សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលតាក់តែងច្បាប់ ការពារផ្នែកសុខភាព និងសិទ្ធិសម្រាប់ក្រុមស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទ ដោយពួកគេចាត់ទុកជាមុខរបរមួយកើតឡើងពីការស្ម័គ្រចិត្ត និងមិនមែនជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌឡើយ។ ការស្នើសុំនេះ បន្ទាប់ពីមានប្រតិកម្មពីមហាជនទៅនឹងវិធានការរបស់អាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញ ដែលនាំឱ្យមានការបំពានសិទ្ធិរបស់ក្រុមស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទនៅតាមបណ្ដោយផ្លូវវេងស្រេង ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា មុខរបររកស៊ីផ្លូវភេទ ដែលធ្វើឡើងដោយស្ម័គ្រចិត្ត គឺជាសិទ្ធិមនុស្ស ក្នុងការផ្ដល់សេវាកម្មឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការ និងមិនមែនជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ដូចករណីជួញដូរផ្លូវភេទនោះទេ។
ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក(Adhoc)លោក នី សុខា ប្រាប់អាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៧មិថុនា ថា ថ្វីត្បិតមុខរបររកស៊ីផ្លូវភេទមិនសូវមានការសាទរ និងលើកទឹកចិត្តពីសង្គមឱ្យស្ត្រីប្រកបរបរនេះ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលត្រូវមានចំណាត់ការ ឬបង្កើតច្បាប់ ដើម្បីផ្ដល់ភាពស្របច្បាប់និងការគាំពារសង្គមចំពោះស្ត្រីទាំងនោះ។ លោកបន្តថា ការបង្កើតច្បាប់ មិនមែនដើម្បីរឹតបន្តឹងឡើយ ប៉ុន្តែដើម្បីឱ្យមុខរបររកស៊ីផ្លូវភេទនៅកម្ពុជា មានរបៀបរៀបរយដូចបណ្ដាប្រទេសដទៃទៀត ដូចជាការកំណត់ទីតាំងច្បាស់លាស់សម្រាប់ប្រកបមុខរបរនេះ និងដើម្បីឱ្យមានការធានាពីរដ្ឋាភិបាល ជួយទៅលើផ្នែកពិនិត្យសុខភាពទៀងទាត់សម្រាប់ស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទ។
លោក នី សុខា៖ «ប្រទេសខ្លះ គេរៀបចំឱ្យមានប្លុក ហើយប្លុកទាំងអស់ហ្នឹង គេហាមមិនឱ្យក្មេងជាអនីតិជន ចូលទៅក្នុងតំបន់ហ្នឹងទេ ដោយសារតែគេខ្លាចប៉ះពាល់ ទៅដល់សតិអារម្មណ៍ ឬស្មារតីរបស់ក្មេងកុមារាកុមារីទាំងអស់ហ្នឹង។ អ៊ីចឹងហើយ បានគេរៀបចំឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ហើយប្រសិនយើងអត់មានរៀបចំច្បាប់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវទេ នៅពេលយើងបង្ក្រាបម្ដងៗ ដូចឃើញហើយ ដូចវែកចកអ៊ីចឹង នៅពេលយើងទៅចាប់ទៅបង្ក្រាបមកអប់រំណែនាំ នៅពេលដោះលែងមកវិញ គឺសំខាន់ ការងារ(របស់ពួកគាត់)អ្នកខ្លះអត់មានការងារធ្វើ»។
លោកយល់ឃើញថា មូលហេតុដែលស្ត្រីមួយចំនួនសម្រេចប្រកបមុខរបររកស៊ីផ្លូវភេទ ដោយសារពួកគេទ័លច្រក និងជាជម្រើសចុងក្រោយដើម្បីរកប្រាក់ដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារ។
ការអំពាវនាវរបស់មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីកងកម្លាំងសមត្ថកិច្ចខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ កាលពីយប់ថ្ងៃទី៨ មិថុនា បានចុះប្រមូលក្រុមស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទជាង៣០នាក់ នៅតាមបណ្ដោយផ្លូវវេងស្រេង រួចដឹកតាមរថយន្តយកទៅអប់រំ ហើយបានដោះលែងវិញ ដោយអាជ្ញាធរអះអាងថា ក្រុមស្ត្រីទាំងនោះបានអង្គុយហៅភ្ញៀវយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ប៉ះពាល់ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម។
ប៉ុន្តែការចុះបង្ក្រាបនេះ បានធ្វើឱ្យមានប្រតិកម្មប្រឆាំងពីមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល អ្នកធ្វើការងារផ្នែកស្ត្រី និងពលរដ្ឋមួយចំនួន បន្ទាប់ពីមានការថតបង្ហោះ និងបង្ហាញមុខក្រុមស្ដ្រីទាំងនោះជាសាធារណៈ នៅតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ដែលជាទង្វើធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ និងបំពានសិទ្ធិរបស់ក្រុមស្ត្រីទាំងនោះ។ នៅក្នុងចំណោមមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលដែលរិះគន់វិធានការបង្ក្រាបលើក្រុមស្ដ្រីរកស៊ីផ្លូវភេទទាំងនោះ ក៏មានរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន លោក ខៀវ កាញ្ញារីទ្ធ ម្នាក់ដែរ ដោយលោកបានគាំទ្រឱ្យមានការប្ដឹងផ្ដល់ទៅតុលាការលើអ្នកថតបង្ហោះរូបស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទទាំងនោះ ដោយមិនបានបិទបាំងមុខពួកគេ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញលោក ម៉េត មាសភក្ដី ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន និងអ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក កត្តា អ៊ន បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី១៧ មិថុនា នេះ។
ការសិក្សាមួយដោយបណ្ដាញស្ត្រីការងាររួបរួមដែលជាសហជីពក្រុមស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទនៅរាជធានីភ្នំពេញមានសមាជិក ៦ពាន់នាក់ កាលពីឆ្នាំ២០២០ បង្ហាញថា ៩៣%នៃក្រុមស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទទាំងនេះ បានប្រឈមមុខផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដោយសារជីវភាព។ ការសិក្សានេះបន្តថា ក្នុងចំណោមស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទ១៣០នាក់ មាន១៧% បានក្លាយជាអ្នកបម្រើសេវាកម្សាន្តឯករាជ្យ ឬចុះហៅភ្ញៀវនៅតាមដងផ្លូវ បន្ទាប់ពីការបិទខារ៉ាអូខេ និងបៀរហ្គាឌិនដោយសារវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ ហើយ៤៥% ជាស្ត្រីគ្មានការងារធ្វើ។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត លើកឡើងថា ការស្នើរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលចង់ឱ្យបង្កើតច្បាប់ការពារក្រុមស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទនេះ គឺដោយសារមុខរបរនេះបានកើតឡើងនៅក្នុងសង្គមជាយូរមកហើយ។
លោក អំ សំអាត៖ «កន្លងមក ដូចយើងបានឃើញហើយ ស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទ តាមសួនច្បារ តាមទីសាធារណៈមួយចំនួន ក៏ត្រូវបានប្រមូលទៅដាក់នៅមណ្ឌលកែប្រែព្រៃស្ពឺ ហើយថ្មីៗនេះ យើងក៏ឃើញមានការប្រមូល។ ក៏ប៉ុន្តែទិដ្ឋភាពទាំងអស់ហ្នឹង មិនអាចលុបបំបាត់បាន នៅតែកើតមានបន្ត។ អ៊ីចឹងហើយ បានអង្គការសង្គមស៊ីវិលភាគច្រើន គេមើលឃើញថា ប្រសិនបើជាបញ្ហាទាំងហ្នឹងនៅតែបន្ត វាគួរតែមានច្បាប់តែម្ដងទៅ ជាជាងអត់មានច្បាប់ ហើយស្ត្រីទាំងអស់ហ្នឹង អាចនឹងត្រូវរងគ្រោះជាបន្តបន្ទាប់»។
ក្រុមស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទ នៅតែទទួលរងនូវការរើសអើង និងកេងប្រវ័ញ្ច ជាពិសេសក្រុមស្ត្រីដែលចុះហៅភ្ញៀវនៅតាមដងផ្លូវ។ ពួកគេប្រឈមហានិភ័យខ្ពស់ទៅនឹងការយាយីពីសំណាក់ប៉ូលិស និងអំពើហិង្សាពីអតិថិជន និងទទួលបានប្រាក់ចំណូលមិនទៀងទាត់ជាដើម។
កាលពីខែមករាឆ្នាំ២០១៧ ស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទម្នាក់ឈ្មោះ ប៉ែន សុគន្ធា វ័យ ៣៣ ឆ្នាំ បានរអិលជើងធ្លាក់ក្នុងទន្លេសាបបណ្ដាលឱ្យលង់ទឹកស្លាប់ បន្សល់ទុកកូនប្រុសពិការជើងអាយុ ៦ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីនាងរត់គេចពីការតាមចាប់របស់សន្តិសុខខណ្ឌដូនពេញ ដែលចុះបង្ក្រាបអ្នកប្រកបរបរផ្លូវភេទ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។