ស្របពេលដែលក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជា រកឃើញអ្នកផ្ទុកជំងឺកូវីដ-១៩ បន្ថែមម្នាក់ទៀត កើនដល់ ១១០នាក់ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២ ខែមេសានេះ អ្នកស្រាវជ្រាវវេជ្ជសាស្ត្រទាំងនៅកម្ពុជា និងនៅលើពិភពលោកថា ក្តីសង្ឃឹមនឹងមានវ៉ាក់សាំងការពារជំងឺកូវីដ-១៩ ត្រូវរង់ចាំយ៉ាងហោចណាស់ជាង ១ឆ្នាំទៀតដែរ។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរ រដ្ឋាភិបាលចិនកំពុងរងការរិះគន់ជុំទិសថា ជាអ្នកធ្វើឲ្យបញ្ហារីករាលដាលនៃជំងឺនេះ សាយភាយពាសពេញពិភពលោក ដោយសារតែភាពមិនស្មោះត្រង់ក្នុងការបញ្ចេញព័ត៌មានពិត។
បុរសជនជាតិខ្មែរវ័យ ៥៨ឆ្នាំ អ្នកផ្ទុកជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលក្រសួងសុខាភិបាលបានរកឃើញ កាលពីថ្ងៃទី១ ខែមេសា ប៉ុន្តែជូនដំណឹងនៅព្រឹកថ្ងៃទី២ ខែមេសានោះ គឺជាមនុស្សទី១១០ នៅកម្ពុជា ដែលរកឃើញថា មានផ្ទុកជំងឺនេះ។ បុរសនេះ ជាអ្នកចាត់ចែងទទួលភ្ញៀវទេសចរបារាំង នៅសណ្ឋាគារមួយ នៅទីក្រុងព្រះសីហនុ។ គាត់ស្ថិតក្នុងចំណោមអ្នកដែលប៉ះពាល់ផ្ទាល់ជាមួយនឹងក្រុមទេសចរជនជាតិបារាំង ដែលមានផ្ទុកជំងឺនេះ កាលពីខែមីនា។
ស្របពេលដែលរកឃើញករណីថ្មីនេះ អ្នកដែលបានជាសះស្បើយពីជំងឺនេះ ក្រសួងសុខាភិបាលអះអាងថា ក៏បានកើនឡើងបន្ថែម ៩ករណីទៀតគម្រប់ ៣៤នាក់ហើយ។
ប៉ុន្តែ ក្តីសង្ឃឹមរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវវេជ្ជសាស្ត្រនៅកម្ពុជា និងនៅលើពិភពលោក អំពីលទ្ធភាពរកឃើញថ្នាំវ៉ាក់សាំង ដើម្បីការពារជំងឺនេះ ហាក់នៅឆ្ងាយនៅឡើយ។ អ្នកស្រាវជ្រាវវេជ្ជសាស្ត្រទាំងនេះ យល់ស្របគ្នាថា ទម្រាំនឹងមានវ៉ាក់សាំងការពារជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលអាចផ្ដល់ជូនប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ នៅលើពិភពលោកបាននោះ គឺត្រូវរង់ចាំយ៉ាងតិចជាងមួយឆ្នាំទៀតដែរ។
អ្នកស្រាវជ្រាវវេជ្ជសាស្ត្រអន្តរជាតិ នៅឯវិទ្យាស្ថានជាតិសុខភាពសាធារណៈរបស់កម្ពុជា ដឹកនាំដោយអ្នកស្រី ចេស៊ីកា ម៉ែននីង (Jessica Manning) និង ចេនីហ្វើរ បូល (Jennifer Bohl) និងនៅអង្គភាពស្រាវជ្រាវមេរោគ នៃវិទ្យាស្ថានប៉ាស្ទ័រកម្ពុជា ដឹកនាំដោយលោក ហ្វ៊ីលីព ឌូសាត (Philippe Dussart) និង អេរិក ខាលសុន (Erik Karlsson) ត្រូវបានសារព័ត៌មាន Southeast Asia Globe នៅដើមខែមេសា នេះថា ពួកគាត់កំពុងដុតដៃដុតជើងបំបែកកូដជំងឺកូវីដ-១៩ ដើម្បីផលិតវ៉ាក់សាំងការពារជំងឺកូវីដ-១៩នេះ។ តែយ៉ាងណា អ្នកស្រី ចេស៊ីកា ម៉ែននីង ថ្លែងថា យ៉ាងហោចណាស់ ក៏ត្រូវការពេល ១ឆ្នាំកន្លះដែរ។ នេះបើអ្វីៗ ប្រព្រឹត្តទៅរលូនក្នុងពេលសាកល្បងវេជ្ជសាស្ត្រ។
ចំណែកឯវេជ្ជបណ្ឌិតអាមេរិក និងជានាយកវិទ្យាស្ថានជាតិជំងឺឆ្លង និងអាលែហ្ស៊ី និងជាទីប្រឹក្សាសេតវិមានលោក អែនថូនី ហ្វៅជី (Anthony Fauci) ថ្លែងក្នុងសន្និសីទព័ត៌មានរបស់សេតវិមានអំពីជំងឺកូវីដ-១៩ ថា វ៉ាក់សាំងនេះ ទំនងជាអាចមានចន្លោះពី ១ឆ្នាំ ទៅ ១ឆ្នាំកន្លះនេះ។
នៅពេលនេះមានក្រុមហ៊ុនផលិតវ៉ាក់សាំង និងអ្នកស្រាវជ្រាវវេជ្ជសាស្ត្រជាច្រើន កំពុងប្រណាំងប្រជែងគ្នា រកវ៉ាក់សាំងនេះឲ្យឃើញឆាប់ តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ព្រោះការឆ្លងរាតត្បាតនៃជំងឺនេះ គិតមកត្រឹមម៉ោង ២ទៀបភ្លឺនេះ កើនឡើងជិតដល់ ១លាននាក់ (៩៦៥.២៤៦) និងស្លាប់ជិត ៥ម៉ឺននាក់ (៤៩.២៣៦) ហើយ បើតាមគេហទំព័ររបស់សាកលវិទ្យាល័យវេជ្ជសាស្ត្រ Johns Hopkins។
ប្រទេសបីដែល មានតួលេខអ្នកផ្ទុកជំងឺនេះច្រើនគេ គឺទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលមានជិត ២សែន ២ម៉ឺនករណី (២១៧.២៦៣) អ៊ីតាលី និងអេស្ប៉ាញ ជាង ១សែន ១ម៉ឺន (១១០.៥៧៤ និង ១១០.២៣៨) ករណី។ ប្រទេសចិន ដែលកាលពីដើមខែមីនា ឈរលំដាប់លេខ ១ ឥឡូវថយមកលេខរៀងទីបួន ត្រឹមចំនួនអ្នកផ្ទុកជំងឺនេះសរុបជាង ៨ម៉ឺន ២ពាន់ (៨២.៤៣២) ករណី។
ក៏ប៉ុន្តែទិន្នន័យរបស់រដ្ឋាភិបាលចិននេះ រងការរិះគន់ថា មិនស្មោះត្រង់ និងកុហក ដែលមិនអាចយកជាការណ៍បាននោះទេ។ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសមហាអំណាចជាច្រើន បានចោទប្រកាន់រដ្ឋាភិបាលចិនថា រាយការណ៍មិនពិត និងមានចេតនាបិទបាំងព័ត៌មានពិតអំពីការរីករាលដាលនៃជំងឺនេះ ដែលធ្វើឲ្យពិភពលោកមិនអាចទប់ស្កាត់ការចម្លងជំងឺនេះ ឲ្យបានទាន់ពេលវេលា។
មន្ត្រីអាមេរិក ៣រូប ដែលស្នើសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ប្រាប់សារព័ត៌មាន ប៊្លូមប៊ើក (Bloomberg) ថា បំណងរបស់ប្រទេសចិន គឺលាក់ការណ៍សំងាត់ ដោយមិនប្រាប់ព័ត៌មានពិត ពីការកើនឡើងនៃចំនួន អ្នកឆ្លង និងអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺកូវីដ-១៩ នេះ។
ការណ៍ដែលរដ្ឋាភិបាលចិនរងការរិះគន់ថា លាក់ព័ត៌មាននេះ គឺទីមួយលាក់ព័ត៌មានអំពីទំហំនៃការរីករាលដាលនៃជំងឺនេះ និងទីពីរកុហកតួលេខនៃអ្នកឆ្លង និងអ្នកស្លាប់។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីអង់គ្លេសលោក បូរិស ចនសុន (Boris Johnson) ក៏ខឹងនឹងអាជ្ញាធរចិនដែរ ដែលមិនស្មោះត្រង់ក្នុងការបង្ហាញព័ត៌មាននេះ។ លោកថា អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ ប្រាប់លោកថា ករណីអ្នកផ្ទុកជំងឺនៅចិនអាចច្រើនជាងនេះ ពី ១៥ ទៅ ៤០ ដងឯណោះ បើរដ្ឋាភិបាលចិនមិនលាក់ព័ត៌មានពិតនោះទេ។
ការផ្អែកតែលើប្រភពព័ត៌មានពីរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តចិន ដែលនៅប្រទេសចិន គ្មានប្រព័ន្ធឯករាជ្យ ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ទិន្នន័យនេះ ធ្វើឲ្យអង្គការសុខភាពពិភពលោក កាលពីពាក់កណ្ដាលខែមករា ចេញសេចក្ដីថ្លែងការតាមចិនថា ការស៊ើបអង្កេតបឋមរបស់អាជ្ញាធរចិន រកមិនឃើញភស្តុតាងនៃការចម្លងជំងឺនេះ ពីមនុស្សទៅមនុស្សនោះទេ។
ប៉ុន្តែ គ្រូពេទ្យចិនដឹងច្បាស់តាំងពីចុងខែធ្នូ និងដើមខែមករាមកម្ល៉េះថា មានករណីចម្លងពីមនុស្សទៅមនុស្សនេះ មានកើតយូរហើយ។ តែរដ្ឋាភិបាលចិនបំបិទមាត់ពួកគាត់ មិនឲ្យនិយាយរឿងនេះ។ គ្រូពេទ្យចិន ត្រូវបានអាជ្ញាធរឃាត់ខ្លួន និងហៅទៅព្រមាន ដោយឲ្យចុះកិច្ចសន្យាឈប់ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននេះទៀត។
គ្រូពេទ្យចិនម្នាក់អាយុ ៣៤ ឆ្នាំឈ្មោះ លី វ៉ិនលាង (Li Wenliang) ដែលលួចបញ្ចេញព័ត៌មាននេះមុនគេ តាំងពីដើមខែមករា អំពីការឆ្លងពីមនុស្សទៅមនុស្សនេះ ក៏ឆ្លងជំងឺនេះខ្លួនឯងដែរ ហើយបាត់បង់ជីវិតដោយសារជំងឺនេះ នៅដើមខែកុម្ភៈ។
វិទ្យុ NPR របស់អាមេរិក បានរាយការណ៍ កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមីនាថា ការបំបិទមាត់គ្រូពេទ្យចិនរូបនេះ ដោយធ្វើទុកបុកម្នេញគាត់ មិនឲ្យនិយាយការពិតអំពីជំងឺនេះ រងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីប្រជាជនចិនខ្លួនឯងថា អាជ្ញាធរចិនធ្វើមិនត្រឹមត្រូវ។
៦ សប្តាហ៍ក្រោយការស្លាប់នេះ ទើបអាជ្ញាធរចេញមុខសុំទោសសាធារណជន ថា ខ្លួនពិតជាឆ្លើយតបមិនត្រឹមត្រូវ ចំពោះគ្រូពេទ្យចិន ដែលហ៊ានលាតត្រដាងការពិតម្នាក់នេះមែន។ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរចិន មិនបានបញ្ចាក់ថា បើធ្វើឲ្យត្រឹមត្រូវ គួរតែធ្វើអ្វីនោះទេ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី រដ្ឋាភិបាលចិន ច្រានចោលការចោទប្រកាន់ទាំងអស់ ជាពិសេស ការចោទប្រកាន់របស់ក្រុមស៊ើបការណ៍សម្ងាត់របស់អាមេរិក។ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិនអ្នកស្រី ហួរ ជុនយីង (Hua Chunying) កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមេសា ចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរចិន ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺកូវីដ-១៩ នេះ ប្រព្រឹត្តទៅដោយចំហ និងមានតម្លាភាព។ អ្នកស្រីចោទប្រកាន់មន្ត្រីអាមេរិកថា ចង់ទម្លាក់កំហុសនេះទៅលើចិន។
ទោះបីជាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ចិនរូបនេះ អះអាងការពាររដ្ឋាភិបាលចិនថា មានភាពបើកចំហ និងតម្លាភាពយ៉ាងណាក្តី ក៏ពិភពលោកនៅតែដាក់ការមន្ទិលសង្ស័យទៅលើភាពស្មោះត្រង់របស់រដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តមួយនេះដែរ ដោយសារតែប្រវត្តិនៃការខ្វះភាពបើកចំហ និងតម្លាភាព និងកង្វះប្រព័ន្ធឯករាជ្យ ដើម្បីត្រួតពិនិត្យតុល្យភាពនៃអំណាច និងការប្រព្រឹត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាល៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។