សង្គមស៊ីវិលទាមទារឱ្យតុលាការផ្សព្វផ្សាយសវនាការរឿងលោក កឹម សុខា ឱ្យបានទូលាយ
2020.01.16
ទិដ្ឋភាពខាងមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៃថ្ងៃសវនាការសំណុំរឿងក្ដីរបស់លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទឃុបឃិតជាមួយបរទេសផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០។
RFA
ក្រុមអង្គការសមាគមចំនួន ៨២ស្ថាប័ន ចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមគ្នាទាមទារឱ្យសាលាដំបូង រាជធានីភ្នំពេញ ឱ្យផ្សព្វផ្សាយដំណើរការសវនាការសំណុំរឿងរបស់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ឱ្យបានទូលំទូលាយ ដើម្បីធានាអំពីតម្លាភាព និងមានការចូលរួមដោយពេញលេញពីសាធារណជន។ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ឆ្លើយតបថា ការទាមទារនេះ គឺជាការជ្រួលជ្រើម តាមតែការនឹកឃើញ។
ក្រុមអង្គការ សមាគម និងសហគមន៍ដីធ្លី ស្នើសុំសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញឱ្យ សវនាការរបស់លោក កឹម សុខា ដែលត្រូវរង់ចាំអស់រយៈពេលជាយូរមកហើយនោះ គួរតែបើកទូលាយដល់សាធារណជន គ្រួសាររបស់លោក កឹម សុខា អ្នកសារព័ត៌មាន និងការចូលរួមពេញលេញពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ ពួកគេ ក៏ស្នើសុំដល់តុលាការឱ្យផ្ដិតយកទិដ្ឋភាព និងផ្សាយបន្តផ្ទាល់ពីដំណើរការសវនាការនេះ ចេញមកខាងក្រៅ ដូចដែលបានធ្វើឡើងកាលពីលើកមុន។
ក្រុមអង្គការ-សមាគម និងសហគមន៍ដីធ្លី លើកឡើងថា សាធារណជនទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស មានការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង ចំពោះសំណុំរឿងមេបក្សប្រឆាំងរូបនេះ ដោយសារតែពួកគេមើល ឃើញថា ការចោទប្រកាន់ពី “បទឃុបឃិតជាមួយបរទេសផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល” គឺតុលាការមិនទាន់ បានបង្ហាញជាសាធារណៈនូវភស្តុតាងគួរឱ្យជឿទុកចិត្តណាមួយនៅឡើយ ហើយករណីនេះអាច ប្រឈមនឹងការផ្ដន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ ៣០ឆ្នាំ។ ម្យ៉ាងទៀត ការចោទប្រកាន់លោក កឹម សុខា នេះ មានការជាប់ពាក់ព័ន្ធដោយផ្ទាល់នឹងការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជា គណបក្សជំទាស់ធំជាងគេនៅកម្ពុជាកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលដែលចូលរួមក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះ មានដូចជា សម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា (CamboJA) មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) សមាគមអាដហុក (ADHOC) អង្គការលីកាដូ (LICADHO) អង្គការសង់ត្រាល់ (CENTRAL) ព្រមទាំងសមាគម និងសហគមន៍ដីធ្លីតាមបណ្ដាខេត្តជាច្រើនផ្សេងទៀត។
នាយកប្រតិបត្តិនៃសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ខេមបូចា លោក ម៉ៃ ទិត្យថារ៉ា មានប្រសាសន៍ថាតុលាការ គួរតែអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានចូលក្នុងបន្ទប់សវនាការ ដើម្បីអាចឱ្យអ្នកទាំងនោះរាយការណ៍ពិតប្រាកដពីអ្វីដែលបានកើតឡើង ជាជាងរង់ចាំទទួលព័ត៌មានបន្តពីអ្នកដទៃ។ លោក បន្ថែមថា ប្រសិនបើកៅអីក្នុងបន្ទប់សវនាការមានចំនួនកំណត់ តុលាការគួរតែផ្សាយបន្តផ្ទាល់ពីដំណើរការជំនុំជម្រះក្ដី ព្រោះនេះជាសម័យឌីជីថល ហើយដើម្បីស្ដារលំហប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឱ្យ បានល្អប្រសើរ តុលាការគួរតែផ្លាស់ប្ដូរផ្នត់គំនិតរបស់ពួកគាត់។
ឆ្លើយតបនឹងករណីនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន លើកឡើងថា ទោះបីជា តុលាការ កំណត់ចំនួនមនុស្សចូលរួម និងតម្រូវឱ្យសាធារណជន ចុះឈ្មោះដើម្បីទទួលបានកៅអី អង្គុយស្ដាប់សវនាការដោយផ្ទាល់ក្តី គឺលោកនៅតែចាត់ទុកថា សវនាការមានតម្លាភាពគ្រប់គ្រាន់។ លោកសន្និដ្ឋានថា ទោះបីជាអ្នកសារព័ត៌មាន ឬអ្នកសាធារណជន ចូលទៅស្ដាប់ផ្ទាល់ ក៏មិនប្រាកដ ថាយល់ដែរ ដោយសារដំណើរការនីតិវិធីស្មុគស្មាញផ្អែកលើទិដ្ឋភាពច្បាប់។ អ្នកនាំពាក្យក្រសួង យុត្តិធម៌រូបនេះ បន្ថែមថា ប្រសិនបើសាធារណជន ជាពិសេស អ្នកសារព័ត៌មានចង់ដឹងអំពីដំណើរការសវនាការនេះកាន់តែច្បាស់ និងងាយយល់នោះ គឺអាចសាកសួរ ឬសម្ភាសន៍មេធាវី ដែលកាន់ សំណុំរឿងរបស់លោក កឹម សុខា៖ «ការដែលនាំគ្នាបង្ហាញក្តីកង្វល់ព្រួយបារម្ភគឺជាការចង់ជាការជ្រួលជ្រើមតាមតែការនឹកឃើញ ដូចបទពិសោធន៍នៅសាលាក្តីខ្មែរក្រហម គឺពីដំបូងគឺចង់អ៊ីចឹងណាស់ សំខាន់ណាស់ ដល់ពេលគេឱ្យចូលមើលគ្រប់គ្នាទៅ ដំណើរការនីតិវិធីវាស្មុគស្មាញវាវែង ក៏លែងមានអ្នកចូលទៅ ហើយគេឡាយផ្ទាល់ឱ្យមើលទៅ ក៏មិនមានអ្នកមើលទៀត»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ជិន ម៉ាលីន បានបញ្ជាក់ថា តុលាការគ្មានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការ ផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយដូចសាលាក្តីខ្មែរក្រហមនោះទេ ដោយសារតែខ្វះខាតទាំងធនធានបច្ចេកទេស និងថវិកា។
ផ្ទុយពីការលើកឡើងនេះ នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការ លីកាដូ(LICADHO) លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា តុលាការមិនមានចេតនាឱ្យសាធារណជន អ្នកសារព័ត៌មាន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ចូលរួមតាមដានសវនាការនេះដោយផ្ទាល់ទេ។ លោកសង្កេតឃើញថា កៅអីក្នុងបន្ទប់សវនាការនៅមានទំនេរ ហើយបើក្នុងករណីបន្ទប់សវនាការចង្អៀត គឺតុលាការអាចផ្សាយបន្តផ្ទាល់ចេញមកក្រៅបាន ដោយគ្មានត្រូវការចំណាយថវិកា និងបច្ចេកទេសច្រើនឡើយ។ លោកបន្តថា ដំណើរការសវនាការសំណុំរឿងរបស់លោក កឹម សុខា គឺជា ព្រឹត្តិការណ៍ធំមួយ ដែលសាធារណជនចង់ដឹង និងចង់ឮ៖ «ខ្ញុំគិតថា សំណុំរឿងឯកឧត្ដម កឹម សុខា នេះ មិនមែនខុសគ្នាពីសាលាក្តីខ្មែរក្រហមទេ ព្រោះសំណុំរឿងនេះ មានសាធារណជនច្រើនណាស់ ទន្ទឹងរង់ចាំនិង ចង់តាមដានស្វែងរកការពិត និងចង់ដឹងថា តើដំណើរនីតិវិធីនេះ ប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងម៉េច ហើយនៅចុងបញ្ចប់ តុលាការ នឹងវិនិច្ឆ័យយ៉ាងម៉េចចំពោះឯកឧត្ដម កឹម សុខា ហើយឯកឧត្ដម មានភស្តុតាង មានអំណះអំណាងយ៉ាងម៉េច ហើយការដេញដោល និងការដោះបន្ទុក ដាក់បន្ទុកយ៉ាងម៉េច គឺសុទ្ធតែរឿងដែលគេធ្វើការតាមដានហើយ»។
សវនាការនៅថ្ងៃដំបូង តុលាការបានអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យពីរនាក់ ចូលស្ដាប់សវនាការនៅពេលព្រឹក ប៉ុន្តែនៅពេលរសៀលមិនឱ្យចូលវិញ ដែលនេះ បង្ហាញពីចេតនារារាំងយ៉ាងពិតប្រាកដ។
អ្នកដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលក្នុងបន្ទប់សវនាការនោះ ភាគច្រើនជាមន្ត្រីស្ថានទូតបរទេស និងអ្នកពាក់ ព័ន្ធសំខាន់ៗ មួយចំនួន ព្រមទាំងអ្នកមានទំនាក់ទំនងជិតស្និតជាមួយរដ្ឋាភិបាល។
លោក កឹម សុខា និងក្រុមមេធាវីការពារក្តីរបស់លោក ក៏បានស្នើសុំតុលាការ ឱ្យផ្សាយបន្តផ្ទាល់ពី ដំណើរការជំនុំជម្រះនេះពីបន្ទប់សវនាការ ចេញមកខាងក្រៅដែរ ដើម្បីឱ្យសាធារណជនបានដឹង ព្រោះនេះជាសវនាការសាធារណៈ គ្មានអ្វីអាថ៌កំបាំងនោះទេ។
ក្នុងថ្ងៃជំនុំជម្រះក្ដីលោក កឹម សុខា នេះ ក្រុមអង្គការអន្តរជាតិធំៗ រួមមានអង្គការលើកលែងទោស អន្តរជាតិ (Amnesty International) និងក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (ASEAN Parliamentarians for Human Rights) សុទ្ធតែបានស្នើឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលការប្រកាន់ប្រឆាំងលោក កឹម សុខា ជាបន្ទាន់ និងឥតលក្ខខណ្ឌ ដោយសារអង្គការទាំងនេះ ចាត់ទុកថា អំពើក្បត់ជាតិនោះ គឺជាការចោទប្រកាន់ក្លែងក្លាយបែបនយោបាយសុទ្ធសាធ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- ពលរដ្ឋរិះគន់ថា ភ្លើងឆេះព្រះឆាយាល័ក្ខណ៍ព្រះមហាក្សត្រ ជាការធ្វេសប្រហែសរបស់អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ
- ប៉ូលិសថៃស៊ើបអង្កេតឃើញថា ករណីធ្វើឃាតលើលោក លិម គិមយ៉ា មានការរៀបចំជាប្រព័ន្ធ ដោយមានមេខ្លោងនៅកម្ពុជា
- អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក លិម គិមយ៉ា ត្រូវឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅប្រទេសថៃ
- អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក លិម គិមយ៉ា ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលត្រកូល ហ៊ុន ត្រូវឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅប្រទេសថៃ
- ជនសង្ស័យ ដែលបាញ់សម្លាប់លោក លិម គិមយ៉ា នៅបាងកក អាជ្ញាធរចាប់បាននៅក្នុងទឹកដីខ្មែរ
