សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅល្ងាចថ្ងៃទី២ ខែសីហា បានប្រកាសសាលក្រមផ្ដន្ទាទោសសកម្មជនបក្សប្រឆាំងចំនួន ៩នាក់ ដាក់ពន្ធនាគារចាប់ពី ១២ខែ ដល់ ២០ខែពីបទផ្ដើមគំនិត និងញុះញង់ ពាក់ព័ន្ធនឹងការតវ៉ា នៅមុខស្ថានទូតចិន កាលពីឆ្នាំ២០២០។ សាច់ញាតិនិងសង្គមស៊ីវិលសោកស្ដាយចំពោះសាលក្រមនេះ និងទាមទារឲ្យតុលាការទម្លាក់បទចោទ។
នៅមុនពេលប្រកាសសាលក្រមបន្តិច សកម្មជនជាប់ឃុំម្នាក់ គឺលោកស្រី លឹម សាន បានរាយការណ៍ប្រាប់តុលាការអំពីស្ថានភាពក្នុងពន្ធនាគារ ម២ ថា មានការរំលោភសិទ្ធិអ្នកជាប់ឃុំ ការមិនយកចិត្តទុកដាក់ព្យាបាលអ្នកជាប់ឃុំដែលមានជំងឺ និងមានឆ្មាំពន្ធនាគារខ្លះជេរប្រមាថអ្នកជាប់ឃុំជាដើម។
ទោះយ៉ាងណា ក្រោយការស្ដាប់សេចក្ដីរាយការណ៍រួច មន្ត្រីតុលាការមិនបានសន្យាដោះស្រាយបញ្ហានេះយ៉ាងណាទេ តែបានបន្តនីតិវិធីប្រកាសសាលក្រម។ តុលាការបានប្រកាសសាលក្រមកំបាំងមុខផ្ដន្ទាទោសអតីតតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំងម្នាក់ គឺលោក ហូ វ៉ាន់ និងសកម្មជនម្នាក់ គឺលោក សាន សីហៈ ដែលកំពុងភៀសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ ២០ខែ ពីបទផ្ដើមគំនិតក្នុងអំពើញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម។
ចំណែកសកម្មជន ៤នាក់ទៀត គឺលោកស្រី ហុង អាន លោកស្រី លឹម សាន លោកស្រី យ៉យ ស្រីមុំ និងលោក តុន និមល ជាប់ពន្ធនាគារ ១៨ខែ ពីបទញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម។ ឯសកម្មជន ៣នាក់ទៀត គឺលោកស្រី ប៉ៃ រ៉េន លោកស្រី សាន ស្រីនាថ និងលោកស្រី សាត ផា ផ្ដន្ទាទោស ១២ខែ ក្នុងបទចោទញុះញង់ដូចគ្នា និងពិន័យប្រាក់ម្នាក់ពីរលាន (២លាន) រៀល។
ក្រោយប្រកាសសេចក្ដីសម្រេចនេះ មន្ត្រីតុលាការមិនបានអនុញ្ញាតឲ្យសកម្មជនបក្សប្រឆាំងទាំង ៧នាក់ ដែលមានវត្តមានបញ្ចេញមតិអ្វីឡើយ តែបើកផ្លូវឲ្យសកម្មជនទាំងអស់ប្ដឹងឡើងទៅឧទ្ធរណ៍ ក្នុងករណីមិនពេញចិត្ត។
កូនរបស់លោកស្រី លឹម សាន គឺលោកស្រី ផាន សាត ដែលចូលស្ដាប់ការប្រកាសសាលក្រមនេះ ហៅការសម្រេចក្ដីនេះថា អយុត្តិធម៌។ លោកស្រីនៅតែអះអាងថាម្ដាយរបស់លោកស្រីធ្វើសកម្មភាពសម្ដែងមតិស្របច្បាប់ហើយមិនមែនជាការញុះញង់ឡើយ។ លោកស្រីទាមទារឲ្យតុលាការទម្លាក់បទចោទ និងដោះលែងសកម្មជនទាំងអស់ឲ្យមានសេរីភាពវិញ៖ « គំនិតខ្ញុំជាកូនខ្ញុំចង់ ( ប្ដឹង ) ទៅឧទ្ធរណ៍ទៀត ព្រោះខ្ញុំអត់សុខចិត្តនឹងសាលក្រមហ្នឹងទេ ដែលកាត់ទោសម៉ែខ្ញុំដែលគាត់គ្មានកំហុស គ្មានខុសអ្វីសោះ។ ខ្ញុំអត់យល់ស្រប ខ្ញុំអត់សុខចិត្ត ដែលម៉ែខ្ញុំគ្មានកំហុសអ្វីផង»។
អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមពីមេធាវីការពារក្តីសំណុំរឿងនេះ គឺលោក សំ សុគង់ បានទេ នៅថ្ងៃទី២ ខែសីហា។ តែយ៉ាងណា លោកធ្លាប់លើកឡើងថា សកម្មភាពតវ៉ារបស់កូនក្ដីជាការសម្ដែងមតិ ដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ ដែលបញ្ជាក់ថា រាល់ការសម្ដែងមតិពុំមែនជាបទល្មើសទេ។
ចំណែកសង្គមស៊ីវិលក៏និយាយថា សកម្មភាពតវ៉ាដោយសន្តិវិធីនៅមុខស្ថានទូតចិននោះ ជាការសម្ដែងមតិដែរ។ ប្រធានផ្នែកកម្មវិធីស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក ហេង គឹមហុង ជំរុញឲ្យតុលាការពិចារណាការផ្ដន្ទាទោសឡើងវិញ ព្រោះការឃុំខ្លួនដោយអយុត្តិធម៌ណាមួយ នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ៖ « ខ្ញុំជឿជាក់ថា ប្រហែលជាពួកគាត់យល់ថា ប្រទេសចិន ដែលជាភាគីហត្ថលេខីយ៉ាងសំខាន់ ដែលគាំទ្រមកនូវប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពសម្រាប់ប្រទេសទើបពួកគាត់ទាមទារស្នើសុំ ហើយបើសិនជាការទាមទារស្នើសុំជាបទល្មើស ខ្ញុំយល់ថា មិនគួរកើតមានទាល់តែសោះ»។
នគរបាលបានចាប់ខ្លួនសកម្មជនបក្សប្រឆាំងទាំង ៧នាក់ ជាបន្តបន្ទាប់ដោយចោទថា ការប្រមូលផ្ដុំគ្នានៅខាងមុខស្ថានទូតចិនកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ ដែលទាមទារឲ្យចិនគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ជាសកម្មភាពញុះញង់។ ក្រោយមកលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចោទថា លោក ហូរ វ៉ាន់ មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេសថា ជាអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងនៃការតវ៉ានោះ។
រហូតមកដល់ពេលនេះ មានសកម្មជននយោបាយ សង្គម ព្រំដែន បរិស្ថាន ដីធ្លី គ្រូបង្រៀន ព្រះសង្ឃ យុវជន ក្មេងអាយុក្រោម ១៨ឆ្នាំ និងអ្នកចម្រៀង សរុបជាង (៨០នាក់ហើយ កំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារ។ ពួកគាត់ភាគច្រើនរងការចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់ និងចូលរួមគំនិតក្បត់។ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិ ហៅការចោទប្រកាន់ទាំងនោះថា មានចេតនាបង្ក្រាបសំឡេងរិះគន់។ ពួកគេទាមទារឲ្យរបបក្រុងភ្នំពេញនិងតុលាការដោះលែងសកម្មជនទាំងនោះវិញ ដោយឥតលក្ខខណ្ឌ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។