មេធាវី​លោក កឹម សុខា​ ពិចារណា​ស្នើ​សុំ​ឲ្យ​រដ្ឋ​បរទេស​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​សំណុំរឿង​លោក​ កឹម សុខា​ មក​បំភ្លឺ​នៅ​តុលាការ​

ក្រុម​​មេធាវី​ការពារ​ក្ដី​ឲ្យប្រធាន​បក្ស​ប្រឆាំង​លោក​ កឹម​ សុខា​ អះអាង​ថា​ ពួក​គេ​កំពុង​ពិចារណា​ក្នុង​ការ​ស្នើ​សុំ​តុលាការឱ្យ​កោះហៅ​រដ្ឋ​បរទេស​មួយ​ចំនួន​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​​ចោទ​ប្រកាន់​ថា ​បាន​ឃុបឃិត​ជាមួយ​លោក​ កឹម សុខា​ ​ក្នុង​ការ​ប៉ុនប៉ង​ផ្ដួល​រំលំ​រដ្ឋាភិបាល​​មក​បំភ្លឺ។​ មន្ត្រី​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ដែល​ឃ្លាំមើល​សវនាការ​នេះ​យល់ថា​ ​​​តុលាការ​​គួរ​មាន​ភាព​ក្លាហាន​ឲ្យ​រដ្ឋ​បរទេស​ទាំង​នោះ​មក​បញ្ជាក់​ការពិត​ ឬ​តទល់​គ្នា​​នៅ​ក្នុង​តុលាការ​​។​

រដ្ឋ​បរទេស​ដែលក្រុម​មេធាវី​ការពារ​ក្ដី​​លោក​ កឹម​ សុខា​ ចង់​ឲ្យ​មក​​បំភ្លឺ​នៅ​តុលាការ​នោះ​រួមមាន​ សហរដ្ឋអាមេរិក​​ (United States)​​ សហភាពអឺរ៉ុប​ (UE)​​ ​ប្រទេស​​អាល្លឺម៉ង់ ​(Germany)​ ​និង​​អង្គការ​អន្តរជាតិ​មួយ​ចំនួន​ទៀត។ រដ្ឋទាំង​នោះហើយ​​ ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​​នឹង​សំណុំរឿង​ក្បត់​ជាតិ​របស់​លោក​ កឹម សុខា​​ តាម​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​របស់​រដ្ឋាភិបាល​លោក​ ហ៊ុន សែន​ កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១៧​។

សហមេធាវី​ការពារ​សិទ្ធិ​លោក​ កឹម​ សុខា​ គឺ​លោក​ ផែង ហេង​ ថ្លែង​ប្រាប់​អ្នកសារព័ត៌មាន​ក្រោយ​ចប់​សវនាការ​ថា​ ដំណើរក្ដីរឿង​លោក​ កឹម​ សុខា នាពេលកន្លងមក ត្រូវបាន​មេធាវី​​រដ្ឋាភិបាល​​​ចៅក្រម​ស៊ើបសួរ​ និង​តំណាង​អយ្យការចោទសួរពីទំនាក់ទំនងរបស់លោក​ កឹម​ សុខា​ ជាមួយនឹង​រដ្ឋ​បរទេសទាំងនោះ​។​​ លោក​បន្ត​ថា ក្រុម​​មេធាវី​ នឹង​ពិនិត្យ​លើករណីនេះ ថាតើគួរ​ហៅ​សាក្សី​នៃប្រទេសទាំងនោះជាសាក្សីចាំបាច់​ណាមួយ​ដើម្បី​មក​បំភ្លឺ​ការពិតដែរឬទេ។ ​ ទោះ​ជាបែប​នេះក្តី​ លោក​មេធាវី​​ មិន​​ទាន់​បញ្ជាក់​ពេល​វេលា​​ជាក់លាក់​​ក្នុង​ការ​ស្នើសុំ​រដ្ឋ​បរទេស​ទាំង​នោះ​មក​ធ្វើ​សាក្សី​ក្នុង​តុលាការ​នៅឡើយ​ទេ​ ដោយ​ត្រូវ​រង់​ចាំ​នីតិវិធីរបស់តុលាការសិន៖ «ឃើញ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​បរទេស​​ច្រើន​នាក់ ​អ៊ីចឹងហើយ​យើង​នឹង​​ពិនិត្យ​មើល​​​ថា តើ​គួរ​ឲ្យ​ហៅ​សាក្សី​ចាំបាច់​ណា​ខ្លះ​ដើម្បី​បង្ហាញ​ការពិត​ទៅ​លើ​សំណុំរឿង​ ឯកឧត្តម កឹម សុខា​នេះ​។​​ យើង​ចាំ​មើល​នីតិវិធី​ដើរ​ទៅ​ចុង​ក្រោយ​​ដោយសារ​ចៅក្រម​គាត់​ចែក​កម្មវិធី​ អ៊ីចឹង​ដំណាក់​កាល​​ណា​​ចាំ​បាច់​​​ដែល​យើង​ត្រូវ​ស្នើ​សុំ​»។​

ទាក់ទង​ការ​លើកឡើង​របស់​មេធាវី​លោក​ កឹម សុខា​ បែបនេះ​ វិទ្យុអាស៊ីសេរី​មិន​អាច​សុំ​ការបំភ្លឺ​ពី​ប្រធាន​​សាលាដំបូង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​លោក​ តាំង​ ស៊ុនឡាយ​ និង​អ្នកនាំពាក្យ​រដ្ឋាភិបាល​លោក​ ផៃ​ ស៊ីផាន បាន​ទេ​ នៅ​​ថ្ងៃ​ទី​៣០ ខែ​មីនា​។​

ចំណែក​​​អ្នកនាំពាក្យ​គណបក្ស​ប្រជាជនកម្ពុជា​លោក​ សុខ ឥសាន យល់​ថា ការ​សម្រេច​កៅ​ហោះ​សាក្សី​ និង​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​ណាមួយ​ជា​ឆន្ទានុសិទ្ធិ​របស់​តុលាការ​។​

ទាក់​ទង​រឿងនេះដែរ​ មេធាវី​តំណាង​រដ្ឋាភិបាល​ដែល​ជា​ដើម​បណ្តឹង គឺលោក គី តិច ​ធ្លាប់​លើកឡើង​ថា​ មាន​ប្រទេស​ចំនួន​៩ ដែល​ពាក់ព័ន្ធ នឹង​លោក​ កឹម សុខា​ ក្នុង​នោះ​ រួមមាន ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី (Indonesia) យូហ្គោស្លាវី (Yugoslavia) ស៊ែប៊ី (Serbia) អូស្ត្រាលី (Australia) អាមេរិក (USA) កាណាដា​ (Canada) ​សហភាព​​អឺរ៉ុប​ (EU)​ តៃវ៉ាន់​ (Taiwan) ​និង​​ឥណ្ឌា ​(India)។

ជុំវិញ​សវនាការ​លោក​ កឹម សុខា ថ្ងៃ​ទី​៣០​ ខែ​មីនា​ ​គឺ​ដូច​សព្វដង​ដែរ​​​ តុលាការ​​បាន​បើក​សវនាការ​ជំនុំជម្រះក្ដី​​លោក​ កឹម​ សុខា​ តែ​កន្លះ​ថ្ងៃ​ក្នុង​មួយ​សប្ដាហ៍​ប៉ុណ្ណោះ​ ទោះ​​ក្រុម​មេធាវី​លោក​ កឹម សុខា ស្នើ​សុំ​បន្ថែម​ថ្ងៃ​ជំនុំជម្រះក្ដី​​។​ សវនាការ​​លើក​ទី​៣៥​នេះ​ តំណាង​អយ្យការ​បាន​សួរសំនួរ​ដដែលៗ​ដែល​បានធ្លាប់​សួរ​​​ក្នុង​សវនាការ​​នាពេលកន្លង​ទៅ​រួច​ហើយ ដែល​ជា​សំនួរ​ទាក់ទង​​ការ​ថ្លែង​របស់​លោក​ កឹម សុខា​ នៅ​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១៣​ និង​ការ​ធ្វើ​សកម្មភាព​​នយោបាយ​របស់​លោក​ កឹម សុខា​។​

មន្រ្តី​ឃ្លាំមើល​​ជាន់ខ្ពស់​ និង​ជា​ជំនួយ​ការ​មេធាវី​នៃ​សមាគម​អាដហុក​លោក​ យី​ សុខសាន្ត ដែល​បាន​ចូល​ឃ្លាំមើល​តុលាការ​ យល់​ថា​ ​តំណាង​អយ្យការ​ហាក់​មាន​ចេតនា​ អូស​បន្លាយ ​ពេល​វេលា​នៃសវនាការនេះ កាន់​តែ​យូរ​ថែម​ទៀត​។​ មន្រ្តី​សង្គម​ស៊ីវិល​រូប​នេះសង្កេត​ឃើញ​ថា​​​ ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ថា​ លោក​ កឹម សុខា​ បាន​ឃុប​ឃិត​​ជា​មួយ​​រដ្ឋ​បរទេស​ ភាគ​ច្រើន​ គឺ​មាន​តែ​រូប​ថត​ ដែល​លោកយល់​ថា​ ជាភស្តុតាងមិន​រឹង​មាំ។​ លោក​បន្ត​ថា​ ដើម្បី​ជម្រះ​មន្ទិល​នេះ​ តុលាការ​គួរ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​រដ្ឋ​បរទេស​​ដែល​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​ក្នុង​សំណុំរឿង​នេះ​មក​​ឆ្លើយ​បំភ្លឺ​​​​៖ «តុលាការ​ត្រូវ​មាន​ឆន្ទៈ​ឬ​ភាព​ក្លាហាន​ដើម្បី​អញ្ជើញ​មក​ឲ្យ​ពួក​គាត់​(រដ្ឋ​បរទេស​)​ និយាយ​តទល់​គ្នា​នៅ​ចំពោះ​មុខ​​ច្បាប់​ដើម្បី​រក​ភាព​ស្អាតសំ​ឲ្យ​ជនរងគ្រោះ​ ឬ​ក៏​ភស្តុតាង​ដាក់​បន្ទុក​ដើម្បី​ឲ្យ​គាត់​​​សិន​គាត់​ខុស​ឲ្យ​ខុស​តាម​ផ្លូវ​ច្បាប់​ ឲ្យ​ខុស​មាន​ឯកសារ​ត្រឹមត្រូវ​»។

លោក កឹម សុខា ត្រូវ​សមត្ថកិច្ច​សម្រុក​ចូល​ចាប់​ខ្លួន​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១៧ ដោយ​ចោទ​ប្រកាន់​ពី​បទ​ក្បត់​ជាតិ ឬ​សន្និដ្ឋិភាព​ជាមួយ​បរទេស​ និង​បាន​ហាម​ឃាត់​មិន​ឲ្យ​ធ្វើ​នយោបាយ និង​ចេញ​ក្រៅ​ប្រទេស​។ ​​ជាង​៤​ឆ្នាំ​នៃ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​នេះ តុលាការ​មិន​ទាន់​រក​ឃើញ​​ថា លោក​​មាន​​ទោស​ ឬ​​គ្មាន​​ទោស​​នៅ​​ឡើយ​​ទេ​​ ហើយ​ក៏​មិន​ទាន់​កោះ​ហៅ​រដ្ឋ​បរទេស​ណា​មួយ​មក​ឆ្លើយ​បំភ្លឺ​ដែរ។

ក្រុម​មន្រ្តី​សង្គម​ស៊ីវិល​ដែល​តាមដាន​ឃ្លាំមើល​សវនាការ​លោក​ កឹម សុខា​ តែង​លើកឡើង​ដូចៗ​គ្នា​ថា​ សំណុំរឿង​លោក​ កឹម​ សុខា​​ ជា​រឿង​នយោបាយ​ ដូច្នេះ​អ្នក​នយោបាយ ​គឺជាអ្នក​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​នេះ​តាម​ផ្លូវ​នយោបាយ។​ កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ​អ្នករាយការណ៍​ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាលោក វីទិត មុនតាប៊ន (Vitit Muntarbhorn) បាន​ថ្លែង​នៅក្នុង​កិច្ចប្រជុំ​ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិថា លំហរសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ​នៅ​កម្ពុជាកាន់តែរួមតូចទៅ និង​កំពុងដើរថយក្រោយ​ដោយសារតែ​ការគ្រប់គ្រង​បែប​ឯកបក្ស។ លោកថា ការណ៍នេះ បង្កឱ្យមាន​ការព្រួយបារម្ភ ជាពិសេសក្នុងពេលដែល​កម្ពុជាជិតបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នៅខែមិថុនា ខាងមុខនេះ។

កម្ពុជា​បន្តជាប់​លេខ​បាត​តារាង​ ​ថា​ជា​ប្រទេស​គ្មាន​នីតិរដ្ឋ​។​ ​កាលពី​ឆ្នាំ​២០២១​ ​កម្ពុជា​ជាប់លេខ​ជិត​ចុងប៉ូច​គេ ​គឺ​ ​១៣៨​ ​លើ​ ​១៣៩​ ​ប្រទេស​ ​ក្នុង​របាយការណ៍​របស់​អង្គការ​គម្រោង​យុត្តិធម៌​ពិភពលោក (WJP)។ តុលាការ​គ្រោង​បន្ត​សវនាការ​ លោក​ កឹម សុខា នៅ​សប្ដាហ៍​​ក្រោយ​ដែល​ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃ​​ទី​៦​ ខែ​មេសា​ ខាង​មុខ៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។