កម្ពុជា​២០២៣៖ ការ​បោះឆ្នោត​មាន​តែ​ឈ្មោះ

2023ElectionKH.jpg

ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​ត្រៀម​ទៅ​បោះឆ្នោត ខណៈ​លទ្ធផល​នៃ​ការបោះឆ្នោត​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​សម្រេច​រួច​បាត់​ទៅ​ហើយ។ ជៀស​មិន​ផុត​ទេ​ដែល​កម្ពុជា​ដើរ​មក​ដល់​ចំណុច​នេះ។

កាល​ពី​ចុង​ខែ​មិថុនា​កន្លង​ទៅ ​នៅ​ពេល​ចាប់ផ្ដើម​យុទ្ធនាការ​ឃោសនា​សម្រាប់​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជាតិ​ថ្ងៃទី២៣ ខែ​កក្កដា លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ​ ដែល​ដឹក​នាំ​កម្ពុជា​​ជា​យូរ​មក​ហើយ​នោះ​ បាន​សម្រេចចិត្ត​ឈប់​ប្រើ​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក (Facebook) របស់​លោក ដែល​មាន​អ្នក​តាមដាន​ជាង ១៤លាននាក់។ លោក ហ៊ុន ​សែន​ ធ្វើ​ដូច្នេះ​ឱ្យ​បាន​មុន ក្រោយ​ដឹង​យ៉ាង​ច្បាស់​ថា ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​របស់​លោក​ប្រឈម​នឹង​ការ​ដាក់​ពិន័យ​ព្យួរ​មិន​ឱ្យ​ប្រើ​រយៈពេល​៦ខែ តាម​ការ​សម្រេច​របស់​ក្រុមប្រឹក្សា​ត្រួតពិនិត្យ​ខ្លឹមសារ​អនឡាញ​របស់​ក្រុមហ៊ុន​មេតា ​(Meta) ដែល​ជា​ក្រុមហ៊ុន​មេ​របស់​ក្រុមហ៊ុន​ហ្វេសប៊ុក។ នេះ​គឺ​ដោយសារតែ​លោក​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​បណ្ដាញ​សង្គម​មួយ​នេះ​បង្ហោះ​វីដេអូ​​​គំរាមកំហែង​​ប្រើ​អំពើ​ហិង្សា​លើ​គណបក្ស​ប្រឆាំង។ លោក ហ៊ុន សែន ​បាន​ប្រាប់​ឲ្យ​ក្រុម​អ្នកគាំទ្រ​លោក​ងាក​ទៅ​ប្រើប្រាស់​បណ្ដាញ​សង្គម​មួយ​ផ្សេង​ទៀត​ឈ្មោះ​ តេឡេក្រាម (Telegram)។

ការ​ជ្រើសរើស​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ចាក​ចេញ​ពី​ការ​ជជែក​ដោយ​ចំហ​ទោះ​តាមរយៈ​មធ្យោបាយ​មិន​ល្អ​ប្រសើរ​ដូចជា ហ្វេសប៊ុក ទៅ​ប្រើប្រាស់​បណ្ដាញ​សង្គម​តេឡេក្រាម ដែល​មាន​តែ​ម្ខាង​នោះ​ សម​នឹង​​ការ​ប្រៀប​ប្រដូច​មួយ​ទៅ​នឹង​ការ​បោះឆ្នោត​អាណត្តិទី៧​នេះ ដែល​ថា៖ ជា​ការ​បោះឆ្នោត​មួយ​ដោយ​គ្មាន​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ដែល​មាន​សមត្ថភាព ​និង​គ្មាន​ផ្លូវ​តវ៉ា។ ការ​បោះឆ្នោត​បែប​នេះ តំណាង​ឱ្យ​​ចុង​បញ្ចប់​នៃ​បទ​ពិសោធន៍​ក្នុង​ការ​កសាង​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​​រយៈ​ពេល​បី​ទសវត្ស​កន្លង​មក​នេះ​នៅ​កម្ពុជា។

បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ គណបក្ស​កាន់​អំណាច​កំពុង​គ្រប់គ្រង​អំណាច​នីតិប្បញ្ញត្តិ​ អំណាច​តុលាការ និង​អំណាច​នីតិប្រតិបត្តិ​នៅ​តាម​ក្រសួង​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ​នានា ​ខណៈ​​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​កំពុង​​ផ្ដោត​ការ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​នឹង​បញ្ហា​ចម្បង​នៅ​ទី​កន្លែង​ផ្សេងទៀត។ ចំណែក​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល សារ​ព័ត៌មាន​ឯករាជ្យ​កំពុង​ត្រូវ​បាន​គេ​បំបិទមាត់។ ដូច្នោះ​ហើយ លោក ហ៊ុន សែន មិន​ត្រូវការ​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត​មួយ​ដែល​លោក​មិន​អាច​សម្រេច​ទុកជា​មុន​នូវ​លទ្ធផល​បោះឆ្នោត​ទាំងស្រុង​បាន​នោះ​ទេ។ ហើយ​លោក​ក៏​មិន​ត្រូវការ​ធ្វើ​ដូច្នេះ​នៅ​មុន​ពេល​​បោះ​ជំហាន​ប្រកប​ដោយ​ល្បិចកល​មួយ​ទៀត គឺ​ការ​ផ្ទេរអំណាច​ទៅ​ឱ្យ​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត។

លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​៣០ឆ្នាំ​ក្រោម​ការគ្រប់គ្រង​របស់​លោក ហ៊ុន សែន

កាលពី​៣០ឆ្នាំមុន ​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ប្រមាណ ៤លាន​មួយ​សែន​នាក់​បាន​បោះឆ្នោត​ថ្នាក់​ជាតិ​​ជា​លើក​ដំបូង​ក្នុង​ប្រទេស​នេះ​ក្រោយ​បញ្ចប់​សង្គ្រាម។ ទោះបី​មាន​ការ​វាយ​ប្រហារ​ពី​ក្រុម​ឧទ្ទាម​ខ្មែរក្រហម ​ការ​បាញ់​គ្រាប់​ផ្លោង​ជា​ប្រចាំ​ ការ​គំរាមកំហែង ហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធ​ក្នុង​ស្រុក​ត្រូវ​បាន​បំផ្លិច​បំផ្លាញ​ដោយសារ​តែ​សង្គ្រាម​ស៊ីវិល​អស់​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​មក​ហើយ​ក៏​ដោយ​ក្តី ក៏​ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​អន្ទះសា​ចង់​ឲ្យ​សំឡេង​របស់​​ពួកគេ​ក្នុង​ការ​ជ្រើសរើស​មេ​ដឹកនាំ​ ត្រូវ​បាន​គេ​ដឹងឮ។

អ្នក​បោះឆ្នោត​ប្រមាណ​ជាង​៨៦,៨​ភាគរយ​ក្នុង​ចំណោម​អ្នកមាន​សិទ្ធិ​បោះឆ្នោត​ បាន​បោះឆ្នោត​ក្នុង​រយៈ​ពេល​ជាង ៦ថ្ងៃ កាល​ពី​ខែ​ឧសភា​ឆ្នាំ​១៩៩៣។ ​ពេល​នោះ ​គណបក្ស​រាជនិយម​ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច​បាន​ឈ្នះ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា។ លោក ហ៊ុន សែន​ បាន​តវ៉ា​ពី​ភាព​មិន​ប្រក្រតី​នៃ​ការ​បោះឆ្នោត​ ហើយ​បាន​គំរាម​បង្កើត​ចលនា​ផ្ដាច់​ខ្លួន ​និង​ទាមទារ​ធ្វើ​ជា​សហ​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី។

ENG_KHM_CambodiaElectionCurtainRaiser.2.jpg
CAMBODGE DOC FRED 2 People look at election results posted outside the Royal Palace in Phnom Penh 31 May 1993. The Royalist FUNCINPEC party won the election with 45.47% against the Cambodian People's Party (PPC). (FILM) AFP PHOTO/ROMEO GACAD (Photo by ROMEO GACAD / AFP) (ROMEO GACAD/AFP)
ពលរដ្ឋពិនិត្យមើលលទ្ធផលបោះឆ្នោត​ជាតិ កាលពីថ្ងៃទី៣១ ឧសភា ១៩៩៣។ AFP

មិន​ខុស​ពី​ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​ជាច្រើន​នាក់​ផ្សេង​ទៀត​ដែរ​ លោកស្រី ទៀប ចាន់ធូ រស់​នៅ​ខេត្ត​ប៉ៃលិន​ បញ្ជាក់​ថា ​ការ​បោះឆ្នោត​កាល​ពី​ឆ្នាំ​១៩៩៣​គឺជា​ការ​បោះឆ្នោត​ដោយ​សេរី​ និង​យុត្តិធម៌​តែ​មួយ​គត់​នៅ​កម្ពុជា។ លោក​ស្រី​ថា ​ការ​បោះឆ្នោត​កាល​ពី​ឆ្នាំ​១៩៩៣ ​មាន​ភាព​ស្រប​ច្បាប់​ច្រើន​ជាង​ការបោះឆ្នោត​ដែល​នឹង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៅ​ពេល​ខាង​មុខ​នេះ​ទៀត។

លោកស្រី​និយាយ​ថា៖«កាល​ពីមុន ​គ្មាន​ការ​ទិញ​សន្លឹកឆ្នោត​ទេ។ ប៉ុន្តែ​ឥឡូវនេះ​ មនុស្ស​ប្រើប្រាស់​ទឹក​លុយ»។

កាល​ពី​ឧសភា​កន្លង​ទៅ​ គណបក្ស​ប្រឆាំង​ធំ​ជាងគេ​គឺ​គណបក្ស​ភ្លើង​ទៀន​ ត្រូវ​គេ​ផាត់​ចេញ​ពី​ការ​បោះឆ្នោត​ដោយសារ​តែ​ការិយាធិបតេយ្យ​ផ្នែក​បច្ចេកទេស​ ដែល​អង្គការ​ឃ្លាំមើល​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ចាត់​ទុក​ថា ជា​រឿង​នយោបាយ។ កាល​ពី​ខែមិថុនា រដ្ឋសភា​បាន​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​ច្បាប់​បោះឆ្នោត​ ដើម្បី​ផាក​ពិន័យ​ ដាក់​ទោស​ទណ្ឌ​ ឬ​ហាម​ប្រាម​មិន​ឲ្យ​ឈរ​ឈ្មោះ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​​បោះឆ្នោត​ឱ្យ ប្រសិន​បើ​អ្នក​ណា​ហ៊ាន​ជំរុញ​ឲ្យ​អ្នក​បោះឆ្នោត​ធ្វើ​ពហិការ​​ការ​បោះឆ្នោត។ ការណ៍​នេះ​ស្មើនឹង​ការ​ហាមឃាត់​មធ្យោបាយ​តែ​មួយ​គត់​សម្រាប់​ការ​តវ៉ា​ដំណើរ​ការ​នៃ​ការបោះឆ្នោត។

យុទ្ធនាការ​ឃោសនា​បោះឆ្នោត​របស់គណបក្ស​ភ្លើងទៀន កាលពីថ្ងៃទី៣ កក្កដា ២០២២។ AFP

បន្ថែម​ពីលើ​នេះ​ ក្រែង​លោ​វិសោធនកម្ម​ច្បាប់​ទាំង​នោះ​មិន​ទទួល​បាន​ជោគជ័យ​ សមាជិក​គណបក្ស​ប្រឆាំង សកម្មជន​បរិស្ថាន អ្នកវិភាគ​នយោបាយ​ និង​មនុស្ស​ផ្សេង​ទៀត ​ត្រូវ​បាន​អាជ្ញាធរ​លោក ហ៊ុន សែន ចាប់​ដាក់​គុក និង​វាយដំ។

សកម្មជន​នយោបាយ​រាប់រយ​នាក់​បាន​ចុះ​ចូល​នឹង​គណបក្ស​កាន់អំណាច​ដោយសារ​តែ​នយោបាយ​វាយ​ផង​លួង​លោម​ផង មាន​ដូចជា​ការ​ចាប់ខ្លួន​ ការ​លើកលែង​ទោស​ និង​ការ​ផ្ដល់​តួនាទី​ជាន់​ខ្ពស់​ក្នុង​ជួរ​រដ្ឋាភិបាល ជាដើម។ ក្រោយ​ពេល​លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជា​ឱ្យ​បិទ​វិទ្យុ​សំឡេង​ប្រជាធិបតេយ្យ (VOD) ​កាល​ពី​ខែ​កុម្ភៈ​ រដ្ឋាភិបាល​របស់​លោក​បាន​សន្យា​ផ្ដល់​ការងារ​រដ្ឋ​​ឲ្យ​អតីត​អ្នកសារព័ត៌មាន VOD។

ទោះបី​ជា​មាន​គណបក្ស​នយោបាយ​ចំនួន​១៧​ផ្សេងទៀត​ចូលរួម​​ប្រកួតប្រជែង​ក៏ដោយ​ ក៏​គណបក្ស​ទាំង​នោះ​ជា​គណបក្ស​តូចតាច​ គ្មាន​ថវិកា​គ្រប់គ្រាន់​ ឬ​ជា​គណបក្ស​គ្មាន​សកម្មភាព។ គណបក្ស​ទាំង​នោះ​​អាច​នឹង​ទទួល​បាន​សំឡេង​ឆ្នោត​បន្តិចបន្តួច​តែប៉ុណ្ណោះ។ ស្របពេល​ដែល​មាន​អ្នកសង្កេតការណ៍​បោះឆ្នោត​បរទេស​មួយ​ចំនួន​ត្រូវ​បាន​គេ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​សង្កេតការណ៍​​ការបោះឆ្នោត​នេះ​ក៏ដោយ ក៏​ក្រុម​អ្នក​ជំនាញ​មើលឃើញ​ថា ​អ្នកសង្កេតការណ៍​ទាំង​នោះ​ជា​អ្នក​សង្កេត​ការណ៍​ក្លែងក្លាយ ដែល​ការ​ប្រកាស​ទទួល​ស្គាល់​លទ្ធផល​បោះឆ្នោត​របស់​ពួកគេ​ពិបាក​ឱ្យ​គេ​​ជឿ​ទុកចិត្ត​បាន។

បុរស​ខ្លាំង​ប៉ុន្តែ​ទន់ខ្សោយ​ក្នុង​ការ​គ្រប់គ្រង​អំណាច

ប្រព័ន្ធ​នយោបាយ ​​ ដែល​គ្រប់គ្រង​អំណាច​យ៉ាង​តឹងរ៉ឹង និង​បាន​ចាក់​ឫស​រាប់​ទសវត្ស​មក​ហើយ​នោះ ​​ត្រូវ​បាន​គេ​តុបតែង​លម្អ​ឲ្យ​ដូច​ទៅ​នឹង​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​យ៉ាង​ដូច្នោះ​ដែរ ខណៈ​ឧបាយកល​ទុច្ចរិត​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ធានា​ការ​គ្រប់គ្រង​ក្ដោបក្ដាប់​អំណាច។

ENG_KHM_CambodiaElectionCurtainRaiser.3.jpg
Cambodia 01 Cambodian Prime Minister Hun Sen signs 23 October 1991 in Paris the peace treaty which ended 21 years of civil war in Cambodia. AFP PHOTO GERARD FOUET (Photo by GERARD FOUET / AFP) (GERARD FOUET/AFP)
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចូលរួម​ចុះហត្ថលេខា​កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព នៅទីក្រុង​ប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១។ AFP

ទោះបីជា​យ៉ាងណា លោក ហ៊ុន សែន កំពុង​អនុវត្ត​ប្រព័ន្ធ​នយោបាយ​នេះ​ប្រកបដោយ​​ការ​ភ័យខ្លាច​​ក្នុង​ឆាក​ជីវិត​នយោបាយ​របស់​លោក។

​​​​«នៅ​ពេល​ដែល​អ្នក​ធ្វើ​ការងារ​នៅ​ក្នុង​បរិយាកាស​នយោបាយ​ដែល​គ្មាន​ភាព​ប្រាកដ​ប្រជា និង​គ្មាន​ភាព​ជឿជាក់​លើ​ខ្លួន​ឯង​នោះ​ អ្នក​ព្យាយាម​ច្បាម​អំណាច​ទាំង​ស្រុង​ដោយ​លះបង់​ទោះ​ក្នុង​តម្លៃ​ណា​ក៏​ដោយ»។

នេះ​បើ​តាម​ការ​ពន្យល់​របស់​អ្នក​វិទ្យាសាស្រ្ត​នយោបាយ​នៅ​សាកលវិទ្យាល័យ Ryerson នៃ​ក្រុង Toronto បណ្ឌិត ពៅ សូរពង្ស។

គ្រោះថ្នាក់​សម្រាប់​​លោក​ ហ៊ុន​ សែន​ បាន​បង្ហាញ​ច្បាស់​ក្នុង​ការ​បោះឆ្នោត​កាល​ពី​ពេល​ថ្មី​ៗ​នេះ

នៅ​ពេល​ដែល​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ពីរ​បាន​ច្របាច់​បញ្ចូល​គ្នា​នៅមុន​ពេល​បោះឆ្នោត​ឆ្នាំ២០១៣ អ្នកសង្កេតការណ៍​ខ្លះ​រំពឹង​ថា​​ ភាគី​និយម​ និង​ជម្លោះ​ផ្ទៃ​ក្នុង ​នឹង​មិន​បណ្តាល​ឲ្យ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​កើន​សំឡេង​ឆ្នោត​ឡើយ។​ ប៉ុន្តែ​ ផ្ទុយ​ទៅវិញ​ គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ​ ទទួល​បាន​សំឡេង​ឆ្នោត ៤៤​ភាគរយ។ ចំណែក​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ទទួល​បាន​សំឡេង​ឆ្នោត ៤៨ភាគរយ។ ការណ៍​នេះ​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក ​ហ៊ុន ​សែន​ និង​អ្នកនយោបាយ​សំខាន់ៗ​ភ្ញាក់ផ្អើល​ដោយ​គ្មាន​ត្រៀម​ខ្លួន​ទុក​ជា​មុន។

ENG_KHM_CambodiaElectionCurtainRaiser.6.jpg
A supporter of Cambodia's opposition parties move barbed wire set up by the police during a gathering on a street for marching, in Phnom Penh, Cambodia, Sunday, Sept. 15, 2013. Cambodia's main opposition leader kicked off a new wave of demonstrations against Prime Minister Hun Sen's government Sunday, warning the protests would not stop until the nation's post-election deadlock is resolved. (AP Photo/Heng Sinith) (Heng Sinith/AP)
ពលរដ្ឋគាំទ្រគណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ រុះរើ​រនាំងរបស់សមត្ថកិច្ច ពេលកំពុងតវ៉ា​នៅ​រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១៥ កញ្ញា ២០១៣។ AP

ដោយ​ជឿជាក់​ថា គណបក្ស​កាន់អំណាច​លួច​សន្លឹក​ឆ្នោត ក្រុម​អ្នកគាំទ្រ​គណបក្សប្រឆាំង​បាន​ធ្វើ​ការ​តវ៉ា​ទ្រង់ទ្រាយ​ធំ​ និង​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​វិបត្តិ​នយោបាយ​ក្រោយ​ការ​តវ៉ា​នោះ។ ការ​តវ៉ា​នោះ​ត្រូវ​បាន​​បង្ក្រាប​ដោយ​ហិង្សា​ ដែល​បង្ក​ឡើង​ដោយ​សមត្ថកិច្ច​ប៉ូលិស​ ការ​ចាប់​ខ្លួន ​និង​ការ​ផ្ដន្ទាទោស។ ក្នុង​ពេល​ដែល​លោក ហ៊ុន សែន កំពុង​ច្បាម​អំណាច​ក្នុង​ដៃ ​លោក​បាន​រៀន​សូត្រ​ពី​មេ​រៀន​នៃ​ការ​មិន​អាច​រំពឹង​ទុក​បាន​ជុំវិញ​ការ​បើក​លំហ​នៃ​ការ​បោះឆ្នោត។

នៅ​ពេល​ដែល​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ​កើន​សំឡេង​ខ្លាំង​ក្នុង​ការ​បោះឆ្នោត​ឃុំ​-សង្កាត់​ឆ្នាំ​២០១៧ ដែល​ប្រាប់​ឱ្យ​ដឹង​មុន​ពី​លទ្ធផល​នៃ​ការបោះឆ្នោត​ជាតិ​នា​ពេល​ខាងមុខ រដ្ឋាភិបាល​បាន​បង្កើន​រលក​នៃការ​គាប​សង្កត់​ ដែល​បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​ច្បាស់​ពី​ភាព​ចាស់ទុំ​នៃ​ម៉ាស៊ីន​នយោបាយ​របស់​លោក ហ៊ុន សែន។

«ចាប់​ពី​ឆ្នាំ​១៩៩៨​ដល់​ការបោះឆ្នោត​ឃុំ-សង្កាត់​ឆ្នាំ​២០១៧ យ៉ាងហោចណាស់​គណបក្ស​ប្រឆាំង​អាច​មាន​លទ្ធភាព​ចូល​រួម​បាន ​ហើយ​សារព័ត៌មាន​ឯករាជ្យ​ក៏​អាច​ប្រតិបត្តិការ​នៅ​កម្ពុជា​បាន»។ នេះ​បើ​តាម​លោក គល់ បញ្ញា មន្ត្រី​ឃ្លាំមើល​ការបោះឆ្នោត​ឯករាជ្យ​ឈាន​មុខ​គេ​មួយ​រូប។ លោក គល់ បញ្ញា បាន​បង្ខំ​ចិត្ត​សុំ​សិទ្ធិ​ជ្រក​កោន​នយោបាយ​នៅ​ប្រទេស​កាណាដា (Canada) ​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១៨ ​ក្នុង​ពេល​មាន​ការ​បង្ក្រាប​ដ៏​ធ្ងន់ធ្ងរ។

លោក គល់ បញ្ញា និយាយ​កាល​ពី​ពេល​ដែល​លោក​នៅ​កម្ពុជា​ថា៖ « ទោះ​បី​វា​មាន​បរិយាកាស​សម្លុត​បំភ័យ​ យើង​នៅ​តែ​អាច​ធ្វើ​សកម្មភាព​បាន​ខ្លះ »។ លោក​បន្ត​ថា « ប៉ុន្តែ​ចាប់​ពី​ឆ្នាំ២០១៨​មក ​ស្ថានភាព​និង​ការ​ប្រកួតប្រជែង​នយោបាយ​បាន​ធ្លាក់​ចុះ​ដុនដាប​ខ្លាំង​ រហូត​ដល់​លែង​មាន​​ការ​បោះឆ្នោត​ដោយ​សេរី​ និង​យុត្តិធម៌​ឡើយ »

ប៉ុន្តែ​ឥឡូវ​នេះ​ស្ថាប័ន​តុលាការ ស្ថាប័ន​នីតិប្បញ្ញត្តិ​ និង​ស្ថាប័ន​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត ស្ថិត​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​ទាំងស្រុង​របស់​គណបក្ស​កាន់អំណាច។ លោក ហ៊ុន សែន មាន​លទ្ធភាព​កម្ចាត់​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ដោយ​យក​ច្បាប់​ធ្វើជា​អាវុធ។

គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ ខុមហ្វ្រែល

លោក គល់ បញ្ញា អតីត​នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​អង្គការ​ឃ្លាំមើល​ការ​បោះឆ្នោត ខុមហ្វ្រែល (CONFREL)។ RFA File

ចាប់តាំង​ពី​ឆ្នាំ២០១៧មក ក្រោយ​តុលាការ​កំពូល​បាន​រំលាយ​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ​ដោយ​ចោទប្រកាន់​ថា គណបក្ស​នេះ​បាន​ឃុបឃិត​ជាមួយ​​បរទេស​​ធ្វើ​បដិវត្តន៍​ពណ៌​ផ្ដួល​រំលំ​រដ្ឋាភិបាល មេដឹកនាំ​គណបក្ស​ប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ត្រូវ​បាន​តុលាការ​ផ្ដន្ទាទោស​ឲ្យ​ជាប់​ពន្ធនាគារ​២៧ឆ្នាំ ពី​បទ​«ក្បត់ជាតិ»។ រីឯ សមាជិក​គណបក្ស​លោក​ជាច្រើន​នាក់​ទៀត​បាន​ភៀសខ្លួន​ចេញ​ពី​ប្រទេស។ រួចហើយ​ក៏​មាន​ការ​ចាប់ខ្លួន​ជា​បន្តបន្ទាប់ ​បណ្តាល​ឲ្យ​មាន​ការ​កាត់ទោស​ទ្រង់ទ្រាយ​ធំ និង​ការ​ផ្តន្ទាទោស​​មនុស្ស​ជាច្រើន​នាក់។

ដោយសារតែ​គ្មាន​មធ្យោបាយ​ដើម្បី​ប្រកួតប្រជែង​ក្នុង​ការបោះឆ្នោត​នៅ​កម្ពុជា គណបក្ស​ប្រឆាំង​រស់នៅ​ក្រៅប្រទេស​បាន​ប្រមូល​ផ្តុំគ្នា​តវ៉ា ដូចជា​នៅ​ទីក្រុង​ឡូវែល (Lowell) រដ្ឋ​ម៉ាស្សាឈូសេត (Massachusetts) ជាដើម។ ពួកគេ​បាន​ប្រមូល​ផ្តុំ​គ្នា​ធ្វើ​យុទ្ធនាការ​តាម​បណ្ដាញ​សង្គម ទទូច​ឲ្យ​គូស​វាស​សន្លឹកឆ្នោត​ចោល។

«យើង​អំពាវនាវ​ដល់​អ្នកបោះឆ្នោត​ទាំងអស់​ឱ្យ​ទៅ​បោះឆ្នោត ប៉ុន្តែ​បំផ្លាញ​សន្លឹកឆ្នោត​ចោល»។

នេះ​បើ​តាម​សម្ដី​អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ដែល​មិន​ខុស​ពី​ក្រុម​មន្រ្តី​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ផ្សេងទៀត​ដែល​កំពុង​រស់នៅ​និរទេស​ខ្លួន​នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស។ អ្នកស្រី​ចោទ​សួរ​ថា៖ « តើ​យើង​ទទួល​បាន​ប្រយោជន៍​អ្វីខ្លះ​ពី​ការ​បំផ្លាញ​សន្លឹកឆ្នោត ? ការបំផ្លាញ​សន្លឹក​ឆ្នោត​មាន​ន័យ​ថា លោក ហ៊ុន សែន នឹង​មិន​ទទួល​បាន​ភាព​ស្របច្បាប់ ហើយ​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏​មិន​ទទួល​បាន​ភាព​ស្របច្បាប់​ដែរ »

ការបង្កើត​ឲ្យ​មាន​អ្នកស្នង​ដំណែង

ភាព​ស្របច្បាប់​ជា​ការចាប់អារម្មណ៍​ចម្បង​បំផុត​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បី​ការពារ​កុំ​ឲ្យ​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​លោក​ខូចបង់ តាមរយៈ​ការ​ផ្ទេរអំណាច​ទៅ​ឱ្យ​កូនប្រុស​ច្បង​របស់​លោក គឺ​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត។ កាលពី​ឆ្នាំ២០២១ លោក ហ៊ុន សែន បាន​ប្រកាស​ថា លោក​នឹង​ឱ្យ​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ស្នង​ដំណែង​ជំនួស​លោក ក្នុង​ចន្លោះ​​ឆ្នាំ២០២៨ និង​ឆ្នាំ២០៣០ ដែល​​គណបក្ស​កាន់អំណាច​នឹង​ទទួល​ស្គាល់​បេក្ខភាព​អនាគត​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​របស់​លោក​ជា​ផ្លូវការ។

ឧត្ដមសេនីយ៍​ផ្កាយ៤ ដែល​ទទួល​បាន​ការអប់រំ​ពី​​លោក​ខាង​លិច លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បាន​ជួប​ជាមួយ​មេដឹកនាំ​បរទេស​មួយ​ចំនួន​ ចាប់តាំង​ពី​លោក​ត្រូវ​បាន​ជ្រើសរើស​ជា​បេក្ខជន​អនាគត​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​របស់​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា។ ប៉ុន្តែ ស្របពេល​ដែល​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត កំពុង​ត្រូវ​បាន​គេ​រៀបចំ​ឲ្យ​ស្នង​ដំណែង​ពី​ឪពុក​លោក​នោះ ការផ្ទេរ​អំណាច​បែប​នេះ​ជា​ចលនា​ដ៏​គ្រោះថ្នាក់​មួយ​ក្នុង​របប​ផ្ដាច់ការ។ លោក ហ៊ុន សែន ក៏​បាន​លើក​បន្តុប​កូន​ៗ​របស់​មន្ត្រី​ផ្សេងៗ​ទៀត​ក្នុង​ជួរ​រដ្ឋាភិបាល​របស់​លោក​ដែរ ឱ្យ​ឡើង​កាន់អំណាច​ដើម្បី​ឲ្យ​ពួកគេ​សប្បាយចិត្ត និង​ដើម្បី​ទទួល​​បាន​នូវ​ការ​ទទួល​ស្គាល់​ពី​ពលរដ្ឋ​ទូទៅ។

hunsen_manet070123_FB.jpg
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ទទួលទង់គណបក្ស​ពី​ឪពុក ថ្ងៃឃោសនាបោះឆ្នោត កាលពីថ្ងៃទី១ កក្កដា​ ២០២៣។ រូប៖ ហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត

ដោយ​មិន​អាច​បាត់បង់​ឱកាស​សូម្បី​តែ​បន្តិច​សម្រាប់​ការបោះឆ្នោត​ឆ្នាំ២០២៣​នេះ លោក ហ៊ុន សែន​បាន​ផ្ដោត​លើ​កូន​ប្រុស​របស់​លោក​ឱ្យ​ធ្វើជា​អ្នក​នាំមុខ​គេ​ក្នុង​យុទ្ធនាការ​ឃោសនា​បោះឆ្នោត។ លោក​ចាប់​ផ្តើម​យុទ្ធនាការ​ឃោសនា​បោះឆ្នោត​ដោយ​ប្រគល់​ទង់​គណបក្ស​ទៅ​ឲ្យ​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត។ ជា​រៀង​រាល់​ពីរ​ទៅ​បី​ថ្ងៃ​​ម្តង​នៅ​លើ​បណ្ដាញ​សង្គម​តេឡេក្រាម​របស់​ឪពុក​លោក លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ​បាន​បញ្ជូន​​សុន្ទរកថា​របស់​លោក​ចេញ​ពី​ក្បួន​យុទ្ធនាការ​ឃោសនា​បោះឆ្នោត​ មក​បង្ហោះ​បន្ត។ លោក​បាន​ផុស​នៅ​លើ​តេឡេក្រាម​កាល​ពី​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ​ថា៖ «ក្នុង​នាម​ជា​គណបក្ស​កាន់អំណាច ដែល​មាន​តួនាទី​បម្រើ​រាស្រ្ត គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​គ្មាន​សិទ្ធិ​ឈប់​សម្រាក​ឡើយ»

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។