បក្សនយោបាយជជែកគ្នាទាមទាររដ្ឋាភិបាលកែលម្អស្ថាប័ន គ.ជ.ប មុនការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្រ្ត
2022.07.03
ប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៥ កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២។
រូប៖ AFP
គណបក្សនយោបាយមួយចំនួនគ្រោងដាក់លិខិតរួមគ្នា ដើម្បីទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើការកែលម្អចំណុចខ្វះខាតរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) មុនការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្រ្ត អាណត្តិទី៧ ដើម្បីធានាការប្រកួតប្រជែងដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ ព្រមទាំងបញ្ចៀសការរិះគន់ និងការដាក់សម្ពាធនានា ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។ ការលើកឡើងនេះ ក្រោយពីគណបក្សទាំងនោះរកឃើញថា ដំណើការបោះឆ្នោតឃុំ សង្កាត់ អាណត្តិទី៥ គឺមានភាពមិនប្រក្រតីដោយស្ថិតក្រោមបរិយាកាសនយោបាយរឹតត្បិត និងគំរាមកំហែង។
គណបក្សនយោបាយចំនួន៥ ដូចជា គណបក្សភ្លើងទៀន ប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ឆន្ទៈខ្មែរ កែទម្រង់កម្ពុជា និងបក្សកម្ពុជានិយមគ្រោងដាក់លិខិតស្នើរួមគ្នាទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដើម្បីឱ្យកែលម្អចំណុចខ្វះខាត គ.ជ.ប ក្រោយពីដំណើរបោះឆ្នោតកន្លងមកប្រព្រឹត្តទៅមានភាពមិនប្រក្រតី និងមិនស្មើភាពគ្នា។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនលោក សុន ឆ័យ ថ្លែងប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី៣ ខែកក្កដាថា គណបក្សរបស់លោកបានជួបជាមួយបក្សផ្សេងទៀតចំនួនពីរដងរួចមកហើយក្នុងការរៀបចំសេចក្តីព្រាងទាក់ទងបញ្ហាបច្ចេកទេសបោះឆ្នោត ដំណើរការបោះឆ្នោតដែលពួកលោកបានរកឃើញកន្លងមក ដើម្បីស្នើកែលម្អស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតឱ្យមានបរិយាកាសល្អ និងឆ្លើយតបឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋនាពេលខាងមុខ។ លោកបន្តថា សំណើសំខាន់ៗដែលបានលើកមកពិភាក្សា និងគ្រោងដាក់ទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដោះស្រាយនោះ រួមមាន សមាជិកនៃថ្នាក់ដឹកនាំ គ.ជ.ប ត្រូវផ្តល់លទ្ធភាពឱ្យបក្សនយោបាយដទៃ ការជ្រើសរើសមន្រ្តីបោះឆ្នោតត្រូវធ្វើឡើងដោយតម្លាភាពដោយមិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយ ត្រូវបើកការិយាល័យរាប់សន្លឹកឆ្នោតឱ្យពលរដ្ឋតាមឃ្លាំមើល និងត្រូវចាត់វិធានការទប់ស្កាត់ចំពោះមន្រ្តីមូលដ្ឋានដែលគំរាមកំហែង បំភិតបំភ័យពលរដ្ឋ ហើយមន្រ្តីរាជការត្រូវរក្សាព្យាក្រិត្យមិនបម្រើគណបក្សនយោបាយជាដើម៖ «គ.ជ.ប ត្រូវតែអព្យាក្រិត្យ ត្រូវតែធ្វើឱ្យមានការជឿទុកចិត្ត ក្នុងការប្តឹងផ្តល់មិនឱ្យរិះគន់សកម្មភាពមិនប្រក្រតីរបស់ គ.ជ.ប ហ្នឹងមិនត្រឹមត្រូវទេ ដូច្នេះការលើកឡើងដែលជាសំណូមពរនេះ ដើម្បីឱ្យមានការកែលម្អ ហើយដឹងហើយថា យើងជាអ្នកចូលរួមបោះឆ្នោតត្រូវការអ្នកទទួលខុសត្រូវក្នុងការរៀបចំឱ្យយើងជឿទុកចិត្តបាន»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អនុប្រធានគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជាលោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន មើលឃើញថា បរិយាកាសបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ថ្មីៗនេះ មិនសេរី និងយុត្តិធម៌សម្រាប់បក្សនយោបាយចូលរួមប្រកួតនោះទេ ព្រោះអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមួយចំនួនបានប្រើរូបភាពគំរាមកំហែងសកម្មជនបក្សនយោបាយ និងរំលោភច្បាប់បោះឆ្នោត ដែលនាំឱ្យមានការរើសអើងនិន្នាការនយោបាយដោយខ្លាចបាត់បង់អំណាច។
លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន ឱ្យដឹងថា គណបក្សរបស់លោកនិងគណបក្សដទៃទៀត បានជួបពិភាក្សាគ្នារៀបចំសំណើរួមជាង១០ចំណុច ដោយគ្រោងបញ្ចាប់ឆាប់ៗនេះ ដើម្បីធ្វើជាមូលដ្ឋានតស៊ូមតិ និងទាមទារកែទម្រង់ស្ថានប័ន គ.ជ.ប និងនីតិវិធីមួយចំនួនមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត៖ «ជៀសវាងពីការចូលរួមប្រកួតប្រជែងបានទេ ប៉ុន្តែយើងត្រូវជំរុញការតស៊ូមតិដើម្បីឱ្យមានការកែប្រែខ្លះសម្រាប់ការបោះឆ្នោតហ្នឹង ដោយធ្វើមិចឱ្យសុក្រិត្យ មន្រ្តីនៅតាមមូលដ្ឋានក្តី គណបក្សនយោបាយក្តី គោរពទៅតាមច្បាប់ដែលដាក់ចេញដោយ គ.ជ.ប ខ្លួនឯងហ្នឹងផង»។
រីឯអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានលោក ឡឹក សុធារ លើកឡើងថា ការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ អាណត្តិទី៥ ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងស្ថានភាពអាក្រក់ជាងពេលណាទាំងអស់ ចាប់តាំងពីកម្ពុជារៀបចំបោះឆ្នោត។ លោកបន្តថា ដំណើរបោះឆ្នោតនោះ គណបក្សរបស់លោកត្រូវទទួលរងការកៀបសង្កត់ បំភិតបំភ័យស្ទើរគ្រប់រូបភាព ចំណែក គ.ជ.ប ទៀតសោតបានសម្រេចលុបចោលនីតិវិធីមួយចំនួន ដូចជា កំណត់ហេតុរាប់សន្លឹកឆ្នោតទម្រង់១១០២។ លោកចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលមានឆន្ទៈទទួលយកចំណុចខ្វះខាតទៅកែលម្អដើម្បីឱ្យអ្នកឈ្នះដោយកិត្តិយស ហើយអ្នកចាញ់ដោយអស់ចិត្ត៖ «យើងរកឃើញបញ្ហាមួយចំនួនដែលបញ្ហាទាំងអស់នោះ ភាគច្រើនយើងអាចដោះស្រាយបានប្រសិន គ.ជ.ប និងរដ្ឋាភិបាលមានឆន្ទៈធ្វើ ព្រោះវាមិនមែនជារឿងធ្ងន់ធ្ងរទេ គ្រាន់តែថា រឿងទាំងអស់ហ្នឹងវាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ទំនុកចិត្ត តម្លាភាព អព្យាក្រិត្យភាពរបស់មន្រ្តីរាជការស៊ីវិលជាដើម»។
គណបក្សនយោបាយគ្រោងដាក់សំណើរួមគ្នាទៅ គ.ជ.ប ក្រសួងមហាផ្ទៃ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសហគមន៍អន្តរជាតិខាងមុខនេះ។
ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៥ ដែលកន្លងផុតទៅថ្មីៗនេះ គ.ជ.ប និងរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ទទួលរងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ សង្គមស៊ីវិល និងបក្សនយោបាយមួយចំនួនថា ការបោះឆ្នោតនេះ មិនបានប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នោះទេ។ ភាពមិនប្រក្រតីទាំងនោះ រួមមាន វត្តមានអាជ្ញាធរនៅក្នុងបរិវេណនៃការិយាល័យបោះឆ្នោត មេភូមិឬមេឃុំ អង្គុយចាំកត់ឈ្មោះអ្នកមកបោះឆ្នោត និងបិទទ្វារការិយាល័យមុនដំណើរការរាប់សន្លឹកឆ្នោតជាដើម ខណៈមន្រ្តីស្ថាប័នបោះឆ្នោតពីថ្នាក់លើរហូតដល់ថ្នាក់ក្រោមសុទ្ធសឹងជាមន្រ្តីមកពីគណបក្សប្រជាកម្ពុជា។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចលោក សុខ ឥសាន និងអ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) លោក ហង្ស ពុទ្ធា ដើម្បីបញ្ជាក់ជុំវិញរឿងនេះបានទេនៅថ្ងៃទី៣ ខែកក្កដា។ ប៉ុន្តែកន្លងមកលោក ហង្ស ពុទ្ធា ធ្លាប់អះអាងប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ដំណើរការនៃការបោះឆ្នោតនោះបានប្រព្រឹត្តទៅរលូន ដោយមានសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសណ្តាប់ធ្នាប់ល្អ ដែលធ្វើឱ្យអ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិបានចេញមកប្រកាសទទួលស្គាល់។ ទោះយ៉ាងណាលោកថា គ.ជ.ប នឹងទទួលយកអនុសាសន៍របស់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីឱ្យការបោះឆ្នោតល្អប្រសើរឡើង។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រិត្យ និងយុត្តិធម៌ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជាហៅកាត់ថា និចហ្វិច លោក សំ គន្ធាមី មានប្រសាសន៍ថា គណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់គ្រោងរួមគ្នាដាក់សំណើទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដោះស្រាយនូវកង្វល់ ឬសំណូមពររបស់ពួកគេ គឺជារឿងល្អក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីកែលម្អចំណុចខ្វះខាត និងធានាការបោះឆ្នោតលើកក្រោយប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូត។ លោកយល់ថាការដែលគណបក្សនយោបាយលើកឡើងរួមគ្នាស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលបែបនេះអាចមានប្រសិទ្ធភាព៖ «ល្អត្រង់ចំណុចមួយដែលពួកគាត់បានជួបជុំគ្នាកុំដាក់មួយៗព្រោះវាអត់មានកម្លាំង ដើម្បីឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធដូចជា គ.ជ.ប ឬក៏រដ្ឋាភិបាលក្តី ឬតំណាងរាស្រ្តធ្វើវិសោធកម្មច្បាប់ បទបញ្ហា នីតិវិធី»។
កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បានកំណត់យកថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ដោយប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតផ្លូវការ ឆ្នាំ២០២២ គឺជាអ្នកបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៧។ គ.ជ.ប ឲ្យដឹងដែរថា ការពិនិត្យបញ្ជីឈ្មោះ និងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០២២ នឹងប្រព្រឹត្តទៅចាប់ពីថ្ងៃទី២០ ខែតុលា រហូតដល់ថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងថា លោក ហ៊ុន សែន បញ្ចេញសាររឿងបដិសេធយុវជនម្នាក់នៅជប៉ុនស្នើសុំធ្វើជាទីប្រឹក្សាជានយោបាយប្រជាភិថុតិ
- ជនជាតិវៀតណាមរស់នៅលើដី៤០ហិកតារ ក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំងត្អូញជីវភាពលំបាក និងខ្លះវិលទៅរស់នៅលើផ្ទះបណ្តែតទឹកវិញ
- កូនប្រុសលោក លិម គិមយ៉ា ថា ឃាតកម្មលើឪពុកជារឿងនយោបាយនិងប្ដេជ្ញាស្វែងរកយុត្តិធម៌
- សកម្មជនបរិស្ថានថា ការបាក់ច្រាំងទន្លេខូចខាតផ្ទះពលរដ្ឋនៅជ្រោយចង្វា ដោយសារតែការបូមខ្សាច់
- ពលរដ្ឋច្រើនគ្រួសារនៅកំពង់ឆ្នាំងតវ៉ាសុំបន្តរកស៊ីរាវលៀសតាមដងទន្លេចិញ្ចឹមជីវិត
អត្ថបទពេញនិយម
នយោបាយ
- គ្រួសាររៀបចំពិធីបញ្ចុះសពលោក លិម គិមយ៉ា នៅជាយទីក្រុងប៉ារីស
- លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើទស្សនកិច្ចនៅឡាវ ដើម្បីរឹតចំណងមិត្តភាព និងពង្រឹងអំណាចរវាងបក្សនៃប្រទេសទាំងពីរ
- លោក សម រង្សី ចោទថា លោក ឃ្លាំង ហួត ជាអ្នកសម្លាប់ លោក លិម គិមយ៉ា
- អ្នកឃ្លាំមើលជំរុញឱ្យគ្រួសារលោក លិម គិមយ៉ា និងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យប្រឹងស្វែងរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋាភិបាល
- រដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលី ប្រកាសតាមដានដំណើរការស៊ើបអង្កេតករណីឃាតកម្មលើលោក លិម គិមយ៉ា