លោក ហ៊ុន សែន រងការរិះគន់ថាបានរំលោភតួនាទីរបស់ខ្លួននិងច្បាប់បោះឆ្នោត
2018.05.16
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ផ្នែកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត និងអ្នកវិភាគឯករាជ្យយល់ដូចគ្នា ថាលោក ហ៊ុន សែន រំលោភតួនាទី ក្នុងឋានៈលោកជានាយករដ្ឋមន្ត្រី និង បំពានគោលការណ៍នៃការបោះឆ្នោត ដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និង យុត្តិធម៌ ដោយសារការចេញឃោសនារកសំឡេងឆ្នោត ខុសរដូវកាល។
ការលើកឡើងដូច្នេះ គឺដោយសារតែយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី ៦នេះ គឺត្រូវរង់ចាំដល់ថ្ងៃទី៧ ខែកក្កដា ឯណោះ។ ប៉ុន្តែ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មិនអាចរង់ចាំបាននោះទេ ដោយលោកចេញឃោសនារកសំឡេងឆ្នោត ស្ទើរតែពេញមួយអាណត្តិ ពោលគឺស្ទើរតែរាល់ពេល ដែលលោកចុះជួបកម្មកររោងចក្រ និងមន្ត្រីរាជការ សាធារណៈជាដើម។
មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់ អង្គការខុមហ្រ្វែល (Comfrel) លោក កន សាវាង្ស អះអាងថា ការយកតួនាទីជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ទៅឃោសនា ក្នុងឋានៈជាប្រធានបក្សកាន់អំណាច គឺជាការបំពានតួនាទីមន្ត្រីសាធារណៈ និងប្រើប្រាស់ធនធានរដ្ឋ ដោយមិនត្រឹមត្រូវ៖ «គេមិនអាចយកតួនាទី ភារកិច្ចខ្លួនឯង ដែលធ្វើកិច្ចការងារ ក្នុងនាមរដ្ឋាភិបាល ទៅឃោសនាសម្រាប់បក្ស គេអត់ដែលធ្វើអ៊ីចឹងទេ។ ដូច្នេះ ករណីនេះ កាលណាយកតួនាទី និងភារកិច្ច ក្នុងនាមជារដ្ឋាភិបាល បម្រើរដ្ឋាភិបាល ហើយទៅនិយាយអំពីបក្ស អាហ្នឹងគឺការប្រើប្រាស់ ធនធានរបស់រដ្ឋ ដើម្បីបម្រើនូវនយោបាយរបស់ខ្លួនហើយ»។
ចំណែកលោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មិនភ្ញាក់ផ្អើលនឹងទង្វើរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និង រដ្ឋមន្ត្រី ព្រមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំដទៃទៀត ដែលជាមន្ត្រីសាធារណៈផង ជាមន្ត្រីបក្សផង ដែលតែងតែចុះឃោសនារកសំឡេងឆ្នោត ខុសរដូវកាល និងបំពានគោលការណ៍ឃោសនាបោះឆ្នោតនេះ នោះទេ។
អ្នកវិភាគឯករាជ្យរូបនេះ លើកឡើងបន្ថែមថា រឿងនេះ មិនមែនជារឿងថ្មីទេ ព្រោះលោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ធ្វើតែអ៊ីចឹង តាំងពីដើមរៀងមក។ លោកអះអាងថា មិនខុសឆ្គងអ្វីទេ នៅពេលក្នុងឋានៈជានាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការចុះឃោសនា អំពីកិច្ចការរបស់រដ្ឋ។ ប៉ុន្តែ ការអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សរបស់ខ្លួន ក្នុងនាមជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលតំណាងឲ្យពលរដ្ឋទូទៅ គ្រប់និន្នាការគណបក្សនយោបាយបែបនេះ គឺមិនត្រឹមត្រូវទាល់តែសោះ ព្រោះការឃោសនាបែបនេះ គឺអាចធ្វើបានតែក្នុងអំឡុងពេលអនុញ្ញាត នៃយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតប៉ុណ្ណោះ។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ ទទូចអោយគ.ជ.ប បើជាស្ថាប័នឯករាជ្យមែន គប្បីចាត់វិធានការអ្វីមួយ ដើម្បីបញ្ឈប់ការរំលោភគោលការណ៍បោះឆ្នោត ដូច្នេះទៅទៀត៖ «គ.ជ.បគេត្រូវតែនៅជាអព្យាក្រឹត្យ បើឃើញថា ការប្រព្រឹត្តិបែបនេះ វាខុសការបោះឆ្នោត ត្រូវប្រាប់ថា សុំកុំធ្វើអ៊ីចឹង ដោយចេញជាការណែនាំ ឬក៏បទបញ្ជាអ្វីមួយ ថាកុំធ្វើអ៊ីចឹង»។
ប៉ុន្តែ មន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត អះអាងថា ស្ថាប័នជាតិមួយនេះ គ្មានភារកិច្ច ក្នុងការហាមឃាត់ មន្ត្រីសាធារណៈ ដែលឃោសនាបម្រើបក្សនយោបាយនោះទេ។ អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ឌឹម សុវណ្ណារុំ អះអាងបន្ថែមថា សកម្មភាពឃោសនារកសំឡេងឆ្នោត ឲ្យបក្សនយោបាយ ទោះសកម្មភាពនោះ ផ្ទុយពីតួនាទីរបស់មន្ត្រីរាជការសាធារណៈក៏ដោយ គឺគ.ជ.ប មិនទទួលខុសត្រូវទេ ព្រោះផុតពីសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន៖ «គ.ជ.ប ជាស្ថាប័នច្បាប់ ស្ថាប័នបច្ចេកទេស។ ច្បាប់បានចែងថា គ.ជ.ប គ្រប់គ្រងការឃោសនាបោះឆ្នោតរយៈពេល ២១ ថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី៧ ដល់ ថ្ងៃទី ២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៨។ ដូច្នេះ ក្រៅក្របខ័ណ្ឌហ្នឹង មិនមែនជាសមត្ថកិច្ចរបស់ គ.ជ.ប ទេ ហើយ គ.ជ.ប ធ្វើកិច្ចការទៅតាមច្បាប់ អត់មានជម្រើសអ្វីផ្សេងពីហ្នឹងទេ»។
ការណ៍ដែលគ.ជ.ប មិនចាត់ការមន្ត្រីរាជការសាធារណៈ ដែលយកតួនាទី និងធនធានរដ្ឋ ទៅបម្រើប្រយោជន៍នយោបាយរបស់បក្សខ្លួនបែបនេះ ធ្វើឲ្យមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចាត់ទុកស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតនេះ បាត់បង់អព្យាក្រឹតភាព និង គ្មានឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួនអស់ហើយ។ មន្ត្រីនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ មើលមិនឃើញ ថាហេតុអ្វី បានជាស្ថាប័ន គ.ជ.ប មើលរំលងភាពខុសឆ្គងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរ ដែលបំពានគោលការណ៍បោះឆ្នោត ដោយការអំពាវនាវខុសពេលវេលាកំណត់ក្នុងច្បាប់ ឲ្យពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាយ៉ាងដូច្នេះ នោះទេ៖ «យើងសង្កេតឃើញគ្រប់តែអាណត្តិ តែងតែមានបែបនេះ ហើយគ.ជ.ប ក៏ពុំដែលមានប្រតិកម្មណាមួយ។ បើយើងមើលនីតិវិធីផ្លូវច្បាប់ និងការអនុវត្តជាក់ស្ដែង គឺពិតជាខុសនឹងច្បាប់។ ថ្វីត្បិតតែជានាយករដ្ឋមន្ត្រី មកពីបក្សកាន់អំណាច គឺជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់ប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូល ហើយយុទ្ធនាការឃោសនា មានពេលមានថ្ងៃខែកំណត់។ នៅពេលដែលលេចពាក្យថាបោះឆ្នោត ឲ្យខ្ញុំបោះឆ្នោត ឲ្យគណបក្សនេះ គណបក្សនោះ វាចូលក្នុងន័យផ្សព្វផ្សាយឃោសនា។ ការឃោសនា មុនពេលកំណត់នេះ មិនត្រឹមត្រូវទេ»។
មន្ត្រីនាំពាក្យរបបលោក ហ៊ុន សែន លោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងការពារសកម្មភាពរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដោយលើកឡើងថា ការណ៍ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី អំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោត ឲ្យគណបក្សប្រជាជនបែបនេះ នេះមិនមែនជាការឃោសនាបោះឆ្នោតទេ ព្រោះបើឃោសនាបោះឆ្នោត គឺត្រូវធ្វើខ្លាំង និងច្រើនជាងនេះទៅទៀត៖ «កាលណាយើងនិយាយអំពីយុទ្ធនាការ គឺយើងនិយាយប្រាប់អំពីគោលការនយោបាយ នៅអាណត្តិក្រោយ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រី អត់មានបាននិយាយអំពីគោលនយោបាយ សម្រាប់អាណត្តិចុងក្រោយនោះផង គឺគាត់គ្រាន់តែនិយាយអំពីសមិទ្ធផល»។
យុទ្ធនាការឃោសនារកសំឡេងឆ្នោត ជូនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ត្រូវបានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្វើស្ទើរគ្រប់ទីកន្លែង នៅក្នុងវេទិកាសាធារណៈ ដែលលោកចុះជួបពលរដ្ឋ ក្នុងនាមជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ពេលលោកចុះ តាមសាលារៀន តាមខេត្ត លោកអំពាវនាវឲ្យសិស្សសាលា និង អាណាព្យាបាលសិស្ស បោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សរបស់លោក។ ពេលចុះជួបកម្មកររោងចក្រ លោកអំពាវនាវឲ្យកម្មករ និងជីដូនជីតាពួកគេ បោះឆ្នោតឲ្យលោកបានបន្តកាន់អំណាចយូរតទៅទៀត៖ «ហើយសង្ឃឹមថា ក្មួយៗផ្ទាល់ បូកជាមួយឪពុកម្ដាយ និងក្រុមគ្រួសារបន្តបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជន និងបោះឲ្យពូបន្តដឹកនាំ»។
ទោះបីជាការបោះឆ្នោតលើកនេះ អស់មានគូប្រជែង ដោយសាររបបលោកបានរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងស្របច្បាប់តែមួយគត់ ដែលមានអាសនៈនៅរដ្ឋសភា ចោលទៅហើយក្តី ក៏លោក ហ៊ុន សែន បន្តចុះឃោសនារកសំឡេងឆ្នោត យ៉ាងសស្រាក់សស្រាំ ស្ទើរគ្របច្រកល្ហក ក្នុងនាមជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ដែលផ្ទុយពីគោលការណ៍ នៃការប្រកួតប្រជែងស្មើភាពគ្នា ក្នុងការបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ ប៉ុន្តែលោក អួតអាងថា អ្វីដែលលោកកំពុងធ្វើនេះ មិនខុសទេ ហើយក៏គ្មាននរណាហ៊ានធ្វើអ្វីលោកនោះដែរ៖ «នេះមិនមែនជាការឃោសនាបោះឆ្នោតមួយទេ ក៏ប៉ុន្តែក៏គ្មាននរណាហាមឃាត់ខ្ញុំ មិនឲ្យនិយាយបែបនោះដែរ។ សុំឲ្យប្រជាជនបោះឆ្នោតឲ្យទៀត មានអីខុស? អត់មានអីខុសសោះ»។
ទោះជាយ៉ាងណា ទាំងអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត និងអ្នកវិភាគឯករាជ្យយល់ស្របគ្នាថា វាជាភារកិច្ចរបស់ គ.ជ.ប ដែលត្រូវហ៊ានចេញមុខអារកាត់ និងអនុវត្តច្បាប់បោះឆ្នោត មិនអោយមានការបំពារពានគោលការណ៍ឃោសនាបោះឆ្នោត ខុសរដូវកាលបែបនេះ ដើម្បីបញ្ជាក់អំពីភាពអព្យាក្រឹត្យរបស់ គ.ជ.ប និងសិទិ្ធស្មើភាពក្នុងការឃោសនា។
សហគមន៍អន្តរជាតិ និង ប្រទេសជប៉ុនផង សុទ្ធតែចង់ឃើញការបោះឆ្នោត នៅកម្ពុជាប្រព្រឹត្តទៅ ដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ និងមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគី។
ប៉ុន្តែរបបលោក ហ៊ុន សែន បានបំផ្លាញប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ ចោលទាំងស្រុង ក្រោយពីចាប់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារ រម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហាមឃាត់សិទ្ធិធ្វើនយោបាយចំពោះមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សនេះ ចំនួន ១១៨ រូប បណ្ដេញអង្គការសង្គមស៊ីវិល បិទបន្ទប់ស្ថានការណ៍បោះឆ្នោត បិទសារព័ត៌មានឯករាជ្យ បិទស្ថានីយ និងប៉ុស្តិ៍វិទ្យុជាង ៣០ ចាប់អ្នកសារព័ត៌មានដាក់ពន្ធនាគារ និងរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព ក្នុងការជួបប្រជុំ ឬតវ៉ាដោយអហិង្សាគ្រប់បែបយ៉ាង៕