អ្នក​ឃ្លាំមើល​សង្គម​ថា បើ​ពលរដ្ឋ​នាំ​គ្នា​ចេញ​មុខ​កាន់​តែ​ច្រើន នឹង​កាន់​តែ​មាន​សេរីភាព

ដោយ ទីន ហ្សាការីយ៉ា
2024.07.31
អ្នក​ឃ្លាំមើល​សង្គម​ថា បើ​ពលរដ្ឋ​នាំ​គ្នា​ចេញ​មុខ​កាន់​តែ​ច្រើន នឹង​កាន់​តែ​មាន​សេរីភាព លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត (ស្ដាំ) ជួប​អ្នក​រាយការណ៍​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ទទួល​បន្ទុក​សិទ្ធិមនុស្ស​ប្រចាំ​កម្ពុជា លោក វិទិត ម៉ុនតាបន (Vitit Muntarbhorn)​ កាលពីថ្ងៃទី៧ ធ្នូ ២០២៣។
រូប៖ ហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត

ក្រុម​អ្នក​ឃ្លាំ​មើល​សង្គម​លើក​ឡើង​ថា អាជ្ញាធរ​រដ្ឋ​រឹតត្បិត​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ប្រជាពលរដ្ឋ​ឥត​ឈប់ឈរ។ លើស​ពី​នេះ​ទៀត​ ត្រកូល​ហ៊ុន​ក្រៅពី​ច្បាម​យក​អំណាច​ហើយ​នោះ​ រដ្ឋាភិបាល​បាន​គ្រប់គ្រង​បែប​គាប​សង្កត់​ ហើយ​សឹង​តែ​យក​ប្រទេស​មក​ធ្វើ​ជា​កម្ម​សិទ្ធិ​ផ្ដាច់មុខ​ទៅ​ហើយ

ការ​លើកឡើង​នេះ​ នៅ​ស្រប​ពេល​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ បាន​រក​ឃើញ​ថា​ ស្ថានភាព​រំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស​កាន់​តែ​ធ្លាក់​ចុះ​ធ្ងន់ធ្ងរ។​ ប៉ុន្តែ​ត្រូវ​បាន​គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្ស​រដ្ឋាភិបាល​បដិសេធ។

ក្រុម​អ្នក​វិភាគ​ឃ្លាំ​មើល​ពី​បញ្ហា​សង្គម និង​នយោបាយ​លើក​ឡើង​ស្រដៀងៗ​គ្នា​​ថា ពលរដ្ឋ​អសកម្ម​ និង​ការ​មិន​សាមគ្គី​គ្នា​ទើប​ធ្វើ​ត្រកូល​ហ៊ុន​ ដឹកនាំ​ប្រទេស​សឹងតែ​ជិះ​សេះ​លែងដៃ។

អ្នកឃ្លាំមើល​ផ្នែក​អភិវឌ្ឍ​សង្គម​ បណ្ឌិត សេង សារី មាន​ប្រសាសន៍​ថា ពលរដ្ឋ​នៅ​កម្ពុជា​មាន​បួន​ប្រភេទ។ លោក​បញ្ជាក់​ថា ប្រភេទ​ទី១​ គឺជា​ក្រុម​វីរបុរស​ហ៊ាន​និយាយ​ការពិត​ ហ៊ាន​លះបង់​ជីវិត​ និង​សេចក្ដី​សុខ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​ ដូចជា​បណ្ឌិត​ កែម ឡី និង​យុវជន​បរិស្ថាន​ទាំង ៥នាក់​ជាដើម។ ក្រុម​ទី២ ជា​ក្រុម​ហ៊ាន​និយាយ​រិះគន់​ដែរ​ តែ​មិន​ហ៊ាន​លះបង់​ជីវិត​មិន​ហ៊ាន​ដើរ​ចូល​គុក​ដូច​ក្រុម​យុវជន​បរិស្ថាន​ជាដើម។

ក្រុមទី៣​ក្រុម​សុភាព​បុរស​ក្លែងក្លាយ​ ក្រុម​កន្ទេល​ធំ​បន្លំ​ដេក​ ក្រុម​នេះ​ធ្វើ​ការងារ​សង្គម​ដែរ​ តែ​មិន​ហ៊ាន​រិះគន់​អ្នកធំ​ទេ ហ៊ាន​រិះគន់​តែ​អ្នក​ទន់​ខ្សោយ​ឬ​រិះគន់​គ្នា​ឯង។ និង​ក្រុម​ទី៤​ជា​ក្រុម​កំសាក​ ពួកគាត់​ស្លាប់​អ្នកណា​ស្លាប់​ទៅ​ កុំឱ្យ​តែ​ប៉ះពាល់​ផល​ប្រយោជន៍​ខ្លួនឯង

បណ្ឌិត សេង សារី៖ «សង្គម​ទំនើប​អ្នកណា​ធ្វើ​កិច្ចការ​ត្រឹម​ត្រូវ​ គេ​ទះ​ដៃឱ្យ អ្នក​ណា​ធ្វើ​អាក្រក់​គេ​ស្ដោះ​ទឹក​មាត់​ដាក់។ អ៊ីចឹង​ហើយ​យើង​ត្រូវ​កសាង​វប្បធម៌​ហ្នឹង​ ទោះ​ជា​យើង​មិន​ហ៊ាន​ធ្វើ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ តែ​បើ​អ្នក​ណា​ហ៊ាន​ធ្វើ​យើង​ត្រូវ​លើក​ទឹក​ចិត្ត​និង​អបអរសាទរ​ពីព្រោះ​ថា​អ្វី​ដែល​ពួកគាត់​ធ្វើ​មិនមែន​ដើម្បី​ផល​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន»

កម្ពុជាក្រោម​ការដឹកនាំ​ដោយ​ត្រកូល​ហ៊ុន​ បាន​រឹតត្បិត​សេរីភាព​ប្រជាពលរដ្ឋ​កាន់តែ​ខ្លាំង​នា​រយៈ​ពេល​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ ជាពិសេស​គិត​ចាប់​ពី​របប​ឯកបក្ស​​ ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​លោក ហ៊ុន សែន បាន​រំលាយ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១៧​មក។ បន្តិច​ម្ដងៗ​ អាជ្ញាធរ​បាន​បិទ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​បញ្ចេញមតិ​ សិទ្ធិ​ជួបជុំ​កាន់​តែ​ខ្លាំង​ឡើង។

លុះ​មក​មកដល់​កូន​ប្រុស​របស់​អតីត​នាយករដ្ឋ​មន្ត្រី​មក​ដឹកនាំ​បន្ត​វេន​វិញ ពលរដ្ឋ​មួយ​ចំនួន​សង្ឃឹម​ថា​ អ្វីៗ​អាច​នឹង​មាន​ការ​ផ្លាស់​ប្ដូរ។ ហើយ​ពលរដ្ឋ​រងគ្រោះ​រឿង​អយុត្តិធម៌​សង្គម​ក៏​ទំនង​ជា​មិន​ចង​គំនុំ​ ចង​​អាឃាត​អ្វី​ដែរ​ ពីព្រោះ​ថា​ពួកគាត់​​សម្លឹង​​ឃើញ​ថា​ លោក​ ហ៊ុន ម៉ាណែត​ជា​យុវជន​ជំនាន់​ក្រោយ និង​មាន​ចំណេះ​ដឹង​ពី​ប្រទេស​លោក​សេរី​ផង។ ប៉ុន្តែ​ក្ដី​រំពឹង​របស់​ពលរដ្ឋ​នេះ​មិន​ក្លាយ​ជា​ការ​ពិតទៅ​វិញ។

លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏​មិន​ខុស​ពី​លោក ហ៊ុន សែន ដែរ។ ការ​ដឹកនាំ​របស់​លោក​មិន​ទាន់​បាន ១​ឆ្នាំ​ស្រួល​បួល​ផង​ របប​របស់​លោក​បាន​ចាប់​មនុស្ស​ដាក់​គុក​ជិត ៣០​នាក់។ រីឯ​សិទ្ធិ​ជួប​ជុំ​សម្ដែង​មតិ​ សិទ្ធិ​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ដោយ​សន្តិវិធី​ អាជ្ញាធរ​របស់​លោក​ ហ៊ុន ម៉ាណែត មិន​អនុញ្ញាត​ឡើយ។​ លើស​ពី​នេះ​ទៀត​ តុលាការ​ក្រោម​ឥទ្ធិពល​របស់​ត្រកូល​ហ៊ុន​នោះ​ នៅ​តែ​ប្រើ​ប្រាស់​បទ​ចោទ​ប្រកាន់​ដ៏​ពេញ​និយម​ដដែល​ គឺ​បទ​ ញុះញង់ និង​រួម​គំនិត​ក្បត់​ជាដើម។

ជាក់ស្ដែង​ដូចជា​ករណី​ចាប់​យុវជន​ចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ​ចំនួន ៥នាក់​ កាលពី​ដើម​ខែក​កក្កដា​​ជា​ដើម។ យុវជន​ទាំង​នេះ​ ត្រូវ​បាន​មហាជន​ទទួល​ស្គាល់​ស្នាដៃ​របស់​ពួក​គាត់​ដែល​បាន​លះបង់​សេចក្ដី​សុខ ដើម្បី​ការពារ​បរិស្ថាន និង​ភោគ​ទ្រព្យ​របស់​ជាតិ​ តែ​ត្រូវ​បាន​រដ្ឋាភិបាល​ត្រកូល​ហ៊ុន​ចាត់​ទុក​ពួកគាត់​ជា​ឆ្អឹង​ទទឹង​ក​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ ហើយ​ចាប់​បញ្ជូន​ពួកគាត់​ទៅ​ដាក់​ពន្ធនាគារ​ទៅ​វិញ។

លើស​ពី​នេះ​ទៀត​មេដឹកនាំ​ទាំង​ឱ​ លោក​ ហ៊ុន សែន​ និង​កូន​លោក​នាយករដ្ឋ​មន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត មិន​ទទួល​យក​ពាក្យ​រិះគន់​ ដើម្បី​ស្ថាបនា​ឡើយ។ ពួកគេ​បាន​ចាត់​ទុក​អ្នក​រិះគន់ ឬ​សកម្មជន​បក្ស​ប្រឆាំង​ដូចជា​សត្រូវ​ទៅ​វិញ។ ជាក់ស្ដែង​កាលពី​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ របប​ដឹកនាំ​ដោយឪពុក​និង​កូន​នេះ​ បាន​ចាប់​មនុស្ស​ចំនួន ៥នាក់ដាក់​ពន្ធនាគារ​ ដោយសារ​តែ​ពួក​គាត់​រិះគន់​រឿង​គម្រោង​អភិវឌ្ឍ CLV។ លោក ហ៊ុន សែន ព្រមាន​ថា នឹង​ចាប់ខ្លួន​បន្ត​ទៀត

លោក ហ៊ុន សែន៖ «អាឡូវ​ខ្ញុំ​សូម​ប្រកាស​ថា​យើង​បាន​ចាប់​ខ្លួន​មនុស្ស​បី​នាក់​រួចហើយ។ ថ្ងៃមុន​យើង​បាន​ចាប់​មួយ​យក​ពី​សៀមរាប​ ថ្ងៃ​នេះ​យក​ពីរ​ពី​សៀមរាប​បន្ត​ទៀត។ គ្រូ​ទីក្រុង​ប៉ារីស​អី​យើង​ចាប់​ទាំង​អស់។ ទៅ​រក​ឯកសារ​មក​យក​មក​តតាំង​គ្នា​នៅ​ក្នុង​តុលាការ»

អ្នក​រាយការណ៍​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ទទួល​បន្ទុក​សិទ្ធិមនុស្ស​ប្រចាំ​កម្ពុជា លោក វិទិត ម៉ុនតាបន (Vitit Muntarbhorn) លើក​ឡើង​ថា ការ​បន្ត​ចាប់​ខ្លួន​នេះ បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​ស្ថានភាព​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​បន្ត​ធ្លាក់​ចុះ បើ​ទោះ​ជា​មាន​ការ​ផ្លាស់ប្ដូរ​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាល​ក្ដី។

លោក វិទិត ម៉ុនតាបន បាន​លើក​ឡើង​នៅ​ក្នុង​សន្និសីទ​កាសែត កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​២៦ កក្កដា​ អំពី​ការ​ឃុំ​ខ្លួនអ្នក​នយោបាយ​ជំទាស់ អ្នក​តស៊ូ​មតិ​ផ្នែក​សិទ្ធិមនុស្ស និង​សកម្មជន​បរិស្ថាន ជាពិសេស ករណី​ឃុំ​ខ្លួន​សកម្មជន​ចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ និង​សកម្មជន​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុងប៉ារីស ដែល​ជា​ការ​អនុវត្ត​ផ្ទុយ​នឹង​គោល​ការណ៍ សិទ្ធិ​សេរីភាព​បញ្ចេញ​មតិ ការ​ជួប​ប្រជុំ​ដោយ​សន្តិវិធី និង​ការ​ស្វែង​រក​យុត្តិធម៌។

លោក វិទិត ម៉ុនតាបន៖ «ក្នុង​របៀបវារៈ​ស្ដីពី​សិទ្ធិមនុស្ស ដែល​ខ្ញុំ​ដាក់​ចេញ​ពីរ​ឆ្នាំ​មុន ពេល​ដែល​ខ្ញុំ​ដាក់​ចេញ​នូវ​ប្រមាណ ១០ ឬ ១១ចំណុច​នោះ តម្រូវ​ឲ្យ​អាជ្ញាធរ​ធ្វើ​នោះ ចំណុច​ទាំង​នោះ មិន​ត្រូវ​បាន​អាជ្ញាធរ​គោរព​តាម​ឲ្យ​បាន​គ្រប់​ជ្រុង​ជ្រោយ​នោះ​ទេ។ សំណើ​នៃ​ការ​ទម្លាក់​ចោល​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ទាំងឡាយ បើក​ឲ្យ​លំហ​សេរីភាព​របស់​ពលរដ្ឋ និង​នយោបាយ​ជា​ដើម នៅតែ​មិន​ទាន់​បាន​ដោះស្រាយ»

លោក វិទិត ម៉ុនតាបន លើក​ឡើង​ថា លោក​បាន​រក​ឃើញ​បញ្ហា​សិទ្ធិមនុស្ស ដែល​ត្រូវ​កែ​លំអ រួម​មាន រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​បើក​លំហ​សិទ្ធិពលរដ្ឋ និង​នយោបាយ ដើម្បី​ធានា​ឱ្យ​បាន​ ការ​បោះ​ឆ្នោត ដែល​មាន​គណបក្ស​ច្រើន​ចូលរួម។ លោក​ថា ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​គួរតែ​ត្រូវ​កែទម្រង់ និង​បញ្ឈប់​ការ​ចោទប្រកាន់​​អ្នក​នយោបាយ និង​អ្នក​រិះគន់។

ឆ្លើយ​តប​នឹង​បញ្ហា​នេះ គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្ស​កម្ពុជា បាន​ចេញ​សេចក្ដី​បំភ្លឺ នៅ​ថ្ងៃ​ទី២៦ ខែ​កក្កដា បដិសេធ​ការ​លើក​ឡើង​របស់​លោក វិទិត មុនតាប៊ន។ គណៈកម្មាធិការ​​សិទ្ធិមនុស្ស​កម្ពុជា ​សោកស្ដាយ ចំពោះ​ក្ដី​បារម្ភ​មួយ​ចំនួន ដោយ​ចោទ​ថា​ របាយការណ៍​របស់​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ទទួលបន្ទុក​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​នោះ​ថា ខ្វះ​មូលដ្ឋាន និង​ការ​ផ្ទៀងផ្ទាត់​ព័ត៌មាន​ឱ្យ​បាន​ត្រឹមត្រូវ​រ។ សេចក្ដី​បំភ្លឺ​ដដែល​ថា ការ​លើក​ឡើង​នេះ មាន​លក្ខណៈ​បុរេនិច្ឆ័យ និង​មើល​តែ​មួយ​ជ្រុង ដែល​អាច​បង្ក​ឱ្យ​មាន​ការ​ភ័ន្ត​ច្រឡំ​ក្នុង​ចំណោម​សាធារណជន។

ទោះបីជា​បែប​នេះ​ក្ដី​ ​សកម្ម​ជន​បរិស្ថាន​ដ៏​សកម្ម​ លោក អាឡិច​ មាន​ប្រសាសន៍​ថា​គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្ស​កម្ពុជា​ ឬ​រដ្ឋាភិបាល​តែង​តែ​មិន​ទទួលស្គាល់​ទាំង​បំពាន​អំពី​ស្ថាន​ភាព​រំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស​នេះ។​ លោក​ បន្ត​ថា​ រដ្ឋាភិបាល​រំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស​និង​នៅ​តែ​ចាប់ចង​អ្នករិះគន់​ដាក់​ពន្ធនាគារ​តាម​អំពើ​ចិត្ត​នេះ​ ក៏ដោយសារតែ​ពលរដ្ឋ​មិន​សកម្ម​និង​មិន​រួប​រួមគ្នា។​ លោក​បន្ថែម​ថា​ បើ​សិន​ជា​ប្រជាពលរដ្ឋ​​នាំគ្នា​ចេញមុខ​សកម្ម​នៅ​ក្នុង​សង្គម​កាន់​តែ​ច្រើន កាន់​តែ​ធ្វើ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋមាន​សេរីភាព

លោក អាឡិច៖ «ប្រជាជន​កាន់តែ​សកម្ម​ទាំង​យុវជន​យុវចាស់​ហ្នឹង​កាន់​តែ​សកម្ម​កាន់​តែ​ច្រើន​ រដ្ឋាភិបាល​ហ៊ាន​ជាមួយ​យើង​កាន់​តែ​តិច​ មិន​ហ៊ាន​ជាមួយ​យើង​ទេ»

ក្រុម​អ្នក​តាម​ដាន​សង្គម​​ឡើង​ថា​ ត្រកូល​ហ៊ុន​អាច​ធ្វើ​អ្វីៗ​បាន​តាម​អំពើ​ចិត្ត​នេះ​ ពុំ​មាន​ន័យ​ថា​ ត្រកូល​ហ៊ុន​ខ្លាំង​នោះ​ឡើយ គឺ​មក​ពី​ប្រជាពលរដ្ឋ​មិន​រួប​រួមគ្នា។ បញ្ហា​នេះ​ បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​ត្រកូល​ហ៊ុន​ក្ដោប​ក្ដាប់​អំណាច​ផ្ដាច់មុខ និង​សឹង​តែ​យក​ប្រទេស​កម្ពុជា​ទាំង​មូល​ធ្វើ​ជា​កម្ម​សិទ្ធិ​ក្រុម​គ្រួសារ​ផ្ដាច់មុខ​របស់​ត្រកូល​ហ៊ុន​ទៅ​ហើយ។ ពួកគេ​បាន​លើក​ឡើង​ថា​ មានតែ​ប្រជាពលរដ្ឋ​រួបរួម​គ្នា​ទេ​ ទើប​អាច​សង្គ្រោះ​ប្រទេស​ជាតិនិង​ទាមទារ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​របស់​ខ្លួន​​ដែល​ធានា​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​វិញ​បាន

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។