ក្រុម​ស្រាវជ្រាវ​បង្ហាញ​សក្ដានុពល​នៃ​តំបន់​អារ៉ែង​និង​ផល​ប៉ះពាល់​នៃ​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី

0:00 / 0:00

អង្គការ​ក្រុម​ការងារ​ដើម្បី​ដោះស្រាយ​ទំនាស់ (Alliance for Conflict Transformation) ហៅ​កាត់​ជា​ភាសា​អង់គ្លេស ថា អេ.ស៊ី.ធី (ACT) ផ្សព្វផ្សាយ​របាយការណ៍​ជា​លទ្ធផល​ស្រាវជ្រាវ​របស់​ខ្លួន ស្ដីពី​សក្ដានុពល​នៃ​តំបន់​អារ៉ែង និង​ផល​ប៉ះពាល់​នៃ​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី ដែល​អាច​មាន​នៅ​តំបន់​នោះ។

លទ្ធផល​ស្រាវជ្រាវ​នេះ ត្រូវ​បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​ដល់​សាធារណជន ភាគ​ច្រើន​ជា​និស្សិត​ជិត ១០០​នាក់​នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី​៦ ធ្នូ។

ក្រុម​ការងារ​ដើម្បី​ដោះស្រាយ​ទំនាស់ ហៅ​កាត់​ថា អេ.ស៊ី.ធី បង្ហាញ​របាយការណ៍​ស្រាវជ្រាវ​របស់​ខ្លួន​ថា នៅ​តំបន់​អារ៉ែង មាន​សក្ដានុពល​ជាច្រើន​សម្រាប់​បរិស្ថាន។

មន្ត្រី​គម្រោង​ស្រាវជ្រាវ​នៃ​អង្គការ អេ.ស៊ី.ធី លោក ភិន ចំរើន បង្ហាញ​នៅ​ក្នុង​វគ្គ​ផ្សព្វផ្សាយ​របាយការណ៍​នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី​៦ ធ្នូ ថា មាន​សក្ដានុពល​ផ្នែក​ធនធាន​ធម្មជាតិ​សម្រាប់​បម្រើ​ផល​ប្រយោជន៍​ច្រើន​វិស័យ​នៅ​ភាគ​និរតី ដូច​ជា​ព្រៃ​ឈើ សត្វ​ព្រៃ និង​មច្ឆជាតិ៖ «ហើយ​ឋិត​នៅ​តំបន់​មុំ​បី​ដែល​ជាប់​ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់ កំពង់ស្ពឺ កោះកុង។ អ៊ីចឹង​ព្រៃ​ដែល​នៅ​ច្រើន​ជាង​គេ គឺ​នៅ​តែ​ប៉ុន្មាន​ខេត្ត​ហ្នឹង​ទេ។ ភូមិសាស្ត្រ​នៅ​អារ៉ែង គឺ​ល្អ​សម្រាប់​អ្នក​រស់​នៅ​ដោយសារ​ព័ទ្ធ​ជុំវិញ​ដោយ​ភ្នំ ហើយ​ចំណុច​កណ្ដាល​សម្បូរ​វាល​ទំនាប ដែល​ជា​វាល​រាប​សុទ្ធ។ បើ​គេ​យក​មក​អភិវឌ្ឍ​សហគមន៍ គឺ​អំណោយ​ផល​ផ្នែក​កសិកម្ម ចិញ្ចឹម​សត្វ​អី​ស្រួល ព្រោះ​អី​ដី​នៅ​តំបន់​អារ៉ែង វាល​ទំនាប​លើស ១​ម៉ឺន​ហិកតារ»

លោក​បញ្ជាក់​បន្ថែម​ថា អ្នក​ភូមិ​ជា​ជនជាតិ​ជង នៅ​ទី​នោះ​មាន​ប្រពៃណី​រស់នៅ​តាម​របៀប​ស្រឡាញ់​ធម្មជាតិ និង​ចេះ​រក្សា​ព្រៃ​ឈើ និង​សត្វ​ព្រៃ ប៉ុន្តែ​មនុស្ស​ពី​ខាង​ក្រៅ បាន​ទៅ​បំផ្លាញ​នៅ​ទីនោះ៖ «ឃើញ​ទៅ​ចាប់​សត្វ​ព្រៃ ទៅ​ទិញ​ក្រពះ​ប្រមា ចាប់​ស្វា​ចាប់​ខ្លា​អី​មាន​អ្នក​ចម្ងាយ។ បើ​ចំពោះ​វប្បធម៌​របស់​គាត់​វិញ គាត់​រក្សា​បាន​ណាស់ ដូច​ជា​ការ​គោរព​សាសនា​ដូនតា​អារក្ខ​នៅ​ទី​នោះ សត្វ​ព្រៃ​មួយ​ចំនួន​គាត់​អត់​បរិភោគ​ទេ។ តែ​បើ​អ្នក​ពី​ចម្ងាយ​គាត់​សប្បាយ គាត់​ធ្វើ​ជំនួញ។ ដឹង​ថា​អ្នក​ភូមិ​អត់​ចេះ​បរិភោគ គាត់​ទៅ​ចាប់​យកៗ មក​លក់​បាត់។ ដូចជា​ការ​ប្រមូល​ភោគ​ផល​អ៊ីចឹង គាត់​ប្រមូល​ភោគ​ផល​បាន គាត់​យក​មក​ចែក​គ្នា​ហូប។ គាត់​ដឹង​តែ​ពី​ហូប គាត់​អត់​ចេះ​លក់​ដូរ​ទេ ដូច​ជា​ធូរេន ខ្នុរ ពេល​ទុំ​ខូច​ទុក​ឲ្យ​សត្វ​ហូប»

របាយការណ៍​របស់​អង្គការ​ក្រុម​ការងារ​ដើម្បី​ដោះស្រាយ​ទំនាស់ មាន​ចំណង​ជើង​ថា "ស្ថានភាព​រស់នៅ​របស់​ជនជាតិ​ភាគ​តិច​ជង" បង្ហាញ​ថា តំបន់​អារ៉ែង ដែល​មាន​ចម្ងាយ ៣៥​គីឡូម៉ែត្រ​ពី​ទី​រួម​ស្រុក​ថ្មបាំង ខេត្ត​កោះកុង មាន​អ្នក​ភូមិ​ជា​ជនជាតិ​ជង ចំនួន ៤០០​គ្រួសារ និង​មនុស្ស​សរុប ១.៥០០​នាក់​កំពុង​រស់នៅ។ តំបន់​អារ៉ែង សម្បូរ​ដោយ​ធនធាន​ធម្មជាតិ ដូចជា​ព្រៃ​ឈើ​ក្រាស់ សត្វ​ព្រៃ មច្ឆជាតិ និង​ទឹក​ជ្រោះ។

ថ្វី​បើ​តំបន់​អារ៉ែង សម្បូរ​ធនធាន​ធម្មជាតិ​ដូច្នេះ​ក្ដី ក៏​តំបន់​នេះ​សម្បូរ​បញ្ហា​ដែរ ព្រោះ​តែ​អ្នក​ភូមិ​ទាំង​នោះ​ព្រួយ​បារម្ភ​ថា តំបន់​នេះ​នឹង​បាត់​បង់ ប្រសិន​បើ​មាន​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​នៅ​ទី​នោះ។

ក្រុម​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ព្រួយ​បារម្ភ​ថា ធនធាន​ធម្មជាតិ និង​ភាព​អំណោយ​ផល​ទាំង​នេះ នឹង​រង​ផល​ប៉ះពាល់ ឬ​បាត់បង់ ប្រសិន​បើ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​សម្រេច​ឲ្យ​សង់​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​នៅ​តំបន់​នោះ។ ការ​ព្រួយ​បារម្ភ​អំពី​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​នេះ ធ្វើ​ឲ្យ​អ្នក​ភូមិ និង​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ចេញ​តវ៉ា​ជា​បន្តបន្ទាប់​ចាប់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០១៣ មក។

ទាក់ទង​នឹង​ភាព​ចម្រូងចម្រាស​អំពី​ការ​សាងសង់​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​នៅ​តំបន់​អារ៉ែង នៅ​ខែ​កុម្ភៈ ឆ្នាំ​២០១៥ លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បាន​ប្រកាស​បញ្ឈប់​គម្រោង​សាងសង់​ទំនប់​រហូត​ដល់​ឆ្នាំ​២០១៨។ លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​បញ្ជាក់​បន្ថែម​ថា រដ្ឋាភិបាល​បាន​ថ្លឹងថ្លែង​រវាង​ផល​ប្រយោជន៍​សេដ្ឋកិច្ច និង​បញ្ហា​បរិស្ថាន៖ «កុំ​និយាយ​អារ៉ែង ត​ទៅ​ទៀត។ សិក្សា​មើល​ឲ្យ​វា​ច្បាស់​មើល ហើយ​ខ្ញុំ​គិត​ថា ទោះ​បី​ជា​សិក្សា​ច្បាស់ ឬ​មិន​ច្បាស់​យ៉ាង​ម៉េច ពី​នេះ​ដល់​ឆ្នាំ​២០១៨ អត់​មាន​ទេ។ អត់​មាន​ឲ្យ​ធ្វើ​ទេ ហើយ​ខ្ញុំ គំនិត​របស់​ខ្ញុំ ចង់​ទុក​ឲ្យ​ក្មេង​ជាន់​ក្រោយ​ឯ​ណោះ កុំ​ឲ្យ​វា​ពិបាក​ពេក។ វា​ដូច​ទីតានីញ៉ូម (Titanium) នៅ​ជីផាត អ៊ីចឹង។ តាម​ការ​ប៉ាន់ស្មាន​តម្លៃ​ជាង ២០​ពាន់​លាន​ដុល្លារ​ឯ​ណោះ។ ប៉ុន្តែ​ដើម្បី​យក ២០​ពាន់​លាន​ដុល្លារ យើង​ត្រូវ​អស់​ឈើ​ប្រមាណ​ជាង ២​ម៉ឺន​ហិកតារ»

នាយិកា​ប្រតិបត្តិ​នៃ​អង្គការ​ក្រុម​ការងារ​ដើម្បី​ដោះស្រាយ​ទំនាស់ គឺ​កញ្ញា ស្រី សុធាវី មាន​ប្រសាសន៍​ថា ព័ត៌មាន​ដែល​ជា​លទ្ធផល​ប្រមូល​បាន​ពី​ការ​ស្រាវជ្រាវ​នេះ ជា​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​សម្រាប់​ការ​យល់​ដឹង​ជា​សាធារណៈ ហើយ​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី​៦ ធ្នូ គឺ​ជា​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​លើក​ទី​មួយ នៃ​គម្រោង​ការងារ​កសាង​សន្តិភាព​របស់​ខ្លួន​ចំនួន ៤ ដែល​ក្នុង​នោះ​មាន​គម្រោង​សារព័ត៌មាន​សន្តិភាព ការ​ស្រាវជ្រាវ​សន្តិភាព គម្រោង​ដោះស្រាយ​ទំនាស់​ពហុ​ភាគី និង​គម្រោង​អន្តរ​សាសនា​ដើម្បី​កសាង​សន្តិភាព​ក្នុង​សហគមន៍ ផ្ដោត​លើ​ការ​គ្រប់គ្រង​ធនធាន​ធម្មជាតិ៖ «មិន​មែន​មាន​ន័យ​ថា ការ​ដែល​យើង​ស្រាវជ្រាវ​មក​នេះ គឺ​ជា​លទ្ធផល​បង្ហាញ​មក ដើម្បី​តែ​ធ្វើ​ការ​រិះគន់​លើ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​លទ្ធផល​ស្រាវជ្រាវ​បញ្ចេញ​មក ដើម្បី​ធ្វើ​ការ​កែ​តម្រូវ​ថា តើ​សង្គម​យើង​មាន​សន្តិភាព​បាន​កម្រិត​ណា​ហើយ? តើ​នៅ​ខ្វះ​ចន្លោះ​ផ្នែក​ណា​ទៀត ដែល​យើង​គួរ​បំពេញ​បន្ថែម។ អ៊ីចឹង​មិន​មែន​ន័យ​ថា លទ្ធផល​គ្រប់​ការ​ស្រាវជ្រាវ​មាន​ការ​រិះគន់ បន្តុះបង្អាប់ ឬ​ក៏​មើល​ងាយ​ស្នាដៃ ឬ​ការ​អភិវឌ្ឍ​របស់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ទេ»

ទន្ទឹម​គ្នា​នឹង​ការ​ប្រឈម​នេះ ក្រុម​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​បង្ហាញ​ថា ជីវភាព​រស់នៅ​របស់​អ្នក​ភូមិ​នៅ​អារ៉ែង ដែល​ធ្វើ​ស្រែ​ចម្ការ និង​ប្រមូល​អនុផល​ព្រៃ​ឈើ នៅ​មិន​ទាន់​មាន​ការ​អភិវឌ្ឍ​នៅ​ឡើយ​ទេ ទាំង​វិស័យ​អប់រំ សុខាភិបាល និង​សេវា​គមនាគមន៍។ ក្រុម​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ផ្ដល់​អនុសាសន៍​មាន​ជាអាទិ៍​ថា រដ្ឋាភិបាល​គួរ​រក្សា​ទុក​តំបន់​នេះ​ជា​តំបន់​អភិរក្ស និង​បង្កើត​ទៅ​ជា​តំបន់​អេកូ​ទេសចរណ៍​អភិវឌ្ឍ​នៅ​តំបន់​នោះ និង​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ដល់​ការ​អប់រំ​យុវជន​នៅ​តំបន់​នោះ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖

ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។