ប្រពន្ធ​​សកម្មជន​មាតា​ធម្មជាតិ​លោក យីម លាងហ៊ី តស៊ូ​ចិញ្ចឹម​កូន​ម្នាក់ឯង​បន្ទាប់​ពី​ប្ដី​ជាប់​ពន្ធនាគារ

ប្រពន្ធ​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ម្នាក់​តស៊ូ​ចិញ្ចឹម​កូនតូច​២​នាក់ ខណៈ​ប្ដី​កំពុង​ជាប់ឃុំ​នៅ​ពន្ធនាគារ​ទាំង​អយុត្តិធម៌​។ មន្ត្រី​ឃ្លាំមើល​សិទ្ធិមនុស្ស​យល់​ឃើញ​ថា រដ្ឋាភិបាល​គួរតែ​ពិចារណា​ដោះលែង​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ទាំងអស់​ឱ្យ​មាន​សេរីភាព​ឡើងវិញ​ពីព្រោះ​ការ​ការពារ​ធនធានធម្មជាតិ​មិនមែន​ជា​បទឧក្រិដ្ឋ​នោះ​ទេ។

ពី​ស្ត្រី​ដែល​ទទួល​បាន​ភាព​កក់ក្ដៅ​ពី​ប្ដី និង​មាន​ប្ដី​ជា​បង្គោលគ្រួសារ​ប្រពន្ធ​សកម្មជន​ចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ​លោក យីម លាងហ៊ី គឺ​លោកស្រី ហុង ស្រីម៉ៅ បែរជា​ត្រូវ​សម្រាល​កូនតូច និង​ត្រូវ​រ៉ាប់​បន្ទុក​គ្រួសារ​ម្នាក់ឯង ដោយសារ​ប្ដី​ត្រូវ​បាន​រដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ចាប់​ដាក់​ពន្ធនាគារ​ទាំ​ង​គ្មាន​កំហុស។

ប្រពន្ធ​សកម្មជន​ចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ លោក យីម លាងហ៊ី គឺ​លោកស្រី ហុង ស្រីម៉ៅ ឱ្យ​វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី​ដឹង​ថា បច្ចុប្បន្ន​នេះ​លោកស្រី​ធ្វើ​ការងារ​នៅ​ធនាគារ​មួយ​កន្លែង​ដើម្បី​រក​ប្រាក់​ដោះស្រាយ​ជីវភាព​គ្រួសារ ប៉ុន្តែ​ដោយសារ​លោកស្រី​ទើបតែ​សម្រាលកូន​ដូច្នេះ​លោកស្រី​នៅ​មិនទាន់​អាច​ចូលធ្វើ​ការ​នៅឡើយ​ទេ​។ លោកស្រី​បន្ត​ថា គឺជា​រឿង​ដែល​លំបាក​ដែល​លោកស្រី​ត្រូវ​សម្រាលកូន​ម្នាក់ឯង​ដោយ​គ្មាន​ប្ដី​នៅចាំ​ជួយ​លើក​ចិត្ត និង​ថែទាំ។ «»

កាល​ឆ្នាំ​២០២១ លោក យីម លាងហ៊ី ធ្លាប់​ជាប់​ពន្ធនាគារ​រយៈពេល​៥​ខែ​ម្ដង​រួចហើយ​ពី​បទ​«​រួមគំនិត​ក្បត់ និង​ប្រមាថ​អង្គ​ព្រះមហាក្សត្រ​» ក្នុងអំឡុងពេល​លោក និង​សកម្មជន​បរិស្ថាន​២​រូប​ទៀត​គឺ លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុត និង​អ្នកនាង ស៊ុន រដ្ឋា បាន​ចុះទៅ​ថត​ទីតាំង​បង្ហូរ​ទឹក​ស្អុយ​មួយ​កន្លែង​នៅ​តាម​ដង​ទន្លេ​ក្បែរ​ព្រះបរមរាជវាំង ។ លុះដល់​ខែឧសភា ឆ្នាំ​២០២៤ តុលាការ​បាន​លើកយក​សំណុំ​រឿង​នេះ​មក​ជំនុំជម្រះ​នៅ​ដើមខែ​កក្កដា និង​បាន​កាត់ទោស​ឱ្យ​សកម្មជន​ចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ​៥​នាក់​ជាប់​ពន្ធនាគារ​ចន្លោះ​ពី​៦​ឆ្នាំ​ដល់ ៨​ឆ្នាំ ក្នុង​សំណុំរឿង​ចំនួន​ពីរ​គឺ​« «​រួមគំនិត​ក្បត់ និង​ប្រមាថ​អង្គ​ព្រះមហាក្សត្រ​»​រួម​ទាំង​លោក យីម លាងហ៊ី ផង​ដែរ។ ធ្ងន់ធ្ងរ​ជាង​នេះ​ទៅ​ទៀត អាជ្ញាធរ​បាន​យក​ពួកគាត់​ទៅ​ឃុំ​នៅក្នុង​ពន្ធនាគារ​ដាច់ដោយឡែក​ពី​គ្នា​នៅ​តាម​ខេត្ត​ឆ្ងាយ​ពី​ក្រុម​គ្រួសារ និង​មេធាវី​ដែល​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ចាត់ទុកថា ជា «​ទណ្ឌកម្ម​ផ្លូវចិត្ត​ដ៏​ធ្ងន់ធ្ងរ​»​និង​«​រំលោភបំពាន​សិទ្ធិ​របស់​ជន​ជាប់ឃុំ»។

បើ​ទោះ​បី​ជា​អាជ្ញាធរ​យក​លោក យីម លាងហ៊ី ទៅ​ឃុំ​នៅ​ពន្ធនាគារ​ខេត្តកំពង់ស្ពឺ​ឆ្ងាយ​ពី​គ្រួសារ​យ៉ាងណាក្ដី​ក៏​លោកស្រី ហុង ស្រីម៉ៅ សុខចិត្ត​ចិញ្ចឹម​កូន​ម្នាក់ឯង​ក៏​មិន​ឱ្យ​ប្ដី​សុំទោស​រដ្ឋាភិបាល​ដើម្បី​ជា​ថ្នូរ​ដូរ​យក​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ឡើយ។

ស្ត្រី​វ័យ​៣១​រូប​នេះ​បន្ត​ថា លោកស្រី​នៅ​មិន​ទាន់​បាន​ទៅ​ជួប​សួរ​ទុក្ខ​ប្ដី​នៅឡើយ​ទេ ដោយសារតែ​នៅពេល​អាជ្ញាធរ​ចាប់​ប្ដី​លោកស្រី​ដាក់​ពន្ធនាគារ​គឺ​លោកស្រី​ជិត​សម្រាលកូន ហើយ​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​លោកស្រី​ទើបតែ​សម្រាល​កូនតូច​។ កាន់តែ​លំបាក​ជាង​នេះ​ទៀត​គឺ លោកស្រី ហុង ស្រី​ម៉ៅ ត្រូវ​បោក​ខោអាវ និង​រៀបចំ​បាយទឹក​ដោយ​ខ្លួនឯង ពីព្រោះ​គ្មាន​ប្ដី​នៅ​ជិត ហើយ​ម្ដាយ​លោកស្រី​ក៏​មាន​វ័យចាស់​ដែរ។ «»

ចំពោះ​លោក យីម លាងហ៊ី វិញ ការ​ជាប់​ពន្ធនាគារ​ជា​លើក​ទី​២​នេះ​លោក​បាន​ត្រៀមខ្លួន​រួចជាស្រេច​ដើម្បី​ទទួល​ការ​កាត់ទោស​ពី​តុលា​ការដែល​ស្ថិត​ក្រោម​បង្គាប់​របស់​បក្ស​កាន់អំណាច ពោល​គឺ​លោក​មិន​ភ័យ​ស្លុត និង​រារែក​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ការងារ​ជា​អ្នកការពារ​បរិស្ថាន​ឡើយ​។ មុន​ជាប់​ពន្ធនាគារ លោក យីម លាងហ៊ី បាន​ថ្លែង​ថា សូម​ឱ្យ​យុវជន​លះបង់​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់ខ្លួន​ឱ្យ​ច្រើន​បំផុត​ដើម្បី​សង្គមជាតិ និង​ជំរុញ​លើក​ទឹក​យុវជន​ឱ្យ​ក្លាហាន​ហ៊ាន​និយាយ​ការពិត​ពី​បញ្ហា​សង្គម។

មន្ត្រី​កម្មវិធី​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​នៃ​អង្គការ​ដៃគូ​ដើម្បី​បរិស្ថាន (PED) និង​ការ​អភិវឌ្ឍ លោក ម៉ា ចិត្រា ថ្លែង​ថា ការ​ចាប់​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ដាក់​ពន្ធនាគារ ហើយ​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​ពួកគាត់​ត្រូវ​រស់នៅ​ឃ្លាតឆ្ងាយ​ពី​គ្នា​នេះ​គឺ​ឆ្លុះបញ្ចាំង​ថា មេដឹកនាំ​កម្ពុជា​មិន​មាន​សីលធម៌​នោះ​ទេ​។ លោក​សង្កេត​ឃើញ​ថា ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​មេដឹកនាំ​តែង​បង្ហាញ​ពី​ភាពស្និទ្ធស្នាល​នៅ​តាម​បណ្ដាញ​សង្គម​ដូច្នេះ​រដ្ឋាភិបាល​គួរតែ​ដោះលែង​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ទាំងអស់​ឱ្យ​មាន​សេរីភាព ដើម្បី​ពួកគាត់​អាច​រស់នៅ​ជួបជុំគ្នា​ឡើង​វិញ។

វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី​មិន​អាច​ទាក់ទង អ្នកនាំពាក្យ​សាលាដំបូង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​លោក អ៊ី រិន្ទ និង​អ្នកនាំពាក្យ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក មាស សោភ័ណ្ឌ ដើម្បី​សុំ​ការ​បកស្រាយ​ជុំវិញ​បញ្ហា​នេះ​បានទេ​នៅ​ថ្ងៃទី​២៧ ខែសីហា។

ទោះជា​យ៉ាងណា ប្រធាន​សមាគម​ការពា​រ​សិទ្ធិមនុស្ស​អាដហុក (ADHOC) លោក នី សុខា យល់ឃើញ​ថា គឺជា​រឿង​ដ៏​គួរ​ឱ្យ​សង្វេគ និង​សោកស្ដាយ​ដែល​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ធ្វើ​ការងារ​ដើម្បី​ផលប្រយោជន៍​រួម ប៉ុន្តែ​បែរជា​ជាប់​ពន្ធនាគារទាំង​អយុត្តិធម៌ និង​ត្រូវ​រស់នៅ​ព្រាត់ប្រាស​ពី​គ្រួសារ​។ លោក​បន្ត​ថា រដ្ឋាភិបាល​គួរតែ​អនុវត្ត​ច្បាប់​ឱ្យ​មាន​តម្លាភាព និង​បញ្ឈប់​ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ​លើ​សកម្មជន​បរិស្ថាន ហើយ​ងាក​មក​ស្ដារ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ឡើងវិញ។

ក្រៅ​តែ​ជា​សកម្មជន​ចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ លោក យីម លាងហ៊ី ក៏​ជា​ប្រធាន​ស្ដីទី​នៃ​សមាគម​សម្ពន្ធ​និស្សិត​បញ្ញវន្ត​ខ្មែរ​ផង​ដែរ លោក​ត្រូវ​បាន​គេ​បោះឆ្នោត​ឱ្យ​ជាប់​ជា​ប្រធាន​ស្ដីទី​កាលពី​ថ្ងៃទី​១២ ខែ​ឧសភា បន្ទាប់​ពី​ប្រធាន​សមាគម​សម្ពន្ធ​និស្សិត​បញ្ញវន្ត​ខ្មែរ លោក កើត សារ៉ាយ ជាប់​ពន្ធនាគារ​ដោយសារ​ឈឺឆ្អាល​ពី​បញ្ហា​សង្គម។

ថ្វីត្បិតតែ​រដ្ឋាភិបាល​ចាប់​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ដាក់​ពន្ធនាគារ និង​ចោទប្រកាន់​ពី​បទ​ល្មើស​ធ្ងន់ៗ​ក្ដី ក៏ប៉ុន្តែ​ផ្ទុយ​ពី​ការចោទប្រកាន់​របស់​រដ្ឋាភិបាល​នេះ ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ជាច្រើន និង​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​បាន​ផ្ដល់​តម្លៃ​ដល់​សកម្មភាព​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​បរិស្ថាន​ទាំងនោះ​។ ជាក់ស្ដែង ពួកគាត់​ទទួល​បាន​ពានរង្វាន់​កម្រិត​អន្តរជាតិ​ជា​សកម្មជន​ជួរមុខ និង​អ្នកការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​វ័យក្មេង​ឆ្នើម​ពី​អង្គការ​អន្តរជាតិ​ធំៗ​ចំនួន​ពីរ​គឺ​អង្គការ ហ្វ្រាន់ឡាញ ឌីហ្វិនឌើរ (Front Line Defenders) នៅ​ឆ្នាំ ២០២១ និង​អង្គការ រ៉ៃត៍ ឡាយលីហ៊ូដ (Right Livelihood) នៅ​ឆ្នាំ​២០២៣។

ប្រពន្ធ​សកម្មជន​បរិស្ថាន និង​មន្ត្រី​សង្គម​ស៊ីវិល​ជំរុញ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស និង​បញ្ឈប់​ការ​ចាប់ចង​សកម្មជន​បរិស្ថាន ហើយ​ដោះលែង​ពួកគាត់​ទាំងអស់​ឱ្យ​មាន​សេរីភាព​ឡើងវិញ​ដោយ​ឥត​លក្ខខណ្ឌ ពីព្រោះ​ពួកគាត់​ក៏​ចង់​រស់នៅ​ជួបជុំ​ក្រុម​គ្រួសារ​ដូចជា​គ្រួសារ​របស់​មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់​ក្នុង​ជួរ​រដ្ឋាភិបាល​ដែរ៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។