មន្រ្តីវេជ្ជសាស្រ្តនិងមន្រ្តីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ថាកម្ពុជានៅតែមានករណីឆ្លងជំងឺកូវីដ-១៩ច្រើន ដោយសារវ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺនេះ នៅមានប្រសិទ្ធភាពទាបខ្លាំង និងការដែលមន្រ្តីមិនទាន់ផ្លាស់ប្តូរវិធីសាស្រ្តថ្មីស្តីពីវិធានការបង្ការ ស្របពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ នៅតែធ្វេសប្រហែលនឹងជំងឺនេះ។
ក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ានទាំង ១០មានតែប្រទេសកម្ពុជាមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលបានចាក់វ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ ជូនពលរដ្ឋបានច្រើនជាងគេបង្អស់។ ប៉ុន្តែអត្រានៃការឆ្លងជំងឺនេះ មិនថមថយនោះឡើយ។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី២៧ ខែកញ្ញា ពលរដ្ឋខ្មែរជាង ១៣លាននាក់ (១៣,២ លាន) បានចាក់វ៉ាក់សាំងដូសទី១ និងជិត ១១លាននាក់ (១០,៩ លាន) បានចាក់រួចដូសទី២ និងជិត ១លាននាក់ បានចាក់ដូសទី៣ ដែលជាដូសជំរុញ។
យុទ្ធនាការចាក់វ៉ាក់សាំងដំបូង ចាប់ផ្តើមនៅខែកុម្ភៈ ពោលគឺកាលពី ៧ខែមុន និងយុទ្ធនាការចាក់ដូសជំរុញ ដែលជាដូសទី៣ បានចាប់ផ្តើម កាលពីចុងខែ សីហា។ ជារួមពលរដ្ឋខ្មែរជាង ៩០ ភាគរយ បានទទួលវ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺនេះ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ គឺក្នុងរយៈពេល ៣០ថ្ងៃ នៃយុទ្ធនាការចាក់ដូសទី៣ ដែលជាដូសជំរុញនោះ អត្រានៃអ្នកឆ្លងជំងឺនេះ បានកើនឡើងទ្វេដង។ កាលពីចុងខែសីហា អ្នកឆ្លងជាមធ្យមមានប្រមាណ ៤៥០ នាក់ក្នុងមួយថ្ងៃ។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ អ្នកឆ្លងកើនឡើងដល់ជាង ៨០០នាក់ក្នុងមួយថ្ងៃ។ ចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះ បានកើនឡើងដល់ ២២នាក់ជាមធ្យមប្រចាំថ្ងៃ។
ប្រការនេះធ្វើឲ្យមជ្ឈដ្ឋានទូទៅ ចោទជាសំណួរថា បើកម្ពុជាបានចាក់វ៉ាក់សាំងស្ទើរតែ ១០០ ភាគរយ ចុះមូលហេតុអ្វីបានជាអត្រានៃអ្នកឆ្លង និងអ្នកស្លាប់នៅតែកើនខ្ពស់បែបនេះ?
អ្នកជំនាញវេជ្ជសាស្រ្ត ថាមូលហេតុចម្បងនៃបញ្ហានេះ គឺមកពីប្រសិទ្ធភាពវ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ នេះឯង។ ក្នុងចំណោមវ៉ាក់សាំងដែលកម្ពុជាទិញជិត ៣០ លានដូស ដែលគិតជាទឹកប្រាក់ប្រមាណ ៣០០ លានដុល្លារ គឺជាវ៉ាក់សាំងរបស់ប្រទេសចិនឈ្មោះ ស៊ីណូវ៉ាក់ (Sinovac)។
អង្គការសុខភាពពិភពលោក ( WHO) រកឃើញកាលពីដើមខែកញ្ញាថា វ៉ាក់សាំងស៊ីណូវ៉ាក់នេះ តាមពិសោធន៍នៅប្រទេសប្រេស៊ីល (Brazil) មានប្រសិទ្ធភាពតែ ៥១% ប៉ុណ្ណោះ ប្រឆាំងនឹងការឆ្លងជំងឺកូវីដ-១៩ និងមានប្រសិទ្ធភាពក្រោម ៥០%(៤៩,៦%) ក្នុងការទប់ទល់នឹងការឆ្លងមេរោគបំប្លែងថ្មី។
ឱសថការីខ្មែរអូស្រ្តាលីលោកវេជ្ជបណ្ឌិត លឹម សួរ ថានៅពេលដែលវ៉ាក់សាំងចិននេះ មានប្រសិទ្ធភាពទាបស្រាប់ទៅហើយនោះ ក្រោយចាក់កាន់តែយូរ ប្រសិទ្ធភាពនេះកាន់តែធ្លាក់ចុះទាបខ្លាំងថែមទៀត៖ «បើតាមអ្នកឯកទេសអូស្រ្តាលីទេ ខ្ញុំស្ដាប់ប៉ុន្មានខែមុន គាត់ថា វ៉ាក់សាំងស៊ីណូវ៉ាក់ និងស៊ីណូហ្វាម បួនខែក្រោយមក ចុះរហូតដល់ ៤០ ភាគរយ ចុះទាបមែនទែន ! ម្ល៉ោះហើយវាអាចធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធការពារខ្លួនយើង វាមិនខ្លាំងទប់ទល់នឹងមេរោគឌែលតា (Delta) ក្រោយនេះ។ ម្ល៉ោះហើយ វាអាចនៅតែជាបញ្ហា»។
ក្រៅពីវ៉ាក់សាំងមានប្រសិទ្ធភាពទាបនេះ កម្ពុជានៅខ្វះព័ត៌មានផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្ត និងវេជ្ជសាស្រ្តអំពីប្រសិទ្ធភាពនៃវិធានការបង្ការជំងឺនេះ។ ព័ត៌មានដែលខ្វះនោះ រួមមាន ថាតើប្រជាពលរដ្ឋដែលឆ្លងជំងឺនេះ ប៉ុន្មានភាគរយជាអ្នកបានចាក់វ៉ាក់សាំងរួច? តើអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺកូវីដ-១៩ ធ្លាប់បានទទួលវ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺនេះ ដែរឬយ៉ាងណា? តើវិធានការបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ រួមមានវិធានការបីកុំនិងបីការពារ មានប្រសិទ្ធភាពកម្រិតណា?
គ្មានសេចក្តីរាយការណ៍ណាមួយ ថាក្រសួងសុខាភិបាលបានសិក្សា ឬបង្ហាញព័ត៌មានទាំងនេះនោះឡើយ។ ជាងនេះទៅទៀត ចាប់តាំងពីចុងខែសីហា ក្រសួងសុខាភិបាល លែងផ្សព្វផ្សាយតួលេខអ្នកឆ្លងមេរោគបំប្លែងថ្មីប្រភេទឌែលតា(Delta)តទៅទៀតហើយ និងគ្មានការបញ្ជាក់មូលហេតុអ្វីនោះឡើយ។
ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជាលោក សន ជ័យ ថាកង្វះព័ត៌មានទាំងនេះ ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមិនដឹងអំពីប្រភពច្បាស់លាស់នៃការឆ្លង និងពិបាកក្នុងការចូលរួម ដើម្បីទប់ស្កាត់ការរាតត្បាតនេះ។ លោក សន ជ័យ ថាអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ គួរធ្វើអ្វីដែលថ្មី និងមានប្រសិទ្ធភាពជាងនេះ៖ «ទិសដៅរយៈពេលវែងក្រសួងសុខាភិបាលគួរតែមានការបង្ហាញ តើអ្វីជាដើមចមនៃការឆ្លង។ ដូច្នេះការឆ្លង គេគួរយកមូលដ្ឋាននៃវិធានការបីកុំបីការពារយកមកផ្ទៀងផ្ទាល់ជាមួយនឹងអ្នកដែលឆ្លងហ្នឹង ថាមកពីធ្វេសប្រហែសក្នុងការពាក់ម៉ាស់ ឬមួយអាចថា ភ្លាត់ស្នៀតនៅក្នុងការជួបជុំណាមួយ ដូចជាការផឹកស៊ីជាដើម» ។
កន្លងមកមន្រ្តីក្រសួងសុខាភិបាល និងមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលមិនដែលនិយាយអំពីប្រសិទ្ធភាពទាបនៃវ៉ាក់សាំងចិននេះទេ។ ពួកគេមានតែបង្ខំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋនាំគ្នាទៅចាក់វ៉ាក់សាំង និងព្រមានបញ្ឈប់ពីការងារជាដើម បើមិនព្រមចាក់វ៉ាក់សាំងនេះ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ពួកគាត់ច្រើនតែទម្លាក់កំហុសនៃការឆ្លងរីករាលដាលខ្លាំងនេះ ទៅលើប្រជាពលរដ្ឋ ដែលពួកគាត់អះអាងថា មិនបានចូលរួមអនុវត្តវិធានការរដ្ឋបាល និងសុខាភិបាលឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន។
ប៉ុន្តែ ថ្មីៗនេះ រដ្ឋាភិបាលបានឲ្យបើកសាលារៀននៅទូទាំងប្រទេសឡើងវិញ និងបណ្ដោយឲ្យពលរដ្ឋពពាក់ពពូនគ្នា នៅតាមទីវត្តអារាម ក្នុងពិធីកាន់បិណ្ឌ ប្រហែលជាដោយសារតែជឿជាក់ទៅលើវ៉ាក់សាំងចិន ដែលបានចាក់ស្រោចពេញផ្ទៃប្រទេសនោះ។
ទាល់តែសិស្សសាលាជាច្រើននាក់ឆ្លងជំងឺនេះ ទើបរដ្ឋាភិបាលបិទសាលារៀនមួយចំនួនវិញ និងក្រោយព្រះសង្ឃ និងអ្នកទៅវត្តជាច្រើនឆ្លងជំងឺនេះ ទើបរដ្ឋាភិបាលបញ្ជាឲ្យផ្អាកពិធីកាន់បិណ្ឌតាមវត្តអារាមនៅទូទាំងប្រទេស។
ក្រោយថ្លោះធ្លោយរួចហើយ ទើបលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ទទួលស្គាល់ថា លោកធ្វេសប្រហែស ដែលអនុញ្ញាតឱ្យរៀបចំពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនៅឆ្នាំនេះ ដែលបណ្តាលឲ្យផ្ទុះរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩ នៅតាមវត្តអារាមបែបនេះ។
ទោះបីជាវិបត្តិនៃជំងឺកូវីដ-១៩ បានកើតឡើងជិត ២ឆ្នាំទៅហើយក្តី ក៏ការយល់ដឹងអំពីជំងឺនេះ នៅមានកម្រិតនៅឡើយ ដែលធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន នៅតែមិនអាចត្រៀមខ្លួនដើម្បីបង្ការជំងឺនេះបាន។
ប្រធានសមាគមគ្រូពេទ្យគុណធម៌កម្ពុជាលោក អ៊ូច វុទ្ធី ថា កុំថាឡើយតែរាស្រ្តសាមញ្ញ ដែលនៅតែមិនសូវយល់ដឹងអំពីបញ្ហានេះ សូម្បីតែមន្រ្តីវេជ្ជសាស្រ្តក៏នៅតែមានភាពឆកល្វែងច្រើនដែរ។ លោកថា អ្នកខ្លះមិនដឹងថា ខ្លួនមាន ឬគ្មានប្រព័ន្ធភាពសាំប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ ឬយ៉ាងណានោះឡើយ ហើយចេះតែនាំគ្នាទៅចាក់វ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺនេះទាំងព្រាវ ដែលនាំឲ្យគ្រោះថ្នាក់៖ «ភាគច្រើនគាត់មានជំងឺកូវីដហើយ ហើយគាត់ទៅចាក់។ កន្លែងហ្នឹងហើយវាស្មើនឹងសូន្យ ហើយជំងឺហ្នឹងវានៅតែរាលដាល វានៅតែប្រឆាំងគ្នា។ អ្នកខ្លះខ្សោយទៅ អាចស្លាប់។ គ្រូពេទ្យមួយចំនួនស្លាប់វាក់ដំបូង។ សុទ្ធតែគ្រូពេទ្យធំៗទៀត។ សូម្បីតែគ្រូពេទ្យ នៅតែធ្វេសប្រហែស ហើយស្លាប់ទៀត»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបំភ្លឺជុំវិញរឿងនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុខាភិបាលអ្នកស្រី ឱ វណ្ណឌីន បានទេ។ ប៉ុន្តែកន្លងមកក្រសួងសុខាភិបាល មិនដែលចេញសេចក្តីរាយការណ៍ណាមួយអំពីប្រសិទ្ធភាព ឬផលប៉ះពាល់របស់វ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ របស់ចិននោះឡើយ។ ក្រសួងសុខាភិបាល បានត្រឹមតែផ្សព្វផ្សាយបន្តសាររបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក ដែលលើកទឹកចិត្តឲ្យពលរដ្ឋនាំគ្នាទៅចាក់វ៉ាក់សាំង ដែលអង្គការសុខភាពពិភពលោកទទួលស្គាល់ឲ្យបានគ្រប់គ្នា តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។
អង្គការសុខភាពពិភពលោក បានទទួលស្គាល់វ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ ចំនួន ៦មុខ ពីរមុខជាវ៉ាក់សាំងចិន និងបួនមុខទៀតជាវ៉ាក់សាំងអាមេរិក និងអង់គ្លេស។ ក្នុងចំណោមវ៉ាក់សាំងទាំងនេះ វ៉ាក់សាំងអាមេរិក និងអង់គ្លេស មានប្រសិទ្ធភាពលើសពី ៨០% ក្នុងការបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ រួមទាំងមេរោគបំប្លែងថ្មីផង។
ឱសថការីខ្មែរអូស្រ្តាលីលោក លឹម សួរ ថាបើអាចធ្វើទៅបាន រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គួររិះរកគ្រប់មធ្យោបាយ ដើម្បីទិញវ៉ាក់សាំងអាមេរិក ឬអង់គ្លេស ដែលមានគុណភាពប្រសើរជាងវ៉ាក់សាំងចិន ដើម្បីចាក់ជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ជាដូសជំរុញ ជាជាងពឹងតែទៅលើវ៉ាក់សាំងចិនមួយមុខ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទាន់អាចសុំការបំភ្លឺពីអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន ជុំវិញជំហររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រឿងទិញវ៉ាក់សាំងអាមេរិក ឬអង់គ្លេសនេះបាននៅឡើយទេ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី អ្នកឃ្លាំមើលសង្គម ធ្លាប់លើកឡើងថា ដោយសាររបត់នយោបាយនៅកម្ពុជា ជាពិសេសការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងការបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យ និងការងាកខ្លាំងទៅរកចិនកុម្មុយនិស្តជាខ្នងបង្អែកគ្រប់យ៉ាង ប្រទេសកម្ពុជាអាចពិបាកក្នុងការទិញវ៉ាក់សាំងពីប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យសេរីដូចជា អង់គ្លេស ឬសហរដ្ឋអាមេរិក បើទោះបីជាមានប្រាក់ទិញក៏ដោយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។