក្នុងការបញ្ចេញមតិ ការជួបប្រជុំ និងការចងក្រងគ្នា ដោយគ្មានការយាយី ឈ្លបយកការណ៍ ឬក៏ការរឹតត្បិតជ្រុលហួសហេតុណាមួយនោះទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។