អង្គការមាតាធម្មជាតិ រកឃើញភាពមិនប្រក្រតីនៃការនាំមាសសុទ្ធចូលពីសិង្ហបុរី ក្នុងតម្លៃដល់ទៅ ១៥ ពាន់លានដុល្លារ
2018.10.02
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវបែបស៊ើបអង្កេត និងប្រៀបធៀបមួយ ធ្វើឡើងដោយស្ថាបនិករបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិច ហេនដ្រូ ហ្គន់សាឡេស ដេវិតសុន (Alejandro Gonzalez-Davidson) រកឃើញថា របបលោក ហ៊ុន សែន មិនបានកត់ត្រាចំនួនមាសពិតប្រាកដ ដែលកម្ពុជានាំចូលពីបរទេសក្នុងចន្លោះពីឆ្នាំ ២០១២ ដល់ឆ្នាំ ២០១៧ នោះឡើយ។ ភាពមិនប្រក្រតីនេះ នាំឲ្យមានការសង្ស័យថា របបនេះ អាចនឹងជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើឧក្រិដ្ឋកម្មហិរញ្ញវត្ថុជាប្រព័ន្ធដ៏មហាសាលមួយនៅកម្ពុជា ដែលក្នុងនោះ រួមមានដូចជា ករណីគេចពន្ធ ក្លែងបន្លំឯកសារ អំពើលាងលុយកខ្វក់ និងបញ្ហាពុករលួយផ្សេងៗ។
ក្នុងវីដេអូឃ្លីបមួយរបស់ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ រយៈពេលជិត ៣នាទី ទើបនឹងចេញផ្សាយនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន នៅថ្ងៃទី១ តុលា លោក អាឡិច ហេនដ្រូ ហ្គាន់សាឡេស ដេវិសុន រកឃើញថា មាសសុទ្ធ ៣៧០តោន ឬជាង ៣សែន ៧ម៉ឺនគីឡូក្រាម ស្មើនឹងទឹកប្រាក់ ១៥ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ត្រូវបាននាំចេញពីសិង្ហបុរី មកកម្ពុជា គិតចាប់ពីឆ្នាំ២០១២ ដល់ឆ្នាំ២០១៧។ តួលេខនេះ គឺប្រហែលគ្នានឹងតួលេខដែលសិង្ហបុរី បាននាំចេញមាសទៅកាន់ប្រទេសចិន ដែលជាប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទីពីរនៅលើពិភពលោក។ លោកឲ្យដឹងទៀតថា កម្ពុជានាំចូលមាសពីប្រទេសសិង្ហបុរីច្រើនជាងប្រទេសដទៃទៀតក្នុងតំបន់អាស៊ាន រួមទាំងប្រទេសវៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី និងថៃ ជាដើម បើទោះបីជាទំហំសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា តូចជាងប្រទេសនោះឆ្ងាយក៏ដោយ។ ផ្អែកតាមទិន្នន័យរបស់រដ្ឋាភិបាលសិង្ហបុរី ក្នុងមួយឆ្នាំៗ កម្ពុជានាំចូលមាសសុទ្ធពីសិង្ហបុរី ក្នុងចន្លោះពី ១ពាន់ ២យលានដុល្លារអាមេរិក ទៅ ៥ពាន់ ៤ រយលានដុល្លារអាមេរិក ដែលនេះសបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា កម្ពុជា មិនបានកត់ត្រាចំនួននាំចូលមាសដ៏មហាសាលនោះទេ៖ «យើងពិតជាមានការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងថា រឿងនេះអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មហិរញ្ញវត្ថុ ដូចជា ការគេចពន្ធ ការក្លែងបន្លំឯកសារ ការលាងលុយកខ្វក់ និងបញ្ហាពុករលួយផ្សេងៗ ទៀត។ ហេតុដូច្នេះ យើងទាំងអស់គ្នា តម្រូវឲ្យមានការបកស្រាយជុំវិញបញ្ហានេះ ពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរបស់របបក្រុងភ្នំពេញ ជាពិសេស នាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករ និងធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ហើយសំណួរដែលខ្ញុំជឿថា ប្រជាជនខ្មែរទាំងអស់កំពុងតែឆ្ងល់ មាន ២ គឺទី១ តើមូលហេតុអ្វីបានជាប្រទេសកម្ពុជា ដ៏តូចមួយនេះ មានលទ្ធភាពនាំចូលមាសដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ប្រហែលគ្នានឹងប្រទេសមហាអំណាចចិន? សំណួរទី២ មូលហេតុអ្វី បានជាស្ថាប័នរបស់រដ្ឋ មិនបានកត់ត្រាទិន្នន័យមាស ដែលមានតម្លៃរាប់ពាន់លានដុល្លារ ដែលបាននាំចូលពីប្រទេសសិង្ហបុរី? ឬក៏មានអាថកំបាំងអ្វីនៅពីក្រោយរឿងនេះ ដែលមិនចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបានដឹង?»។
ផ្អែកតាមព័ត៌មានស្ថិតិសេដ្ឋកិច្ច និងរូបិយវត្ថុរបស់ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ពាក់ព័ន្ធនឹងការនាំ មាសចូលពីគ្រប់ប្រទេសមកកម្ពុជា ដែលទិន្នន័យនេះចាប់ផ្តើមមានពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៣ រហូតដល់បំណាច់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៧ ក្នុងចន្លោះពីឆ្នាំ២០១៣ ដល់ឆ្នាំ២០១៧ កម្ពុជានាំមាសចូលពីបរទេស ដែលមានន័យថា ពីគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់នៅលើពិភពលោក ជាមធ្យមមានតម្លៃប្រមាណ ៣៨៧,៩៥ លានដុល្លារ។ តួលេខដដែលនេះ ឲ្យដឹងថា គិតចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣ ដល់ឆ្នាំ ២០១៧ កម្ពុជានាំមាសចូលពីគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ មានតម្លៃជាទឹកប្រាក់សរុបចំនួនជិត ២ ពាន់លានដុល្លារ (១.៩៣៩,៧៥ លានដុល្លារ)។
ផ្ទុយទៅវិញផ្អែកតាមទិន្នន័យរបស់នាយកដ្ឋានស្ថិតិរបស់រដ្ឋាភិបាលសិង្ហបុរី បង្ហាញឲ្យឃើញថា គ្រាន់តែមាសនាំចេញពីប្រទេសសិង្ហបុរី តែមួយគត់ ទៅកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នាគឺពីឆ្នាំ២០១៣ ដល់ឆ្នាំ២០១៧ មានតម្លៃសរុបរហូតដល់ទៅជាង ១៤ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក (១៤.២៧៩.៤៣៤.៨៣៩,០០ដុល្លារអាមេរិក)។ បើប្រៀបធៀបនឹងទិន្នន័យនាំទំនិញចូលគ្រប់ប្រភេទ (រួមទាំងមាស) ពីប្រទេសសិង្ហបុរី ចេញផ្សាយដោយក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា សម្រាប់រយៈពេលដដែលនេះ គឺមានតម្លៃសរុបត្រឹមតែជាង ២ពាន់ ៥រយលានដុល្លារអាមេរិក (២.៥១២,០១លានដុល្លារអាមេរិក) ប៉ុណ្ណោះ គឺកម្ពុជាមិនបានកត់ត្រាចំនួននាំចូលពីសិង្ហបុរី ដល់ទៅជាង ១១ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។
អាស៊ីសេរីបានព្យាយាមសុំការពន្យល់បំភ្លឺ អំពីការចោទប្រកាន់នៃភាពមិនប្រក្រតីនៃការនាំចូលមាសដ៏មហាសាល និងការកត់ត្រាមិនត្រឹមត្រូវ ឬបាត់បង់តួលេខនាំចូលមាសពីបរទេសដែលមានលក្ខណៈខុសគ្នាឆ្ងាយនេះ ពីធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ដែលមានអ្នកស្រី ជា សេរី អគ្គនាយកបច្ចេកទេស ពីសំណាក់អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករ ព្រមទាំងអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ ក៏ប៉ុន្តែ ពុំទទួលបានការឆ្លើយតបណាមួយឡើយ ទាំងតាមទូរស័ព្ទ និងតាមសារអេឡិចត្រូនិក គិតមកត្រឹមម៉ោងផ្សាយនេះ។
លោក អាឡិច បានឲ្យអាស៊ីសេរីដឹងថា ដើមហេតុដំបូងដែលធ្វើឲ្យលោកចាប់ផ្តើមធ្វើការសិក្សាលើបញ្ហាភាពមិនប្រក្រតីនៃការនាំមាសចូលពីសិង្ហបុរីដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នេះ គឺផ្តើមចេញពីរឿងបាត់ខ្សាច់នាំចេញ ដែលមានតម្លៃដល់ទៅ ៧០០ លានដុល្លារអាមេរិក កាលពីរយៈពេល ២ ឆ្នាំមុន ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យលោកសង្ស័យលើករណីនាំចេញ ឬនាំចូលទំនិញដទៃទៀតរបស់កម្ពុជា។ លោកថា ការស៊ើបអង្កេតនេះ នៅមិនទាន់ចប់នៅឡើយទេ ព្រោះនេះ គ្រាន់តែជាតួលេខនៅប្រទេសសិង្ហបុរីតែមួយប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺនៅមិនទាន់រាប់បញ្ចូលករណីនាំមាសចូលពីប្រទេសថៃ វៀតណាម ហុងកុង ឬចិនជាដើម។
លោក អាឡិច សង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលសិង្ហបុរី អាចនឹងមិនអនុញ្ញាតឲ្យនាំមាសចេញទៅប្រទេសកម្ពុជា ប្រសិនបើរកឃើញថា ករណីនេះអាចមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មហិរញ្ញវត្ថុ ឬបទល្មើសណាមួយនៅកម្ពុជា ស្រដៀងនឹងករណីរឿងអាស្រូវខ្សាច់សមុទ្រ ដែលរដ្ឋាភិបាលសិង្ហបុរី បានបញ្ឈប់ការនាំចូលពីកម្ពុជាដូច្នោះដែរ។
លោក អាឡិច ឲ្យដឹងទៀតថា លោកចំណាយពេលវេលាប្រហែលជាជិត ១ឆ្នាំ ដើម្បីសិក្សាស្រាវជ្រាវលើករណីនាំចូលមាសនេះ ដោយផ្អែកលើរបាយការណ៍នាំចេញ នាំចូលផ្លូវការរបស់ប្រទេសទាំងពីរ ការសាកសួរអ្នកជំនាញរកស៊ីខាងជួញដូរមាស ការស៊ើបអង្កេតធ្វើជាអ្នករកស៊ីជួញដូរមាស និងសម្ភាសន៍អ្នកជំនាញដែលធ្វើការនៅសិង្ហបុរី ក្នុងវិស័យមាសនេះ។ លោកថា ករណីនាំមាសចូលកម្ពុជាដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នេះ មិនមែនទើបតែនឹងកើតឡើងពីឆ្នាំ ២០១២ ឬ ២០១៣ នេះទេ តែគឺជារឿងរ៉ាវមួយដែលបានកើតមានឡើងនៅកម្ពុជា អស់រយៈពេលជាយូរមកហើយ យ៉ាងហោចណាស់ក៏ជាង ១០ឆ្នាំដែរ ហើយតម្លៃនៃការនាំចូលមាសវិញ ក៏អាចមានច្រើនជាងករណីរកឃើញនេះទៅទៀត។
លោក អាឡិច ពន្យល់ថា អាចមានហេតុផលចម្បងៗ មួយចំនួនពាក់ព័ន្ធនឹងការនាំមាសចូលដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់បែបនេះ ពីប្រទេសសិង្ហបុរី មកកាន់កម្ពុជានេះ។ លោកថា ហេតុផលទី១ គឺអាចមានពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមមន្ត្រីអ្នកមានលុយមានអំណាចនៅកម្ពុជា ក្រៅពីយកលុយដែលបានមកពីអំពើពុករលួយ កឹប ឬកេងប្រវ័ញ្ចថវិកាជាតិ យកទៅទិញដី ទិញផ្ទះ ឬវិនិយោគអ្វីមួយនោះ ពួកគេក៏អាចយកលុយដែលបានមកដោយអំពើទុច្ចរិតនេះ ទៅទិញមាសសុទ្ធទុកនៅផ្ទះ ដើម្បីជាការវិនិយោគបន្ត ជាជាងការរក្សាទុកសាច់ប្រាក់ នៅធនាគារ ដែលនាំឲ្យគេអាចស៊ើបអង្កេតនាពេលអនាគត ដឹងថាខ្លួនមានលុយដោយខុសច្បាប់នោះ។
ដោយឡែក ហេតុផលទី២ គឺការប្រើប្រាស់ប្រទេសកម្ពុជាជាកន្លែងលាងលុយកខ្វក់ ដែលអាចជាបទល្មើសក្នុងតំបន់។ លោកថា ករណីនេះ មិនមែនមានតែមនុស្សខ្មែរទេ ដែលលាងលុយកខ្វក់តាមរយៈមាសនេះ តែគឺអាចមានមនុស្សមកពីចិន មកពីប្រទេសផ្សេងៗ ទៀត ក្នុងតំបន់ ដែលមានលុយកខ្វក់ក្នុងដៃ ហើយចង់លាងលុយកខ្វក់នេះ តាមរយៈមាស ក្រៅពីសកម្មភាពលាងលុយកខ្វក់តាមរយៈវិធីសាស្ត្រផ្សេងៗទៀត ដូចជា កាស៊ីណូ ការវិនិយោគលើវិស័យសំណង់ សណ្ឋាគារ ធនាគារជាដើម ដែលករណីនេះមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញពិបាកតាមដានដឹង។
ហេតុផលមួយទៀត គឺការមិនកត់ត្រាបរិមាណមាសនាំចូលកម្ពុជាទាំងនេះ ដើម្បីនឹងនាំមាសចេញបន្តដោយខុសច្បាប់ ទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម ឬចិនជាបន្តទៀត ដែលអាចក្លាយជាករណីគេចពន្ធមួយ ដោយសារតែនៅប្រទេសវៀតណាមការនាំចូលមាសពីសិង្ហបុរី តម្រូវឲ្យបង់ពន្ធថ្លៃ ខណៈដែលនៅកម្ពុជាគ្រាន់តែមានអាជ្ញាប័ណ្ណជាការស្រេច។
ផ្អែកតាមតារាងពន្ធគយកម្ពុជា ឆ្នាំ២០១៧ របស់អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា ការនាំចូលមាស ដែលរាប់បញ្ចូលទាំងមាសជ្រលក់ប្លាទីន ក្នុងទម្រង់មិនទាន់កែច្នៃ ឬពាក់កណ្តាលសម្រេច ឬជាម្សៅ មិនតម្រូវឲ្យជាប់ពន្ធគយ អាករពិសេស អាករបន្ថែម ឬអាករលើតម្លៃបន្ថែមនោះទេ។ តែតម្រូវឲ្យមានអាជ្ញាប័ណ្ណពីធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា។
យោងតាមប្រកាសចុះថ្ងៃទី ២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩ ចុះហត្ថលេខាដោយលោក ជា ចាន់តូ ទេសាភិបាលធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណប្រកបអាជីវកម្មនាំចេញ នាំចូលលោហធាតុ និងត្បូងថ្មមានតម្លៃ ត្រូវចុះបញ្ជីជាក្រុមហ៊ុនពាណិជ្ជកម្ម ដែលមានឈ្មោះផ្លូវការរបស់តំណាងក្រុមហ៊ុន លក្ខន្តិកៈក្រុមហ៊ុន និងអាសយដ្ឋានច្បាស់លាស់ ត្រូវបង់សោហ៊ុយសំណុំលិខិតចំនួន ១ លានរៀល សោហ៊ុយអាជ្ញាប័ណ្ណប្រចាំឆ្នាំចំនួន ២លានរៀល និងបង់សោហ៊ុយ ២លានរៀល រាល់ការនាំចេញនាំចូល លោហធាតុ និងត្បូងថ្មមានតម្លៃ ដែលត្រូវមានការអនុញ្ញាតជាមុនពីធនាគារជាតិ ក្នុងមួយប្រតិបត្តិការ។
អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងមន្ត្រីនៃធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ដើម្បីសុំការពន្យល់បន្ថែមអំពីការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណនេះ និងថា តើបច្ចុប្បន្ន ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា បានផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណចំនួនសរុបប៉ុន្មានដល់ក្រុមហ៊ុនពាណិជ្ជកម្មនានា ដែលប្រកបអាជីវកម្មនាំចេញ នាំចូលលោហធាតុ និងត្បូងថ្មមានតម្លៃនេះ។
ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិច យល់ថា ការណ៍ដែលគ្រាន់តែតម្រូវឲ្យមានអាជ្ញាប័ណ្ណ ដោយពុំចាំបាច់បង់ពន្ធអាករសម្រាប់ការនាំចូលមាសនេះ គឺជារឿងរ៉ាវមួយដ៏គួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលបំផុត ព្រោះភាពធូរលុងនេះ អាចបើកឱកាសឲ្យមានអំពើលាងលុយកខ្វក់ និងការរត់ពន្ធមាសយ៉ាងសម្បើមនៅកម្ពុជា ពីសំណាក់ក្រុមឧក្រិដ្ឋជននានា។
ទោះបីជាកម្ពុជា បានក្លាយជាសមាជិក កាលពីឆ្នាំ២០០៤ នៃក្រុមប្រទេសអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកស្តីពីការលាងលុយកខ្វក់ ឬហៅថា (Asia Pacific Group on Money Laundering) ដែលផ្តោតលើការធានាការអនុវត្តស្តង់ដារអន្តរជាតិ ប្រឆាំងនឹងអំពើលាងលុយកខ្វក់ ហិរញ្ញប្បទានភេរវកម្ម និងហិរញ្ញប្បទានការរីកសាយភាយនៃគ្រឿងសព្វាវុធប្រល័យលោក ហើយដែលអង្គការនេះ បានវាយតម្លៃថា ប្រទេសកម្ពុជាបានបន្តពង្រឹងអំពើប្រឆាំងនឹងការលាងលុយកខ្វក់ និងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងប្រព័ន្ធហិរញ្ញប្បទានភេរវកម្ម តាមរយៈការប្រកាសឲ្យប្រើច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងការសម្អាតប្រាក់ និងហិរញ្ញប្បទានភេរវកម្ម កាលពីឆ្នាំ ២០០៧ ព្រមទាំងការបង្កើតអង្គភាពស៊ើបការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា (Financial Intelligence Unit) នៅក្នុងធនាគារជាតិ ក៏ដោយ របាយការណ៍ស្តីពីសន្ទស្សន៍ប្រឆាំងអំពើលាងលុយកខ្វក់របស់វិទ្យាស្ថានបាសែល ប្រទេសស្វីស ឆ្នាំ២០១៧ បានដាក់ប្រទេសកម្ពុជា ជាប់លេខ ៩ ក្នុងចំណោម ១៤៦ប្រទេសនៅលើពិភពលោក ដែលមានហានិភ័យខ្ពស់បំផុតសម្រាប់អំពើលាងលុយកខ្វក់ ឬការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានភេរវកម្ម ឬក្នុងន័យម្យ៉ាងទៀត អាចថាជាឋានសួគនៃអំពើលាងលុយកខ្វក់។
អតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច លោក សម រង្ស៊ី ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា លោក ហ៊ុន សែន ដឹកនាំប្រទេសសព្វថ្ងៃ ជារដ្ឋម៉ាហ្វីយ៉ា ហើយប្រព័ន្ធធនាគារនៅកម្ពុជា គឺជាប្រព័ន្ធដើម្បីទ្រទ្រង់អំពើពុករលួយ ជួយបិទបាំង ការពារអំពើពុករលួយ ដើម្បីជួយលាងបង្វិលលុយដែលបានពីអំពើពុករលួយទាំងនោះ ឲ្យស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិវិញ៖ «ស្រុកខ្មែរយើង គេអាចចាត់ទុកថា រដ្ឋសព្វថ្ងៃជារដ្ឋម៉ាហ្វីយ៉ា ដែលពួកក្រុមម៉ាហ្វីយ៉ា ជ្រកកោន ហើយចិញ្ចឹមរដ្ឋនោះ។ រដ្ឋនោះគឺម៉ាហ្វីយ៉ាខ្លួនឯងតែម្តង។ អ៊ីចឹងរដ្ឋហ្នឹង ដើរតួជារដ្ឋតែបម្រើពួកម៉ាហ្វីយ៉ា។ អញ្ចឹងហើយបានជា ហ៊ុន សែន គាត់ត្រូវការភាពស្របច្បាប់ ពីព្រោះម៉ាហ្វីយ៉ា ជាចោរអន្តរជាតិ ហើយមិនអាចរកភាពស្របច្បាប់បានងាយៗនោះទេ។ តែបើមានរដ្ឋម៉ាហ្វីយ៉ា គ្រប់គ្រងជួយការពារវា នោះវាមកជ្រកក្រោមដំបូលរដ្ឋម៉ាហ្វីយ៉ា ដើម្បីរស់បាន ហើយថែមទាំងអាចលូតលាស់ថែមទៀត។ អ៊ីចឹងហើយបាន ហ៊ុន សែន គាត់ត្រូវតែការពារភាពស្របច្បាប់ ដើម្បីគាត់ជាដំបូលឲ្យពួកជនម៉ាហ្វីយ៉ា។ ជនម៉ាហ្វីយ៉ា ក៏រស់បាន ហើយលូតលាស់ ហើយ ហ៊ុន សែន ក៏ទទួលផលប្រយោជន៍ពីជនម៉ាហ្វីយ៉ា។ វាជួយគ្នាទៅវិញទៅមក រស់ទៅវិញទៅមក លូតលាស់ទៅវិញទៅមក។ អ៊ីញ្ចឹងឃើញថា មានការចូលដៃពីរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីជួយបិទបាំងអំពើខុសច្បាប់ លុយបានមកពីសកម្មភាពខុសច្បាប់ សកម្មភាពឧក្រិដ្ឋផង។ អ្នកដែលជាឧកញ៉ាធំៗ គេយកលុយនោះ គឺគេពឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតែម្តងដើម្បីជួយបិទបាំងប្រភពរបស់គេ។ អ៊ីចឹងបើរដ្ឋាភិបាលចេញមុខការពារ ហើយជួយបិទបាំងលុយកខ្វក់របស់ជនទុចរិត អញ្ចឹងប្រព័ន្ធដទៃទៀត ស្ថាប័នដទៃទៀត គឺច្បាស់ជាឃុបឃិតជាមួយអ្នកដែល ទទួលលុយកខ្វក់ហ្នឹង ហើយមានបំណងចង់លាយលុយកខ្វក់នោះ»។
ជុំវិញបញ្ហាភាពមិនប្រក្រតីនៃការនាំចូលមាសមហាសាលពីសិង្ហបុរីនេះ ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ ស្នើឲ្យរបបក្រុងភ្នំពេញ បកស្រាយ និងផ្តល់នូវចម្លើយដែលអាចទទួលយកបាន ជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ក្នុងរយៈពេល ២ សប្តាហ៍គិតចាប់ពីថ្ងៃទី ១ តុលា តទៅ។ លោកថា បើពុំនោះសោតទេ លោកនឹងដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅកាន់ស្ថាប័នដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មហិរញ្ញវត្ថុរបស់ប្រទេសិង្ហបុរី ឲ្យបើកការស៊ើបអង្កេតអំពីករណីនេះ៖ «ឥឡូវហ្នឹង បន្ទាប់ពីយើងបានបញ្ចេញព័ត៌មាន បានចេញវីដេអូហ្នឹង យើងកំពុងតែ ទាមទារឲ្យគេបកស្រាយ ហើយបន្ទាប់ពីបកស្រាយ ក៏ប្រហែលជាទាមទារឲ្យគេស៊ើបអង្កេត។ ព្រោះអារឿងហ្នឹង បើសិនជាកើតមានឡើងនៅអេស្ប៉ាញ ដូចប្រទេស ដែលខ្ញុំរស់នៅរាល់ថ្ងៃ ឬក៏កើតឡើងនៅអាមេរិក ឬកើតឡើងនៅអឺរ៉ុប។ រឿងនេះ ជារឿងធំមែនទែន ដែលជារឿងមួយដែលប្រាកដ ១០០ភាគរយថា មិនមែនត្រឹមភ្ញាក់ផ្អើលសាធារណៈជនទេ គឺនាយកដ្ឋានពាក់ព័ន្ធ គឺអាចនឹងមានប៉ូលីសផង អាចនឹងមានព្រះរាជអាជ្ញា គេនឹងយករឿងហ្នឹងទៅស៊ើបអង្កេត។ ព្រោះជារឿងស្អុយ អាចនឹងពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងបទល្មើសធំមែនទែន។ អញ្ចឹងយើងនឹងតម្រូវឲ្យគេបកស្រាយ បើសិនជាគេបកស្រាយបែបឡប់ឡែ ឬក៏មិននិយាយ មិនឆ្លើយតប យើងនឹងជំរុញឲ្យគេស៊ើបអង្កេតតែម្តង ព្រោះរឿងនេះវាមិនធម្មតាទេ»។
យោងតាមទិន្នន័យរបស់ក្រុមប្រឹក្សាពិភពលោកស្តីពីមាស (World Gold Council) មានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងឡុងដ៍ ចក្រភពអង់គ្លេស សម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៧ ចិន គឺជាប្រទេសផលិតមាសធំជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក ខណៈប្រទេសអូស្ត្រាលី រុស្ស៊ី សហរដ្ឋអាមេរិក និងកាណាដា ឈរនៅលេខរៀងលំដាប់បន្តបន្ទាប់។ គិតត្រឹមថ្ងៃទី ២៤ កញ្ញា តម្លៃមាសក្នុងមួយគីឡូក្រាម ស្មើនឹងជាង ៣ ម៉ឺន ៨ ពាន់ដុល្លារអាមេរិក (៣៨.៦៦៩,៣០ ដុល្លារអាមេរិក)៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។