“ការរំលាយបក្សប្រឆាំងធ្វើឱ្យកម្ពុជាលំបាករាប់ឆ្នាំទៅមុខទៀត បើគ្មានដំណោះស្រាយផ្ទៃក្នុង”
លោក សម រង្ស៊ី (ឆ្វេង) ប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក ហ៊ុន សែន (កណ្ដាល) នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងលោក កឹម សុខា (ស្ដាំ) ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ
រូបពីហ្វេសប៊ុក
អ្នកវិភាគថា វិបត្តិនៃការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងនៅតែបន្តធ្វើឱ្យកម្ពុជាលំបាករាប់ឆ្នាំទៅមុខទៀត បើនៅតែគ្មានដំណោះស្រាយនយោបាយផ្ទៃក្នុង ដើម្បីស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
តាំងពីររបបក្រុងភ្នំពេញ រម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងរៀបចំការបោះឆ្នោត ដោយផាត់ចោលគណបក្សប្រឆាំង ដែលមានអ្នកគាំទ្រពាក់កណ្តាលប្រទេសនោះ សហគមន៍អន្តរជាតិ បានដាក់ទណ្ឌកម្មកម្ពុជា ជាបន្តបន្ទាប់។
ប្រទេសដែលឈានមុខគេ ក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មកម្ពុជា គឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប។ ជាការព្រមានចំពោះការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យធ្ងន់ធ្ងរ សហរដ្ឋអាមេរិក ចាប់ផ្តើមទណ្ឌកម្ម ដោយផ្តាច់ជំនួយទាំងអស់ ដែលធ្លាប់ផ្តល់ឲ្យកម្ពុជា ទុកតែជំនួយមនុស្សធម៌ប៉ុណ្ណោះ។ ទំនាក់ទំនងកាទូតរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជា ចាប់ផ្តើមរកាំរកូសតាំងពីពេលនោះ។ ទំនាក់ទំនងនេះ កាន់តែអាក្រក់ ក្រោយរបបក្រុងភ្នំពេញ ងាកទៅពឹងចិន ដើម្បីធ្វើជាខ្នងបង្អែក ក្នុងការទប់ទល់នឹងទណ្ឌកម្មប្រទេសសេរី ព្រោះកម្ពុជាមានះ មិនព្រមស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
ស្របពេលដែលកម្ពុជាងាកខ្លាំងទៅរកចិន អាមេរិកបន្តដាក់ទណ្ឌកម្ម លើមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃរបបក្រុងភ្នំពេញ មានមេកងអង្គរក្សរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺលោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង (នៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ ២០១៨) មន្រ្តីយោធាជាន់ខ្ពស់លោក គន់ គីម និងឈ្មួញឈើដ៏ល្បីស្និទ្ធនឹងលោក ហ៊ុន សែន គឺលោក ទ្រី ភាព (នៅចុងឆ្នាំ ២០១៩) និងក្រុមហ៊ុនរបស់រដ្ឋចិនឈ្មោះ Union Development Group (UDG) នៅកម្ពុជា (នៅខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០២០)។
ជាងនេះទៅទៀត កាលពីខែ វិច្ឆិកា កន្លងទៅនេះ តំណាងរាស្រ្តអាមេរិក ៨ រូប (៧ រូបមកពីខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ) រួមគ្នាស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃរបបលោក ហ៊ុន សែន ដោយសារការបន្តគំរាមកំហែង និងបង្ក្រាបសំឡេងប្រឆាំង និងសកម្មជនឥតឈប់ឈរ។ ពួកគាត់ ក៏ស្នើឲ្យពិនិត្យឡើងវិញ លើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ ឬ GSP ដោយសារតែបរិយាកាសកាន់តែអាក្រក់ ផ្នែកសេរីភាពសហជីព និងការងារ។
ថ្មីៗនេះ ទៀតសោតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិលោក ដូណាល់ ត្រាំ (Donald Trump) បានជំទាស់ទៅនឹងការដាក់បញ្ចូលទឹកប្រាក់ជំនួយមនុស្សធម៌ ត្រឹមតែ ៨៥,៥ លានដុល្លារ ទៅក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថវិកា ដើម្បីជួយកម្ពុជាដោះស្រាយវិបត្តិដោយសារជំងឺកូវីដ-១៩។ ជាងនេះទៅទៀត តំណាងរាស្រ្តអាមេរិកទាំងពីរគណបក្ស យល់ស្របគ្នាថា ជំនួយទៅកម្ពុជា គឺជាថ្នូរនឹងលក្ខខណ្ឌ ឲ្យកម្ពុជាបញ្ឈប់អំពើហិង្សា និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើសង្គមស៊ីវិល និងបក្សប្រឆាំង។ ជំនួយនេះ ក៏តម្រូវឲ្យកម្ពុជារក្សាជំហរឯករាជ្យជាមួយចិនផងដែរ។
អ្នកវិភាគគោលនយោបាយលោក បណ្ឌិត អៀ សុផល ថាឆ្នាំ ២០២១ នឹងគ្មានរឿងអ្វីល្អសម្រាប់កម្ពុជា ក្នុងក្របខណ្ឌនៃទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយសហគមន៍អន្តរជាតិនោះទេ ប្រសិនបើស្ថានភាពរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ នៅតែមិនប្រសើរ។ ចំពោះទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ពន្ធមិត្តអាមេរិក កម្ពុជានឹងប្រឈមនឹងប្រធានាធិបតីថ្មីរបស់អាមេរិក ដែលជាមេដឹកនាំប្រទេសមហាអំណាចមួយ ដែលមិនត្រឹមតែយកចិត្តទុកដាក់ ក្នុងការបញ្ឈប់ឥទ្ធិពលចិននោះទេ គឺគាត់ជាអ្នកស្រលាញ់ប្រជាធិបតេយ្យផងដែរ។ លោក អៀ សុផល បន្ថែមថា កម្ពុជាបង្ហាញជំហរងាកទៅរកចិនខ្លាំងជ្រុល។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ បើនិយាយអំពីប្រជាធិបតេយ្យវិញ កម្ពុជាបាត់បង់វាទាំងស្រុងអស់ទៅហើយ។ លោកព្រមានថា បើកម្ពុជានៅតែមិនស្តារស្ថានភាពអាក្រក់នេះទេ នោះនឹងអាចបាត់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ ឬ GSP របស់អាមេរិកថែមទៀតផង ព្រោះតំណាងរាស្រ្តអាមេរិកទាំងពីរគណបក្សបក្ស សុទ្ធតែមូលមាត់គ្នា ទាមទារឲ្យកម្ពុជាស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
បញ្ហាលុះក្រោមឥទ្ធិពលចិន និងស្ថានភាពមិនល្អនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជានេះ អ្នកវិភាគឯករាជ្យលោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ក៏មិនមានជំនឿ ថាទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងអាមេរិក នឹងបានប្រសើឡើងនោះដែរ ដរាបណាកម្ពុជាស្ថិតនៅក្រោមស្រមោលចិន និងមិនស្តារប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញនោះទេ។
តាំងពីរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរួចមក កម្ពុជារងគ្រោះផ្ទួនៗគ្នា។ អស់ពីទណ្ឌកម្មអាមេរិក ចូលដល់ទណ្ឌកម្មសហភាពអឺរ៉ុប ដែលកាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែ សីហា សហភាពអឺរ៉ុបបានដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់ជាង ១២០០ លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។ បីខែមុនទណ្ឌកម្មនេះ សហភាពអឺរ៉ុប ដាក់បញ្ចូលកម្ពុជាទៅក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃក្រុមប្រទេស លាងលុយកខ្វក់ ដែលបង្កការគំរាមកំហែងខ្លាំងដល់ប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុរបស់អឺរ៉ុប។
បន្ថែមទៅលើវិបត្តិនៃទណ្ឌកម្មជុំទិសពីសហគមន៍អន្តរជាតិនេះ កម្ពុជាជួបវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងដំណំ ដូចជាខ្វះថវិកាជាតិប្រចាំឆ្នាំរហូតដល់ពាក់កណ្ដាល គ្មានប្រាក់ឧបត្ថម្ភដល់កម្មករនិយោជិតភាគច្រើន ដែលបាត់បង់ការងារ ជាពិសេសកម្មករសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ និងជាងនេះទៅទៀត សូម្បីតែប្រាក់ដើម្បីទិញវ៉ាក់សាំងការពារជំងឺកូវីដ-១៩ ក៏គ្មានផង គឺត្រូវប្រកាសរៃអង្គាសពីប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ទូទាំងប្រទេស។ ជាងនេះទៅទៀត ប្រាក់ប្រមាណ ២ពាន់លានដុល្លារ ដែលលោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា ត្រៀមទុកដើម្បីជួយដោះស្រាយបញ្ហាកូវីដ-១៩ ក៏មិនដឹងនៅឯណា។ ឃើញតែរដ្ឋាភិបាលបន្តខ្ចីបុលបន្ថែមពីបរទេស និងពឹងលើជំនួយមនុស្សធម៌ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដើម្បីដោះទាល់មួយគ្រា។
ប៉ុន្តែ សូម្បីតែជំនួយមនុស្សធម៌ ដែលកម្ពុជាត្រូវការបំផុតនេះ ក៏ជួបឧបសគ្គខ្លាំងដែរ ដោយសារតែប្រទេសលោកសេរី ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក សុទ្ធតែមានលក្ខខណ្ឌតម្រូវឲ្យកម្ពុជាស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
អ្នកស្រាវជ្រាវអំពីការអភិវឌ្ឍសង្គមលោកបណ្ឌិត សេង សារី ថាបញ្ហាប្រឈមនេះ សបញ្ជាក់ឲ្យឃើញតាមរយៈជំហរលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ និងលក្ខខណ្ឌរបស់តំណាងអាមេរិករាស្រ្តទាំងពីរគណបក្ស នៅក្នុងសេចក្តីព្រៀងច្បាប់ថវិកា ដែលមានខ្ទង់ជំនួយដល់កម្ពុជានោះឯង <<កន្លងមកអាមេរិកបានលើកឡើងជាច្រើនដងទាក់ទងនឹងការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងធំជាងគេ នៅប្រទេសកម្ពុជា មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះទេ អាមេរិកក៏ប្រើប្រាស់យន្តការច្បាប់ the Magnitsky Act ដែរ នៅក្នុងការធ្វើយ៉ាងម្តេច ទាញកម្ពុជាឲ្យត្រឡប់ចូលមកគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។ ក៏ប៉ុន្តែ មកដល់ពេលនេះ កម្ពុជាមិនទាន់មានសញ្ញាណណាមួយដែលត្រឡប់ងាកមកចូលគន្លងប្រជាធិបតេយ្យវិញនៅឡើយទេ>>។
អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបំភ្លឺពីមន្រ្តីនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន ជុំវិញរឿងនេះបាននៅឡើយទេ។ ប៉ុន្តែ លោកប្រាប់វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីដើមសប្តាហ៍មុន ថាកម្ពុជាអរគុណអាមេរិក ទោះផ្តល់ជំនួយអ្វីក៏ដោយដល់កម្ពុជា។ ប៉ុន្តែ លោកអះអាងថា កម្ពុជារក្សាសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ក្នុងការការពារអធិបតេយ្យ និងប្រយោជន៍ជាតិជាធំ។
ទោះបីជាលោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងអំពីភាពឯករាជ្យ និងអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជាយ៉ាងនេះក្ដី ក៏ពិភពលោកនៅតែមានមន្ទិល អំពីឥទ្ធិពលចិននៅកម្ពុជា ជាពិសេសការសង្ស័យអំពីមូលដ្ឋានទ័ពចិននៅលើដីខ្មែរ។ លោកបណ្ឌិត អៀ សុផល ថាសូម្បីតែសហគមន៍អាស៊ាន ក៏កំពុងធុញទ្រាន់ នឹងឥទ្ធិពលចិននេះដែរ។
អតីតរដ្ឋលេខាធិការអចិន្រ្តៃយ៍នៃក្រសួងការបរទេសរបស់ប្រទេសសិង្ហបុរី លោក ប៊ីឡាហារី កៅស៊ីកាន (Bilahari Kausikan) កាលពីខែ តុលា ឆ្នាំ ២០២០ លើកជាយោបល់ ឲ្យប្រទេសអាស៊ាន គួរគិតគូបណ្តេញកម្ពុជា ចេញពីសមាជិករបស់អាស៊ាន ដើម្បីសង្គ្រោះអាស៊ានទាំងមូល ពីឥទ្ធិពលចិន។ អតីតមន្រ្តីការទូតជាន់ខ្ពស់របស់ប្រទេសសិង្ហបុរីរូបនេះ ថាកម្ពុជាគ្មានអព្យាក្រិត្យនោះឡើយ ព្រោះសម្រេចអ្វីមួយ ដោយឥទ្ធិពលបរទេស។
បើតាមទស្សនៈរបស់អ្នកវិភាគគោលនយោបាយ អ្នកវិភាគឯករាជ្យ និងអ្នកស្រាវជ្រាវអំពីការអភិវឌ្ឍសង្គម ជម្រើសរបស់កម្ពុជា គឺមានតែស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ និងឈប់ខ្ចីដង្ហើមចិនដក ទើបកម្ពុជាអាចស្តារទំនាក់ទំនងជាមួយពិភពលោក និងអាចបញ្ចៀសទណ្ឌកម្មថ្មីបន្ថែមទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
- ស្ដាប់ផ្ទាល់ (ព្រឹក ៥:៣០-៦:៣០ ល្ងាច ៧:៣០-៨:៣០)
- សំឡេង
- ពលរដ្ឋរិះគន់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដែលយកលុយជាតិទៅផលិតភាពយន្តស្ដីពីការតស៊ូរបស់លោក ហ៊ុន សែន
- លោក ហ៊ុន សែន ទទួលស្គាល់ថា មិនទាន់ដឹងពីប្រសិទ្ធភាពវ៉ាក់សាំងចិន តែយល់ព្រមទទួលយកចាក់ឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរ
- លោក សម រង្ស៊ី ស្នើអ.ស.បរៀបចំគណៈកម្មការអន្តរជាតិមួយស៊ើបអង្កេតករណីសង់មូលដ្ឋានទ័ពចិននៅកម្ពុជា
- ក្រុមហ៊ុនយន្តហោះមិនអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ឡើងយន្តហោះចាកចេញពីអាមេរិក
- អ្នកវិភាគថា ផែនការរបស់លោក ហ៊ុន សែន ផ្ទេរមរតកអំណាចឲ្យកូននៅមានឧបសគ្គច្រើន
