ឆ្នាំ២០២២ នេះ គឺជាខួបគម្រប់៣០ឆ្នាំនៃបេសកកម្មថែរក្សាសន្តិភាពរបស់អ៊ុនតាក់ (UNTAC)។ អាជ្ញាធរអន្តរកាលមួយនេះបានចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការនាំមកនូវសន្តិភាព និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដល់ប្រទេសកម្ពុជា បន្ទាប់ពីកម្ពុជាស្ថិតក្នុងភ្នក់ភ្លើងសង្គ្រាមអស់រយៈពេលជាងពីរទសវត្សរ៍។ កេរដំណែលសំខាន់បំផុតមួយរបស់អ៊ុនតាក់ គឺរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិមួយដែលមានលក្ខណៈសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៣។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក កម្ពុជាមានការបោះឆ្នោតជាទៀងទាត់ ទោះជាមានការខ្វែងយោបល់គ្នា ឬមតិរិះគន់អំពីភាពត្រឹមត្រូវនៃការបោះឆ្នោតទាំងនោះយ៉ាងណាក្ដី។
អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្ននៃអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា អ៊ុនតាក់ (UNTAC) បានបន្សល់ទុកនូវកេរមរតកជាច្រើនសម្រាប់ប្រជាជាតិខ្មែរ។ មរតកទាំងនោះ មានជាអាទិ៍ មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសន្តិភាព អធិបតេយ្យ ឯករាជ្យ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស។
អ្នកវិភាគនយោបាយចាស់វស្សាបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ រៀបរាប់ថា អ៊ុនតាក់បានជួយកសាងស្ថាប័នសំខាន់ៗមួយចំនួនដែលនៅបន្តនិរន្តរភាពមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន ដូចជា ការិយាល័យឧត្តមស្នងការសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ព្រមទាំងមជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកំចាត់មីនកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ស៊ីម៉ាក់(CMAC) ជាដើម។ លោកថា សូម្បីតែអាណត្តិនៃអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ក៏ជាមរតករបស់អ៊ុនតាក់ផងដែរ។ បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ សង្កត់ធ្ងន់ថា អ៊ុនតាក់បានជួយស្ថាបនាគ្រឹះសំខាន់ៗសម្រាប់ជាតិខ្មែរ ហើយបើគ្មានអ៊ុនតាក់ទេ លោកថា កម្ពុជាមិនដឹងហែលឆ្លងការបង្ហូរឈាមគ្នាដល់ពេលណានោះទេ៖ « យើងបានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋមួយលែងទៅជាកុម្មុយនីស្ត គឺទៅជាប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋរបបប្រជាធិបតេយ្យសេរី ពហុបក្ស ហើយហ្នឹងសុទ្ធតែជាគ្រឹះសំខាន់ៗ។ បើអ៊ុនតាក់ធ្វើការមិនបានត្រឹមត្រូវ អនុវត្តអាហ្នឹងមិនបានត្រឹមត្រូវទេ គឺមូលដ្ឋានគ្រឹះទាំងប៉ុន្មានសម្រាប់ប្រទេសមួយហ្នឹង គឺវាអត់បានទេ ហើយយើងនឹងមានសង្គ្រាមបន្តទៅទៀត » ។
ស្រដៀងគ្នានេះ ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) លោក នី សុខា មានប្រសាសន៍ថា ស្នាដៃធំជាងគេដែលអ៊ុនតាក់សម្រេចបាននោះ គឺការរៀបចំការបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមិនធ្លាប់មាននៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ផ្ដើមចេញពីការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ នោះហើយ ទើបកម្ពុជាមានការបោះឆ្នោតជាបន្តបន្ទាប់ ទោះបីការបោះឆ្នោតទាំងនោះមិនទាន់មានលក្ខណៈសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ក៏ដោយ៖ « មិនអាចយើងទៅបំភ្លេចស្មារតីទាំងអស់ហ្នឹងបានទេ ហើយអ្វីដែលយើងបានរៀនសូត្រពីអ៊ុនតាក់យ៉ាងច្រើននោះ គឺទាក់ទងទៅនឹងការកសាងប្រទេសមួយដែលយើងនៅតែបង្កើតឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ការគោរពនូវដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ មានទាំងខាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលរីកដុះដាលច្រើន ពិសេសខាងសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការខាងសិទ្ធិមនុស្ស ខាងប្រជាធិបតេយ្យហ្នឹង ដែលខ្មែរយើងពីមុនមកមិនដែលមានទេ » ។
អ៊ុនតាក់ (UNTAC) ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៩២ ដើម្បីអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលក្នុងនោះចំណុចធំៗរួមមាន ការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នៃជនភៀសខ្លួនខ្មែរ ដែលភាគច្រើនពីព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ ការរំសាយកងទ័ព និងការដកអាវុធ ៧០% ពីភាគីជម្លោះខ្មែរទាំង ៤ក្រុម ដើម្បីរៀបចំឱ្យមានការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ ១៩៩៣ ប្រកបដោយបរិយាកាសសុវត្ថិភាព។ ភាគីទាំងបួននោះមានភាគីកងទ័ពសីហនុនិយមហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច (FUNCINPEC) រណសិរ្សជាតិរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែររបស់លោកតា សឺន សាន (KPNLF) ភាគីរដ្ឋកម្ពុជារបស់លោក ហ៊ុន សែន និងភាគីកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យរបស់ខ្មែរក្រហម។ កងកម្លាំងរបស់អ៊ុនតាក់ដែលមកអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនៅកម្ពុជាវិញ មានចំនួនជាង ២ម៉ឺន ២ពាន់នាក់ (២២.០០០) ក្នុងនោះរួមមានអ្នកសង្កេតការណ៍យោធា នគរបាលស៊ីវិល និងអ្នកជំនាញផ្សេងៗទៀត។ បេសកកម្មនេះបានបញ្ចប់ទៅវិញនៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដោយចំណាយអស់ថវិកាជាង ២ពាន់លានដុល្លារ។
អតីតមេបញ្ជាការកងកម្លាំងអ៊ុនតាក់ដែលជាជនជាតិអូស្រ្តាលី ឧត្តមសេនីយ៍ ចន ស៊ែនឌឺសុន (John Sanderson) បានថ្លែងក្នុងវេទិកាសាធារណៈមួយកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា អ៊ុនតាក់សម្រេចបានសមិទ្ធផលជាច្រើនក្នុងបេសកកម្មនៅកម្ពុជា៖ « យើងបានចាប់ផ្ដើមដំណើរការដោះមីន ហើយយើងបានធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ជនភៀសខ្លួនខ្មែរប្រមាណ ៣សែនទៅ ៤សែននាក់ ដែលភាគច្រើនស្នាក់នៅប្រទេសថៃឱ្យវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញដោយសុវត្ថិភាព។ យើងបានបង្កើតច្បាប់បោះឆ្នោត និងបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតទូទាំងប្រទេស។ យើងបានសម្របសម្រួលសិទ្ធិបង្កើតបក្សនយោបាយ និងបង្កើតបរិយាកាសដែលពួកគេអាចធ្វើយុទ្ធនាការបានដោយសេរី។ យើងជំរុញឱ្យមានចលនាសិទ្ធិមនុស្សនៅតាមទីជនបទ ហើយចំណុចនេះសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ផ្អែកលើពិធីសារ និងអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ យើងបានត្រួតពិនិត្យ និងកែទម្រង់ស្ថាប័នសំខាន់ៗរបស់រដ្ឋាភិបាល ហើយនិងចាប់ផ្ដើមកម្មវិធីអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឡើងវិញ។ ជាចុងក្រោយ យើងបានរៀបចំការបោះឆ្នោត ដែលសេរី និងយុត្តិធម៌ ហើយនិងត្រួតពិនិត្យការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី »។
ថ្វីបើអ៊ុនតាក់សម្រេចបានសមិទ្ធផលដ៏ច្រើនសម្រាប់កម្ពុជាបែបនេះក្ដី ក៏ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន គឺលោក ហ៊ុន សែន ហាក់មិនផ្ដល់តម្លៃដល់សមិទ្ធផលទាំងនោះទេ។ ភាសាដែលលោកតែងនិយាយនៅលើវេទិកាក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុកនោះ គឺអ៊ុនតាក់ចាយលុយច្រើន តែមិនអាចបញ្ចប់សង្គ្រាមបាន។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា លោក ហ៊ុន សែន តែងលើកឡើងថា គឺនយោបាយឈ្នះៗរបស់លោកទៅវិញទេ ដែលនាំមកនូវសន្តិភាពជូនប្រជាជាតិខ្មែរ៖ « អ្វីដែលកិច្ចព្រមព្រៀង [ សន្តិភាព ] ក្រុងប៉ារីសចង់បាន តែអ៊ុនតាក់មិនអាចសម្រេចបាន គឺពេលដែលអ៊ុនតាក់ចំណាយប្រាក់ជាង ២ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ពេលដែលអ៊ុនតាក់ចាកចេញទៅបានបន្សល់ទុកឱ្យកម្ពុជាជាប្រទេសមួយមានតំបន់ត្រួតត្រាពីរ និងមានរដ្ឋាភិបាលពីរបន្តសង្គ្រាមតទៅទៀត។ កុំភ្លេចអាកន្លែងហ្នឹង ទីចុងបំផុតវិលមករកដំណោះស្រាយខ្មែរវិញ។ ដំណោះស្រាយនោះ គឺស្អី នយោបាយឈ្នះៗ។ ខ្ញុំត្រូវចាប់ផ្ដើមយកក្បាលខ្ញុំធ្វើដើមទុនសាជាថ្មីម្ដងទៀត » ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ និងជាអ្នកនាំពាក្យបក្សកាន់អំណាច លោក សុខ ឥសាន ថ្លែងការពារប្រសាសន៍របស់លោក ហ៊ុន សែន នេះថា ជាការពិតនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ។ លោកទទួលស្គាល់ថា អ៊ុនតាក់សម្រេចបាននូវសមិទ្ធផលមួយចំនួន ប៉ុន្តែមិនបាននាំមកនូវសន្តិភាពពេញលេញសម្រាប់កម្ពុជាឡើយ៖ « ខែ ១២ឆ្នាំ ១៩៩៨ អង្គការចាត់តាំងខ្មែរក្រហមរលាយ ហើយយើងរកបាននូវសន្តិភាពពេញលេញដែលមិនធ្លាប់មានរាប់រយឆ្នាំនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា។ អាហ្នឹងយើងត្រូវទទួលស្គាល់ការពិត ដូច្នេះហើយសរុបមកវិញ ខ្ញុំយល់ថា សម្ដេចមិនមែនរិះគន់ ឬបរិហារដោយប្រការណាមួយលើបេសកកម្មរបស់អ៊ុនតាក់ទេ តែសម្ដេចនិយាយអំពីការពិតនៃប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា » ។
ទោះជាយ៉ាងណា ការបកស្រាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងតំណាងបក្សកាន់អំណាចនេះ ត្រូវបានអ្នកវិភាគ និងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកថា ជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ និងជាការកេងចំណេញនយោបាយ។ មិនត្រឹមត្រូវ នៅត្រង់ថា កងកម្លាំងរបស់អ៊ុនតាក់ជាកម្លាំងរក្សាសន្តិភាព (Peacekeeping Forces) មិនមែនជាកម្លាំងប្រយុទ្ធទល់នឹងភាគីណាមួយនោះទេ។ ឯការកេងចំណេញនយោបាយវិញគឺនៅត្រង់ថា ការដែលឈានទៅបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលទាំងស្រុងនៅឆ្នាំ ១៩៩៨ អាចកើតមានទៅបាននោះ គឺដោយសារកម្ពុជាមានរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់កើតចេញពីការបោះឆ្នោតដែលរៀបចំដោយអ៊ុនតាក់ កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៣។ ការដែលមានរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ ទទួលស្គាល់ដោយសហគមន៍អន្តរជាតិនោះឯង ដែលបង្ខំឱ្យប្រទេសចិន និងប្រទេសថៃលែងគាំទ្រខ្មែរក្រហមទាំងផ្នែកសម្ភារៈ និងស្មារតី ទើបធ្វើឱ្យខ្មែរក្រហមអស់ផ្លូវដើរ ហើយបន្តិចម្ដងៗចុះចូលជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា អ៊ុនតាក់បានបរាជ័យក្នុងការអនុវត្តចំណុចសំខាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាយោធា ជាពិសេសការរំសាយកងទ័ព និងការដកអាវុធ៧០% ពីភាគីជម្លោះខ្មែរទាំង ៤ក្រុម ជាពិសេសពីភាគីខ្មែរក្រហម។ ក៏ប៉ុន្តែ លោកបញ្ជាក់ថា នេះមិនមែនជាកំហុសរបស់អ៊ុនតាក់ឡើយ។ បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ពន្យល់ថា ភាគីខ្មែរក្រហមជាអ្នកក្បត់កិច្ចព្រមព្រៀងដោយខ្លួនឯង ហើយអ៊ុនតាក់គ្មានកងកម្លាំងដើម្បីច្បាំងនឹងខ្មែរក្រហមនោះទេ មានតែកងកម្លាំងរក្សាសន្តិសុខ ដែលអនុលោមតាមច្បាប់អន្តរជាតិ៖ « យើងបន្ទោសអ៊ុនតាក់អត់បានទេ ព្រោះបេសកកម្មគេចប់ត្រឹមយើងមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងរដ្ឋាភិបាលថ្មី។ ចប់ត្រឹមហ្នឹង រឿងអ្វីផ្សេងទៀត ភាគីខ្មែរយើងទេ ចង់គោរពអនុវត្ត ក៏គោរពទៅ បើអត់ទេ ក៏អត់ទៅ។ ហើយមួយទៀត គោរពអនុវត្តអត់ទៅកើតទៀត រំសាយកងទ័ព ៧០ % អត់ទៅកើតទេ ព្រោះត្រូវទប់ទល់នឹងខ្មែរក្រហម។ ហើយបរាជ័យទៅទៀតការប្រើប្រាស់អាវុធហ្នឹង ត្រូវទៅទិញខ្មែរក្រហមហ្នឹងមកវិញទៅ » ។
បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ យល់ថា មូលហេតុដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មិនសូវផ្ដល់តម្លៃដល់អ៊ុនតាក់ ទំនងជាដោយសារគណបក្សរបស់លោកបានចាញ់ឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ ១៩៩៣ ដែលជាការបោះឆ្នោតរៀបចំដោយអ៊ុនតាក់នោះឯង៖ « អ៊ុនតាក់រៀបចំការបោះឆ្នោតសេរី និងយុត្តិធម៌ ដែលផ្ដល់លទ្ធផលអវិជ្ជមានចំពោះគណបក្សប្រជាជន [ កម្ពុជា ] ។ អវិជ្ជមានត្រង់ដែលថា គណបក្សប្រជាជនចាញ់។ ហើយការចាញ់នេះ គឺបញ្ជាក់ថា របបគ្រប់គ្រងតាំងពី ៧មករាហ្នឹងមក ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរអត់គាំទ្រទេ ខ្វះភាពស្របច្បាប់ ក្នុងន័យធំ។ ហ្នឹងហើយបានជានៅពេលប្រកាសលទ្ធផលទៅ មានការប្រឆាំងនឹងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតហ្នឹង » ។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ អតីតមេបញ្ជាការកងកម្លាំងអ៊ុនតាក់លោក ចន ស៊ែនឌឺសុន (John Sanderson) បកស្រាយថា អ៊ុនតាក់អនុវត្តការងារទៅតាមសេចក្ដីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ។ លោកបន្តថា បេសកកម្មរបស់អ៊ុនតាក់ស្ដែងឱ្យឃើញពីកិច្ចខិតខំដ៏ខ្លាំងក្លារបស់សហគមន៍អន្តរជាតិក្នុងការជួយដល់ប្រទេសកម្ពុជា។ លោក ចន ស៊ែនឌឺសុន គិតថា អ្វីដែលខកខានសម្រាប់បេសកកម្មនៅកម្ពុជានោះ គឺការកសាងប្រព័ន្ធតុលាការ និងស្ថាប័នប៉ូលិសឱ្យឯករាជ្យទៅវិញទេ៖ « មានរឿងពីរយ៉ាងដែលមិនមាននៅក្នុងអាណត្តិការងារដ៏ស្មុគស្មាញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ នោះគឺការកសាងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌មួយដែលឯករាជ្យ និងសេរី ដាច់ចេញអំពីការគ្រប់គ្រងរបស់អ្នកនយោបាយ ហើយនិងកងនគរបាលដែលមិនពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយ។ ខ្ញុំគិតថា យើងគួរតែបានធ្វើរឿងនេះឱ្យល្អប្រសើរ ប៉ុន្តែបញ្ហានៅត្រង់ថា បើយើងពិតជាធ្វើរឿងនេះមែន នោះយើងប្រហែលជាមិនអាចសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពឡើយ » ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយចុះ អ៊ុនតាក់សម្រេចបានសមិទ្ធផល និងបន្សល់នូវកេរដំណែលសំខាន់ៗមួយចំនួន ដែលផ្ដល់ក្ដីសង្ឃឹមដល់ពលរដ្ឋខ្មែរថា នឹងមានអនាគតល្អ ក្រោយពីកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់របបកុម្មុយនីស្ត និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើនមកហើយ។ សមិទ្ធផលទាំងនោះ រួមមានកម្ពុជាមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយដ៏ល្អប្រពៃ ដែលមានបញ្ចូលច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះហើយដែលបានបើកផ្លូវឱ្យកម្ពុជាមានសារព័ត៌មានសេរី និងឯករាជ្យ អង្គការសមាគមសិទ្ធិមនុស្ស ព្រមទាំងគណបក្សនយោបាយប្រឆាំង ដើម្បីជួយឱ្យកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសមួយដែលមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងនីតិរដ្ឋ។ ក៏ប៉ុន្តែក្ដីសង្ឃឹមរបស់ពលរដ្ឋត្រូវរលាយទៅវិញនៅឆ្នាំ១៩៩៧ នៅពេលលោក ហ៊ុន សែន ដែលកាលនោះជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី២ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ទី១ ពីអំណាច។ ចាប់ពីពេលនោះមក កម្ពុជាត្រូវគេមើលឃើញថា បានធ្លាក់ចូលក្នុងរបបផ្ដាច់ការបន្តិចម្ដងៗ ដែលមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ រដ្ឋសភាបានក្លាយជារដ្ឋសភាឯកបក្សគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលផ្ទុយពីស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។
អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកវិភាគនយោបាយលើកឡើងស្របគ្នាថា បើគ្មានអ៊ុនតាក់ទេ នោះក៏គ្មានសន្តិភាពកើតមាននៅកម្ពុជាដែរ។ ហេតុដូច្នេះ ប្រជាជាតិកម្ពុជា ជាពិសេសរដ្ឋាភិបាល គួរតែចងចាំនូវកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អ៊ុនតាក់ ដោយមិនគួរនិយាយបរិហារបែបលម្អៀង ឬបំភ្លៃការពិតដើម្បីតែផលប្រយោជន៍នយោបាយរបស់ខ្លួននោះឡើយ។ ជាងនេះទៅទៀត ពួកគេផ្ដល់យោបល់ដល់បញ្ញវន្តខ្មែរគួរតែសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងចងក្រងជាឯកសាររឹងមាំស្ដីពីបេសកកម្មរបស់អ៊ុនតាក់នេះ ដើម្បីឱ្យមនុស្សជំនាន់ក្រោយបានដឹងអំពីសម័យអន្តរកាលរបស់កម្ពុជាផង និងស្វែងយល់អំពីបេសកកម្មថែរក្សាសន្តិភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិផង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។