នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន អះអាងនៅថ្ងៃទី២២ មិថុនា ថា គណបក្សរបស់លោកមានបេក្ខជនជំនាន់ក្រោយជាច្រើន តែលោកគាំទ្របេក្ខភាពលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យក្លាយជាមេដឹកនាំទៅថ្ងៃអនាគត។ មន្ត្រីបក្សប្រឆាំង និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមយល់ថា និន្នាការបែបនេះកំពុងនាំកម្ពុជាឆ្ពោះទៅរកការដឹកនាំបែបផ្ដាច់ការតវង្សត្រកូល។
មេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ លោក ហ៊ុន សែន សារភាពថា លោកកំពុងជួយពង្រឹងសមត្ថភាពឱ្យកូនប្រុសច្បង គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដើម្បីឈោងចាប់យកតួនាទីជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទៅថ្ងៃអនាគត។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកអះអាងថា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ត្រូវរង់ចាំយ៉ាងតិចពីរអាណត្តិទៀត ទើបអាចមានឱកាសឡើងស្នងតំណែងពីលោកបាន ព្រោះសព្វថ្ងៃលោកកំពុងបន្តកាន់អំណាចនៅឡើយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត លោកថា ករណីនេះក៏អាស្រ័យលើការគាំទ្រពីផ្ទៃក្នុងបក្ស និងប្រជាពលរដ្ឋទូទៅដែរ៖ « មិនមែនមានតែបេក្ខជន ហ៊ុន ម៉ាណែត មួយទេនៅក្នុងគណបក្សប្រជាជន មានបេក្ខជនច្រើនណាស់ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងឋានៈជាឪពុក យ៉ាងណាក៏ខ្ញុំគាំទ្រកូនខ្ញុំ អប់រំកូនខ្ញុំឱ្យវាមានសមត្ថភាព។ បើវាមិនបានប៉ុនឪវា ក៏បាន៨០ % ឬ៩០ % របស់ឪវាទៅចុះ ប៉ុន្តែបញ្ហាវាស្ថិតនៅត្រង់អ្នកបោះឆ្នោតទេ។ ដំបូងនៅក្នុងបក្សខ្លួនឯង ទទួលយកបាន ឬអត់ ទីពីរត្រូវឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតពីប្រជាជន »។
ជាងនេះទៅទៀត លោក ហ៊ុន សែន បានសរសើរខ្លួនឯងថា ជាមេដឹកនាំពូកែ ដែលអាចគ្រប់គ្រងប្រទេសបានរហូតដល់ជាង ៣០ឆ្នាំ។ លោកបន្តថា បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រៅពីលោក គ្មានអ្នកណាអាចដឹកនាំប្រទេសបានទេ ហើយលោកនឹងបន្តកាន់អំណាចយ៉ាងតិចបំផុត១០ ឆ្នាំទៀត។ លោកបញ្ជាក់ទៀតថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដាក់ទិសដៅគ្រប់គ្រងអំណាចរយៈពេលវែង តួយ៉ាងការកសាងទីស្នាក់ការកណ្តាលតម្លៃជិត ៤០លានដុល្លារអាមេរិកនោះជាដើម គឺជាការវិនិយោគសម្រាប់រយៈពេល ៥០ឆ្នាំ ទៅ ១០០ឆ្នាំខាងមុខ៖ « វារត់ទៅជ្រកក្បាលនៅស្រុកគេ ហើយវាអផ្សុក វាគ្មានអ្វីធ្វើ វាគិតតែ live ( ផ្សាយផ្ទាល់ ) ទៅ និយាយទៅ ផ្ទេរអំណាចទៅ។ រហូតដល់ពេលប្រជុំសភាថា លោក ហ៊ុន សែន ខកចិត្តខ្លាំងណាស់ ព្រោះអត់បានផ្ទេរអំណាចឱ្យកូនប្រុស។ ស្អី ? អញនៅធ្វើ ( នាយករដ្ឋមន្ត្រី ) ហ្អា ! អ្នកណាមានសមត្ថភាពមកជំនួស ហ៊ុន សែន បច្ចុប្បន្ននេះ ? ឥលូវនិយាយឱ្យវាពិត ចេញមុខមក។ ក្នុងតួអង្គនៃគណបក្សប្រជាជន អត់មានអ្នកណាទេ។ មានតែពួកអ្នកឯងទេ ដែលចង់ធ្វើ ប៉ុន្តែអ្នកប្រហែលជាចាំជាតិក្រោយ នៅពេលដែល ហ៊ុន សែន មានវត្តមាននៅទីនេះ»។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានតែងតាំងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យក្លាយជាប្រធានយុវជនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាតួនាទីដឹកនាំសមាជិកជំនាន់ក្រោយនៃគណបក្សនេះ។ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មានតួនាទីធំនៅក្នុងបក្សរួចទៅហើយ គឺលោកជាសមាជិកគណៈអចិន្ត្រៃយ៍ ស្ថិតក្នុងចំណោមមនុស្ស ៣៤នាក់ ដែលជាក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបស់គណបក្សកាន់អំណាច។បន្ទាប់ពីតែងតាំងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យធ្វើជាប្រធានយុវជនបក្សហើយ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក៏បានតែងតាំងកូនចៅមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ និងក្រុមមនុស្សស្និទ្ធនឹងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ចំនួន ២៣នាក់បន្ថែមទៀត ឱ្យក្លាយទៅជាសមាជិកគណៈអចិន្ត្រៃយ៍យុវជនរបស់បក្ស អមជាមួយលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ផងដែរ។
ងាកទៅខាងជួងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធវិញ លោក ហ៊ុន សែន បានត្រួសត្រាយផ្លូវឱ្យលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលមានសញ្ញាប័ត្រពីសាលាយោធាជាន់ខ្ពស់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ឱ្យក្លាយជាមេទ័ពកំពូលម្នាក់របស់កម្ពុជា។ ក្នុងវ័យត្រឹម ៤៣ឆ្នាំ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មានឋានន្តរសក្ដិផ្កាយ៣ កាន់តួនាទីជាអគ្គមេបញ្ជាការរងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ជាមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងគោក ជាមេបញ្ជាការកងកម្លាំងពិសេសប្រឆាំងភេរវកម្ម និងជាមេបញ្ជាការរងកងអង្គរក្ស។
អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អេង ឆៃអ៊ាង ជឿថា ពេលវេលានៃការផ្ទេរអំណាចពីឪពុកទៅកូននេះ មិនអាចអូសបន្លាយដល់ ១០ឆ្នាំទៀតនោះទេ ព្រោះលោក ហ៊ុន សែន មានវ័យកាន់តែចាស់ ហើយមានជំងឺប្រចាំកាយផង៖ « បើយើងមើលស្ថានភាពដែលគាត់កំពុងតែរៀបចំសម្រាប់ ហ៊ុន ម៉ាណែត ហ្នឹង គឺមិនមែនសម្រាប់១០ ឆ្នាំទៀតទេ អាចនៅក្នុងអាណត្តិក្រោយៗហ្នឹងឯង ព្រោះគាត់ក៏ដឹងខ្លួនគាត់ដែរ គាត់អាយុ៦៩ ឆ្នាំទៅហើយ គាត់មានទៅក្មេងឯណា ហើយច្បាស់ជាមានបញ្ហាសុខភាពផង អាហ្នឹងបានគាត់ត្រូវតែខំប្រឹងប្រែងចូកចែវ ដើម្បីឱ្យ ហ៊ុន ម៉ាណែត ឡើងឱ្យលឿនហ្នឹងណា »។
លោក អេង ឆៃអ៊ាង យល់ថា លោក ហ៊ុន សែន ដែលពូកែខាងល្បិចកលទុច្ចរិត ក្រាញអំណាច និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ បានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅមុនការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ គឺជាតឹងតាងយ៉ាងច្បាស់ថា លោក ហ៊ុន សែន មិនហ៊ានប្រកួតប្រជែង តាមបែបសុចរិតនោះឡើយ៖ « អំណាចដែលគាត់បានមក តាមភាពទុច្ចរិតទេ។ បើមនុស្សដែលគេមានភាពសុចរិត ទៀងត្រង់ហ្នឹង គេមិនទៅធ្វើអ៊ីចឹងទេ។ គេមិនទៅកាន់អំណាចយូរឆ្នាំអ៊ីចឹងទេ។ អ្នកដែលគេសុចរិតហ្នឹង គេធ្វើអ្វីឱ្យជាមានកិត្តិយសសម្រាប់ខ្លួនគេទៅ គេប្រគល់ឱ្យទៅអ្នកជំនាន់ក្រោយទៀត ដើម្បីរៀបចំប្រទេសឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ឱ្យបានល្អ ឱ្យបានជឿនលឿនដូចប្រទេសនានាលើពិភពលោកហ្នឹង »។
លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានវៀតណាមលើកបន្តុបឱ្យធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៥ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩១។ លោកបានចាញ់ការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលរៀបចំឡើងដោយអាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្នរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ហៅកាត់ថា អ៊ុនតាក់ (UNTAC) ក៏ប៉ុន្តែលោកមិនសុខចិត្ត ហើយគំរាមបង្កើតតំបន់អបគមន៍នៅភាគខាងកើតនៃប្រទេស។ ក្រោយការសម្របសម្រួល លោកបានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី២ នៃរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី១ ក៏ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ១៩៩៧ លោកបានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីទី១។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកក៏បានឈ្នះឆ្នោតនៅឆ្នាំ១៩៩៨ ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមក គណបក្សនេះបានបន្តឈ្នះឆ្នោតរៀងរាល់អាណត្តិ តែរងការរិះគន់ថា ជាការបោះឆ្នោតដោយមិនសេរី មិនយុត្តិធម៌ និងមានការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោត។
ក្រោយមក គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានបាត់បង់សំឡេងគាំទ្រយ៉ាងគំហុកក្នុងការបោះឆ្នោតសភា ឆ្នាំ២០១៣ និងជាពិសេស ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧ ស្របពេលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលបានការគាំទ្រដ៏គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលពីពលរដ្ឋជិតពាក់កណ្តាលប្រទេស។ នៅចុងឆ្នាំ២០១៧ តុលាការកំពូលដែលស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយយកអាសនៈពីថ្នាក់ជាតិដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋានរបស់បក្សនេះទៅចែកគ្នាកាន់កាប់ ព្រមទាំងបំបិទសិទ្ធិនយោបាយរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំបក្សប្រឆាំងចំនួន១១៨ នាក់ទៀតផង។
អគ្គលេខាធិការសហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តកម្ពុជា លោក គៀន ពន្លក យល់ថា ការដែលលោក ហ៊ុន សែន អាចកាន់តំណែងមកដល់ពេលនេះ គឺដោយសារតែការប្រើកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងការបំបែកបំបាក់សំឡេងប្រឆាំង។ លោកបន្តថា នៅកម្ពុជាមិនមែនមានតែលោក ហ៊ុន សែន ម្នាក់ទេ ដែលអាចធ្វើនាយករដ្ឋមន្ត្រីបាន ប៉ុន្តែដោយសារលោកនៅតែក្រាញអំណាច មិនព្រមផ្តល់ឱកាសឱ្យអ្នកដទៃ សូម្បីតែសមាជិកគណបក្សរបស់ខ្លួន៖ « បើយើងមើលលើគោលការណ៍នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការឡើងកាន់អំណាច គឺតាមរយៈការបោះឆ្នោត ដោយតម្លាភាព ដោយស្មើភាពគ្នា។ មិនមែនមានតែគាត់ទេ ដែលអាចកាន់អំណាចបាននោះ។ មិនខ្វះទេ អ្នកដែលមានសមត្ថភាព ក៏ប៉ុន្តែសួរថា តើគាត់ផ្តល់ឱកាសឱ្យអ្នកដែលមានសមត្ថភាពហ្នឹងចូលរួមការបោះឆ្នោតទេ ? ហើយយើងមើលផ្ទៃក្នុងបក្សប្រជាជន មិនខ្វះទេមនុស្សដែលមានសមត្ថភាព តែអ្វីដែលសំខាន់ គឺគាត់មិនមានឱកាសឈរឈ្មោះជានាយករដ្ឋមន្ត្រី »។
ស្របពេលលោក ហ៊ុន សែន កំពុងត្រួសត្រាយផ្លូវឱ្យលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឡើងស្នងតំណែងនេះ របបរបស់លោកបានបង្កើនការវាយបង្ក្រាបឥតស្រាកស្រាន្តលើមន្ត្រីមូលដ្ឋានរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
អ្នកសង្កេតការណ៍យល់ថា លោក ហ៊ុន សែន មិនហ៊ានប្រកួតការបោះឆ្នោតតាមវិធីត្រឹមត្រូវជាមួយបក្សប្រឆាំងទេ។ ឧទាហរណ៍ លោកមិនហ៊ានឱ្យប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្សី ចូលស្រុក នៅថ្ងៃទី៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ ហើយថែមទាំងបានចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់មន្ត្រីមូលដ្ឋានបក្សប្រឆាំងរាប់រយនាក់ ពីបទរួមគំនិតក្បត់ជាតិ និងញុះញង់ទៀតផង។ ចំណែក នៅឆ្នាំ២០២០ នេះ វិញ មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងជិត២០ នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនបន្ថែមទៀត ក្រោមបទចោទដូចគ្នានេះ ស្របពេលសកម្មជនសង្គ្រោះជាតិ ១៦នាក់ផ្សេងទៀតនៅរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវជនមិន លួចវាយឱ្យរងរបួស ហើយសមត្ថកិច្ចមិនបានជួយរកយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះឡើយ។
ក្រៅពីករណីនយោបាយទាំងនេះ របបលោក ហ៊ុន សែន ក៏បានគាបសង្កត់លើសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋផងដែរ។ ការបញ្ចេញមតិ ការផ្សព្វផ្សាយ ការប្រមូលផ្តុំ និងការប្រជុំដោយសន្តិវិធីដែលរបបលោក ហ៊ុន សែន មិនពេញចិត្ត តែងតែត្រូវបានចោទប្រកាន់ថា ជាអំពើទុច្ចរិត ឬការញុះញង់ ដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋជាច្រើននាក់ជាប់ពន្ធនាគារ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។