ទិវា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​អន្តរជាតិ​១០ធ្នូ៖ ការ​ធានា​សេចក្តី​ថ្លៃថ្នូរ សេរីភាព និង​យុត្តិធម៌​សម្រាប់​ពលរដ្ឋ​គ្រប់​រូប

ដោយ ជីវិតា
2023.12.10
ទិវា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​អន្តរជាតិ​១០ធ្នូ៖ ការ​ធានា​សេចក្តី​ថ្លៃថ្នូរ សេរីភាព និង​យុត្តិធម៌​សម្រាប់​ពលរដ្ឋ​គ្រប់​រូប ពលរដ្ឋ ព្រះសង្ឃ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល អង្គទូត​ប្រទេស​ប្រជាធិបតេយ្យ ចូលរួម​ទិវាសិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ ១០ ធ្នូ នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ខណ្ឌឫស្សីកែវ នៅថ្ងៃទី១០ ធ្នូ ២០២៣។
រូប​៖ CYN

ក្រុម​យុវជន និង​មន្ត្រី​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ប្រមាណ​៣​ពាន់ (.០០០) ជួបជុំគ្នា​ប្រារព្ធ​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ​១០​ធ្នូ នៅ​ទីលាន​ប្រជាធិបតេយ្យ ជាយក្រុង​ភ្នំពេញ ដើម្បី​លើកកម្ពស់​សិទ្ធិមនុស្ស ។ មន្ត្រី​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​យល់​ឃើញ​ថា រដ្ឋាភិបាល​គួរតែ​អនុវត្ត និង​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស ដែល​ក្នុង​នោះ​រួមមាន សិទ្ធិ​ពលរដ្ឋ និង​សិទ្ធិ​នយោបាយ​ផង ឱ្យ​ពេល​លេញ​និង​តម្លាភាព ដើម្បី​សង្គម​យុត្តិធម៌​ទាំងមូល។

ក្រុម​យុវជន និង​អង្គការ​សមាគម ចំនួន​៣០​ស្ថាប័ន​បាន ប្រារព្ធ​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ​១០​ធ្នូ លើក​ទី​៧៥ ក្រោម​ប្រធានបទ «ធានា​សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ សេរីភាព និង​យុត្តិធម៌​សម្រាប់​ពលរដ្ឋ​គ្រប់រូប» ដើម្បី​ផ្ដល់​ឱកាស​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែល​រងគ្រោះ​ដោយសារ​ការរំលោភ​យក​ដីធ្លី ការ​រឹតត្បិត​សិទ្ធិ​សេរីភាព​នយោបាយ និង​រង​ភាព​អយុត្តិធម៌​សង្គម​មួយ​ចំនួន​ទៀត​អាច​ឡើង​បញ្ចេញ​ទុក្ខ​លំបាក​របស់​ពួកគេ។

ការ​អបអរ​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស ១០ ធ្នូ ឆ្នាំនេះ ពិសេស​ជាង​ឆ្នាំមុនៗ ពោល​គឺ​មានការ​ចូលរួម​ពី​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ចម្រុះ​ជាតិ​សាសន៍​សាសនា ការ​ដង្ហែ​ក្បួន​ធម្ម​យាត្រា​របស់​ក្រុម​យុវជន​ចំនួន​២​ក្រុម​ដើម្បី​ជំរុញ​ឱ្យ​កម្ពុជា​មាន​យុត្តិធម៌​សង្គម ព្រមទាំង​ក្រុម​ចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ​បាន​ដើរ​តាម​ទី​សាធារណៈ​ទាមទារ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ដោះលែង​អ្នក​ទោស​មនសិការ​ទាំង​អស់។

តំណាង​ប្រធាន​យុវជន​នៃ​សមាគម​សេដ្ឋកិច្ច​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ (IDEA) ផ្នែក​ដឹកជញ្ជូន លោក គឹម ភិទិ លើកឡើង​ថា សមាជិក​នៃ​អ្នក​រត់​រ៉ឺម៉ក​កង់​បី តែងតែ​រង​ការ​មើល​ងាយ និង​បណ្ដេញ​ចេញ​ពី​សំណាក់​អាជ្ញាធរ​ដោយ​មិន​ឱ្យ​ពួកគាត់​ចត​នៅ​ខាង​មុខ​បុរី ឬ​កន្លែង​មួយចំនួន ដោយសារតែ​ពួកគាត់​ជា​សមាជិកសមាគម​សេដ្ឋកិច្ច​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ ។ លោក​អះអាង​ថា ផ្ទុយ​ពី​អ្នក​រត់​កង់​បី​ផ្សេង​ដែល​មិនមែន​ជា​សមាជិក IDEA ពួកគាត់​អាច ចត ឬ​ឈប់សម្រាក​បាន​ដោយ​សេរី។

លោក គឹម ភិទិ៖ «យើង​ហៅ​ថា លក្ខណៈ​ថា មិនមែន​ជា​សមត្ថកិច្ច​ទេ ជា​សន្តិសុខ​យើង​ចត​មុខ​បុរី​ខាង​សន្តិសុខ​បុរី​ដេញ​រួច​ដល់​យើង​ថា ផ្លូវ​នេះ​ជា​ផ្លូវ​សាធារណៈ​ខាង​សន្តិសុខ​បុរី​គាត់​ហៅ​ខាង​សន្តិសុខ​ខណ្ឌ​សណ្ដាប់ធ្នាប់​មក​ថា ហាម​ចត នេះ​ជា​ផ្លូវ​ឬ​មុខ​បុរី​របស់​គេ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​សណ្ដាប់ធ្នាប់​ប៉ុន្តែ​សួរ​ថា បងប្អូន​គាំទ្រ​អា​ទង្វើ​បែប​ហ្នឹង បើ​លុះត្រា​ណា​តែ​យើង​ចត​មុខ​បុរី»

ក្រៅពី​មន្ត្រី​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​សហរដ្ឋអាមេរិក​(USA) ប្រចាំ​នៅ​កម្ពុជា​លោក ប៉ាទ្រីក ម័រហ្វី (Patrick Murphy) ព្រមទាំង អ្នក​រត់​កង់​បី​បាន​ឡើង​ថ្លែង​ហើយ ក៏​នៅ​មាន​ពលរដ្ឋ​ជាច្រើន​ទៀត​បាន​ឡើង​ថ្លែង​ក្នុង​វេទិកា​នោះ បង្ហាញ​បញ្ហា​ដែល​ពួកគេ​ជួបប្រទះ​។ បញ្ហា​ដែល​ពួកគាត់​អះអាង​ទាំងនោះ​រួមមាន បញ្ហា​រំលោភសិទ្ធិ​ការងារ សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិ​ដីធ្លី សិទ្ធិ​អាជីវកម្ម​លក់ដូរ​តាម​រ៉ឺម៉ក និង​បញ្ហា​បរិស្ថាន​ជាដើម​ដែល​បំពារបំពាន ពី​សំណាក់​អាជ្ញាធរ​រដ្ឋ ការចោទប្រកាន់​ពី​តុលាការ ការ​ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ប្រើ​អំពើ​ហិង្សា​លើ​ក្រុម​ស្ត្រី​ជា​កូដករ​ណាហ្គាវើលដ៍​ជាដើម។ លើស​ពី​នេះ​នៅ​មាន​ប្រជាពលរដ្ឋ​នៅ​តាម​សហគមន៍​មូលដ្ឋាន និង​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស​ដូចជា​ប្រទេស​ជប៉ុន (Japan) ក៏បាន​ចូលរួម​ប្រារព្ធ​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស​នេះ​ផង​ដែរ។

ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ​១០ ធ្នូ នេះ​បាន​រៀបចំ​ដោយ​អង្គការ សហជីព​ចំនួន​២​កន្លែង​ផ្សេង​នៅក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ គឺ​នៅ​ទីលាន​ប្រជាធិបតេយ្យ​ដែល​មាន​ការចូលរួម​ប្រមាណ​៣​ពាន់ (.០០០) និង​នៅ​សួន​ទល់មុខ​ក្រុមប្រឹក្សា​អភិវឌ្ឍន៍​កម្ពុជា​ដែល​មាន​មនុស្ស​ចូលរួម​ជាង ២​ពាន់​នាក់។

ប្រធាន​សហព័ន្ធ​សហជីព​ឯករាជ្យ លោក រី សិទ្ធីណែត ថ្លែង​ថា មូលហេតុ​ដែល​មាន​ការ​ប្រារព្ធ​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស មាន​២​កន្លែង​គឺ ដោយសារ​ចង់​បង្ហាញ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ឃើញ​ពី​បញ្ហា​របស់​កម្មករ​ក្នុង​វិស័យ​ការងារ​នៅ​កម្ពុជា​។ លោក​សោកស្ដាយ​ដែល​រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង​ការងារ លោក ហេង សួរ មិន​បាន​ចូលរួម​ក្នុង​កម្មវិធី​តាម​ការ​អញ្ជើញ​របស់​សង្គម​ស៊ីវិល និង​សហជីព។

លោក រី សិទ្ធីណែត៖ «អ៊ីចឹង​ខ្ញុំ​ស្នើ​សុំ​ឱ្យ​ក្រសួង​ករណី​ទី​១ គឺ​ខ្ញុំ​ស្នើ​សុំ​ឱ្យ​ពិនិត្យមើល​ករណី​រើសអើង​សហជីព ទី​២​ខ្ញុំ​ស្នើ​ឱ្យ​ក្រសួង​ការងារ​សូម​មេត្តា​កុំ​បកស្រាយ​ច្បាប់ ផ្ទុយ​ពី​ច្បាប់​ការងារ ឬក៏​ចេញ​សេចក្ដី​ប្រកាស សេចក្ដីណែនាំ​ផ្ទុយ​ពី​ច្បាប់​ការងារ​ធ្វើ​ឱ្យ​មាន​ការ​យល់​ច្រឡំ ហើយ​ធ្វើ​ឱ្យ​បាត់បង់​ផល​ប្រយោជន៍​របស់​និយោជក»

វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី​មិន​អាច​ទាក់ទង​អ្នកនាំពាក្យ​គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្ស​របស់​រដ្ឋាភិបាល លោក ស្រ៊ាង ចិន្ដា ដើម្បី​សុំ​ការ​បកស្រាយ​ជុំវិញ​បញ្ហា​នេះ​បាន​ទេ នៅ​ថ្ងៃ​ទី១០ ខែ​ធ្នូ។

ទោះជា​យ៉ាងណា កាលពី​ថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូ ប្រធាន​គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្ស​កម្ពុជា លោក កែវ រ៉េមី បាន​រៀបចំ​អបអរ​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ​ដោយ​លោក​ប្ដេជ្ញា​ថា នឹង​លើកកម្ពស់​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​។ ប៉ុន្តែ លោក កែវ រ៉េមី មិន​បាន​ប្ដេជ្ញាចិត្ត​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ដែល​កំពុង​កើត​មាន​នោះ​ទេ។

ជុំវិញ​បញ្ហា​នេះ​ប្រធាន​សមាគម​សម្ពន្ធ​និស្សិត​បញ្ញវន្ត​ខ្មែរ លោក កើត សារ៉ាយ លើកឡើង​នូវ​កំណែទម្រង់​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​៤​ចំណុច​ដើម្បី​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ដោះស្រាយ ទី​១ គឺ​ត្រូវ​ពិនិត្យមើល​ឡើងវិញ​នូវ​ប្រាក់ខែ​មន្ត្រីរាជការ ពីព្រោះ​ប្រសិនបើ​មន្ត្រីរាជការ​មាន​ប្រាក់ខែ​សមរម្យ​នោះ​អំពើពុករលួយ​នឹង​ត្រូវ​កាត់បន្ថយ​។ ទី​២ រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​ធានា​អំណាច​ឯករាជ្យ​ទាំង​៣​រួមមាន​អំណាច នីតិប្បញ្ញត្តិ អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ និង​អំណាចតុលាការ ហើយ​ទី​៣​រដ្ឋាភិបាល​គួរតែ​បើក​លំហ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ឯករាជ្យ។

លោក កើត សារ៉ាយ៖ «គឺ​ត្រូវតែ​ធានា​ឱ្យ​មាន​សារព័ត៌មាន​ឯករាជ្យ​ពីព្រោះ​សារព័ត៌មាន​ឯករាជ្យ​ដើរ​តួនាទី​សំខាន់​ណាស់ ប៉ុន្តែ​ជាក់ស្ដែង​យើង​ឃើញ​ហើយ​នៅ​ពេល​ដែល​សារព័ត៌មាន​ហ៊ាន​និយាយ​ត្រង់ ហ៊ាន​និយាយ​ការពិត​បែរជា​រដ្ឋាភិបាល​បិទ​ចោល ហើយ​អាហ្នឹង​ជា​កំហុស​ធ្ងន់ធ្ងរ​សម្រាប់​ជាតិ​សាសន៍​ដែល​កំពុង​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រទេស​ដែល​កំពុង​ស្ថិតនៅ​ក្នុង​ការ​អភិវឌ្ឍ​ត្រូវការ​ចាំបាច់​ជាងគេ​គឺ​សារព័ត៌មាន​ឯករាជ្យ​ពីព្រោះ​សារព័ត៌មាន​នឹង​ឯង​ដើរ​តួនាទី​យក​ភាព​ត្រឹមត្រូវ​យក​ភាព​ច្បាស់លាស់​ដើម្បី​យក​មក​បង្ហាញ​រដ្ឋាភិបាល»

ក្រុម​យុវជន និង​មន្ត្រី​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ទទូច​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​បើក​លំហ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​បញ្ចេញមតិ បើក​ឱ្យ​មាន​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​សារព័ត៌មាន​ឯករាជ្យ ដោះលែង​អ្នកទោស​មនសិការ​ទាំង​អស់​ឱ្យ​មាន​សេរីភាព​ឡើងវិញ បញ្ឈប់​ការ​ចោទប្រកាន់ និង​លាប​ពណ៌​ទៅលើ​ក្រុម​ពលរដ្ឋ​ដែល​តស៊ូ​មតិ​ទាមទារ​យុត្តិធម៌ ដើម្បី​ឆ្ពោះ​ទៅ​រក​ការផ្សះផ្សា​ជាតិ៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

អត្ថបទពេញនិយម
RFA
សាលាដំបូង​រាជធានី​ភ្នំពេញ តម្កល់​សាលក្រម​កំបាំង​មុខ​ទៅ​លើ​ប្រធាន​សហជីព លោក ម៉ម រិទ្ធី ឱ្យ​ជាប់​ពន្ធនាគារ ១៨ខែ
បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។