សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនិងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមស្វាគមន៍ស្ថាប័នការពារសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកសាសនារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលបានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាល លោកប្រធានាធិបតី (Joe Biden) អន្តរាគមន៍ទៅរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តវៀតណាមឲ្យបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសេរីភាពសាសនារបស់ជនជាតិដើមខ្មែរក្រោម។ សំណើនេះធ្វើឡើងដោយសារតែអាជ្ញាធរវៀតណាមកំពុងស្វែងរកគ្រប់វិធីដើម្បីវាយកំទេចសាលាឆទានរបស់ពលរដ្ឋក្រោមដែលបានកសាងដើម្បីប្រតិបត្តិព្រះពុទ្ធសាសនានិងបង្រៀនអក្សរខ្មែរ។
គណៈកម្មការទទួលបន្ទុកផ្នែកសេរីភាពសាសនាអន្តរជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក (USCIRF) ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើការងារនឹងរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តវៀតណាមដើម្បីបញ្ឈប់ការប៉ុនប៉ងវាយកម្ទេចទីតាំងសាលាឆទានរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមមួយកន្លែង នៅឃុំកំពង់ ស្រុកប្រាសាទថ្មី ខេត្តលង់ហោរ។
កាលពីដើមឆ្នាំ២០២១ ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមប្រមាណជិតមួយរយគ្រួសារនៅឃុំកំពង់ ស្រុកប្រាសាទថ្មី បានដាក់ពាក្យស្នើសុំអាជ្ញាធរសាងសង់សាលាឆទាន ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរវៀតណាមមិនឆ្លើយតបរហូតដល់ពលរដ្ឋសាងសង់ជិតរួចរាល់ទើបអាជ្ញាធរវៀតណាមហាមឃាត់មិនឲ្យពលរដ្ឋបន្តធ្វើទៀតនិងឲ្យរុះរើសំណង់ ដែលពលរដ្ឋបានកសាងរួចរាល់ហើយ។
ប្រធានគណៈកម្មការទទួលបន្ទុកផ្នែកសេរីភាពសាសនាអន្តរជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក (USCIRF) លោក ហ្វ្រែដឺរិក ដេវី (Frederick Davie) បានស្នើដល់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកឱ្យធ្វើអន្តរាគមន៍លើករណីរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពសាសនារបស់ខ្មែរក្រោមនេះក្រោយពេលអាជ្ញាធរវៀតណាមកាលពីខែតុលាបានប្រមូលកម្លាំង ហើយព្យាយាមទៅវាយបំផ្លាញសាលាឆទានរបស់ខ្មែរក្រោម។ គណៈកម្មការទទួលបន្ទុកផ្នែកសេរីភាពសាសនាអន្តរជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក ជាទីភ្នាក់ងារឯករាជ្យរបស់រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធអាមេរិក បង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ១៩៩៨ ដោយច្បាប់សេរីភាពសាសនាអន្តរជាតិ។ទីភ្នាក់ងារនេះឃ្លាំមើលសិទ្ធិសេរីភាពសាសនា និងជំនឿជាសកលនិងផ្តល់ជាអនុសាសន៍ដល់ប្រធានាធិបតីរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេស និងសភា ដើម្បីតាមដានការអនុវត្តអនុសាសន៍របស់ទីភ្នាក់ងារនេះ។ តំណាងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម លោក គឹម ឃីម មានប្រសាសន៍ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថាទោះបីជាអាជ្ញាធរវៀតណាមប្រមូលកងកម្លាំងចង់មកបំផ្លាញសាលាឆទានខ្មែរក្រោមក៏ដោយក៏ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមបានងើបឡើងតវ៉ាមិនព្រមឲ្យវៀតណាមបំផ្លាញឡើយ។ លោកថា បច្ចុប្បន្នសាលាឆទានដែលពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមនៅជុំវិញពិភពលោកឧបត្ថម្ភប្រាក់កសាងនោះបានសាងសង់រួចរាល់ហើយ។ លោកបន្តថា វៀតណាមមានចេតនាមិនចង់ឲ្យខ្មែរក្រោមប្រតិបត្តិសាសនានិងបង្រៀនអក្សរខ្មែរដល់កូនៗ ខ្មែរក្រោមជំនាន់ក្រោយនោះទេ៖
«កត្តាដែលយួនវាមិនចង់ឲ្យហ្នឹងយើងយល់ទាំងអស់គ្នាហើយ ពីព្រោះវាជាចំណុចរស៊ើបមួយសម្រាប់យួនពីព្រោះខ្មែរក្រោមយើងមានវត្តអារាមនិងសាលាឆទានសម្រាប់ពង្រីកវិស័យអក្សរសាស្រ្តការរៀនសូត្ររបស់កូនខ្មែរជាចំណុចរស៊ើប ពីព្រោះយើងខំពង្រីកគេខំបំផ្លាញ»។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក្ដី លោក គឹម ឃីម ថ្លែងថា បច្ចុប្បន្នសាលាឆទាននេះបានបង្រៀនកូនខ្មែរក្រោមជិត១០០នាក់ឲ្យចេះភាសាខ្មែរនិងក្លាយជាទីកន្លែងដែលពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមនៅស្រុកលោកប្រមូលផ្តុំគ្នាមកប្រតិបត្តិព្រះពុទ្ធសាសនា។ លោកបន្តថា ទោះបីវៀតណាមហាមឃាត់មិនឲ្យខ្មែរក្រោមរៀនសូត្រពីប្រវត្តិសាស្រ្តបាត់បង់ទឹកដីឲ្យក៏ដោយ ក៏ខ្មែរក្រោមអាចនិយាយប្រាប់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយដោយផ្ទាល់មាត់ដែរ៖
«រឿងទឹកដីនិងប្រវត្តិសាស្រ្តគឺយើងពិបាកបង្រៀនគេមិនអនុញ្ញាតឲ្យយើងរៀនប្រវត្តិសាស្រ្តទេ។យើងឆ្លៀតពេលក្នុងសាលានិយាយរឿងប្រវត្តិសាស្រ្តប៉ុន្តែក្នុងមេរៀនយើងមិនបង្រៀនទេប៉ុន្តែគ្រូនិមួយៗ ត្រូវតែមានតួនាទីបង្រៀនកូនខ្មែរ ដោយសារតែយើងជាម្ចាស់ដើមជាទឹកដីរបស់យើងជាម្ចាស់ស្រុកហើយក្មេងៗ វាដឹងហើយខំតស៊ូទាំងអស់គ្នាដែរ»។
អង្គការសមាគមខ្មែរក្រោមឲ្យដឹងថាវៀតណាមកំពុងប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្រ្តសងសឹកខ្មែរក្រោមដែលហ៊ានងើបឡើងទាមទារសិទ្ធិជាជនជាតិដើមនិងសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចគ្រប់គ្រងវាសនាពូកគេ។កាលពីពេលថ្មីៗវៀតណាមបានកោះហៅយុវជនខ្មែរក្រោមជាច្រើននាក់ ដែលហ៊ានតស៊ូមតិរឿងសិទ្ធិជនជាតិដើមទៅសាកសួរនិងគំរាមចាប់ដាក់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់។ការសងសឹករបស់វៀតណាមនេះធ្វើផ្ទុយទៅនឹងការសន្យារបស់ខ្លួនក្នុងការលើកស្ទួយសិទ្ធិមនុស្ស។ សព្វថ្ងៃនេះ វៀតណាមជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់អាណតិ្តបីឆ្នាំចាប់ពីឆ្នាំ២០២៣ ដល់ឆ្នាំ២០២៥។
Commissioner : "USCIRF urges the U.S. government to work with its Vietnamese counterpart to cease their attempts to demolish a Khmer-Krom Buddhist religious site in Tong Hung hamlet, Loan My village, Vinh Long province."
ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណើរបស់គណៈកម្មការទទួលបន្ទុកផ្នែកសេរីភាពសាសនាអន្តរជាតិសហរដ្ឋអាមេរិកប្រធាននាយកដ្ឋានព័ត៌មានរបស់សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ព្រះភិក្ខុ ស៊ឺង យ៉ឹងរតនា មានថេរដីកាប្រាប់អាស៊ីសេរីថាអន្តរាគមន៍របស់គណៈកម្មការទទួលបន្ទុកផ្នែកសេរីភាពសាសនាអន្តរជាតិសហរដ្ឋអាមេរិកជាលើកទឹកចិត្តដល់ខ្មែរក្រោម ដើម្បីបន្តការតស៊ូការពារសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកសាសនា៖
«មន្រ្តីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកផ្នែកអន្តរសាសនាមានការចាប់អារម្មណ៍នេះហើយបានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមមានក្តីសង្ឃឹមនិងមានកម្លាំង ដើម្បីតស៊ូ ដើម្បីព្រះពុទ្ធសាសនាហើយរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ត្រូវតែពិចារណាឡើងវិញនូវមហិច្ឆតាក្នុងការកម្ទេចសាលាឆទានរបស់ខ្មែរក្រោមនោះ»។
រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមមិនទាន់ឆ្លើយតបនឹងសំណើរបស់គណៈកម្មការទទួលបន្ទុកផ្នែកសេរីភាពសាសនាអន្តរជាតិសហរដ្ឋអាមេរិកនៅឡើយទេមកទល់នឹងថ្ងៃទី២១ខែវិច្ឆិកា។ របាយការណ៍សេរីភាពសាសនារបស់ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកសម្រាប់ឆ្នាំ២០២១ ចេញផ្សាយកាលពីខែមិថុនា សរសេរថារដ្ឋធម្មនុញ្ញវៀតណាមអនុញ្ញាតឲ្យពលរដ្ឋមានសិទ្ធិជ្រើសរើសជំនឿនិងសាសនាប៉ុន្តែច្បាប់វៀតណាមក៏អនុញ្ញតឲ្យអាជ្ញាធរដាក់កំហិតលើការប្រតិបត្តិសេរីភាពសាសនាដោយសំអាងលើបញ្ហាសន្តិសុខជាតិនិងរបៀបរៀបរយសង្គម។ របាយការណ៍ឲ្យដឹងទៀតថា មេដឹកនាំសាសនាដែលវៀតណាមមិនទទួលស្គាល់ តែងតែរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញរួមទាំងការចាប់ដាក់ពន្ធនាគារនិងទទួលរងអំពើហិង្សាជាដើម។ ស្ថានភាពសេរីភាពសាសនាវៀតណាមសម្រាប់ឆ្នាំ២០២០ និង ២០១៩ មានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នាដែរ គឺរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមនៅតែសកម្មក្នុងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសេរីភាពផ្នែកសាសនាលើក្រុមសហគមន៍ជនជាតិដើមរួមមាន ក្រុមម៉ុងតាញ៉ាជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។