អ្នកជំនាញថា កម្ពុជាគួរតែពង្រឹងការការពារពីបទល្មើសបច្ចេកវិទ្យាទំនើប និងប្រុងប្រយ័ត្នឱ្យបានខ្ពស់ពីការលួចយកទិន្នន័យរដ្ឋាភិបាលពីសំណាក់ចោរព័ត៌មានវិទ្យា ឬ (Hacker) នៅក្នុងដំណើរការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចជាតិតាមរយៈការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រព័ន្ធឌីជីថល (Digital)។ អ្នកជំនាញបន្តថា ប្រសិនបើកម្ពុជាធ្វេសប្រហែសបណ្តាលឱ្យទិន្នន័យសម្ងាត់របស់រដ្ឋាភិបាលត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយប្រទេសណាមួយផ្សេងទៀត នោះកម្ពុជានឹងប្រឈមជួបបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរ។
អ្នកជំនាញប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកឌីជីថល (Digital) នៅតែដាស់តឿនដល់របបក្រុងភ្នំពេញឱ្យប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ ពីទំនាក់ទំនងក្នុងដំណើរការអភិវឌ្ឍកម្ពុជាតាមបែបបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ជាមួយក្រុមហ៊ុន ដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋចិន ស្របពេលកម្ពុជាកំពុងប្រឈម និងរងសម្ពាធស្ថានការណ៍នយោបាយពីប្រទេសលោកសេរី។
អ្នកជំនាញឌីជីថលប្រចាំក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយ ថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ថាការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសតាមបែបប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យា វាជារឿងល្អប្រសើរសម្រាប់ឱ្យកម្ពុជាមានចរន្តសេដ្ឋកិច្ចដើរទាន់ប្រទេសដទៃ។ ប៉ុន្តែលោកថា កម្ពុជាមិនទាន់មានធនធាននិងមានយុទ្ធសាស្រ្តគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយក្នុងការបង្ក្រាបបទល្មើសព័ត៌មានវិទ្យា ឬ (Hacker) ពីការលួចឈ្លបយកការសម្ងាត់ពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅឡើយទេ ស្របពេលដែលកម្ពុជាគាំទ្រក្រុមហ៊ុនដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋអំណាចចិន ដើម្បីចូលរួមអភិវឌ្ឍជាតិ។ លោកសង្កេតឃើញថា បទល្មើសព័ត៌មានវិទ្យា (Hacker) ឬអ្នកលួចយកព័ត៌មានតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ (Online) កំពុងរីកលូតលាស់យ៉ាងឆាប់រហ័សនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា ដូចជាកន្លងទៅ ក៍ធ្លាប់មានក្រុមឧក្រិដ្ឋជនជនជាតិចិនជម្រិតទារប្រាក់តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែត និងលួចយកទិន្នន័យសម្ងាត់របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផងដែរ៖ «បទល្មើសការលួចយកទិន្នន័យ ឬ (Hacker) នៅសង្គមកម្ពុជាមានការរីកដុះដាលខ្លាំងមែនទែន រឿងចាប់ជម្រិតតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែត ហែកយកឌែលតា (Date) ហើយអគ្គស្នងការនគរបាលបង្ក្រាបបទល្មើសគាត់មិនមានយុទ្ធសាស្ត្រ ឬបច្ចេកវិទ្យាក្នុងការទប់ស្កាត់ពួកហែឃឺ (Hacker) ចិនចូលមកកម្ពុជាទេ»។
ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជាថ្មីៗ នេះបានលើកទឹកចិត្តកម្ពុជាឱ្យអភិវឌ្ឍព័ត៌មានទូរគមនាគមន៍និងបច្ចេកវិទ្យាជំនាន់ថ្មីនៅផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចតាមរយៈការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យារបស់ក្រុមហ៊ុនចិនឈ្មោះ ហួវៃ (Huawei)។
អគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជាលោក វ៉ាង វិនធាន (Wang Wentian) ថ្លែងកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូថា កម្ពុជានិងចិន គឺជាមិត្តដែកថែប ដូច្នេះចិនតែងតែជួយធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូររូបរាងនិងអភិវឌ្ឍនូវការច្នៃប្រឌិតថ្មីផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមដែលតំណាងដោយសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល (Digital) និងការរួមបញ្ចូលរវាងព័ត៌មានទូរគមនាគមន៍ និងលើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជាឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ។
បន្ថែមពីលើនេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍កម្ពុជាលោក ជា វ៉ាន់ដេត បានវាយតម្លៃខ្ពស់ពីគម្រោងរបស់ក្រុមហ៊ុនហួវៃ (HUAWEI) ដែលបានតភ្ជាប់រវាងសហគ្រាសនិងគ្រឹះស្ថានអប់រំ បានជួយបណ្ដុះបណ្ដាលធនធានមនុស្សផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលកាន់តែច្រើនសម្រាប់កម្ពុជា។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកជំនាញដដែលបន្ថែមថា ប្រសិនបើកម្ពុជាធ្វេសប្រហែស ឬមិនបានដឹងមុនពីការគ្រប់គ្រងកម្មវិធីនីមួយៗ ឬ software រៀបចំឱ្យបានសុវត្ថិភាព (security) នោះទេ នោះកម្ពុជានឹងអាចឱ្យក្រុមចោរព័ត៌វិទ្យា ឬ (Hacker) លួចយកទិន្នន័យសម្ងាត់បាន តាមរយៈការលួចដាក់បន្ទះឈីបសម្ងាត់ដើម្បីទាញទិន្នន័យក្នុងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងកម្មវិធីប្រព័ន្ធ software នោះ។ លោកបន្តទៀត កម្ពុជាគួរតែរៀបចំឱ្យមានមន្ទីរពិសោធន៍ផ្នែកសន្តិសុខលើក្រុមហ៊ុន Huawei ដើម្បីតាមដានក្នុងប្រព័ន្ធ 5G និងឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ដូចជា ទូរស័ព្ទរបស់ក្រុមហ៊ុន Huawei ដើម្បីធានាថា មិនមានការលួចឈ្លប់យកការសម្ងាត់ ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ៖ «កន្លងមកមានវត្តមានជនជាតិចិនក៍ច្រើន បន្ទាប់មកក៍មានវត្តមានយោធាចិន ហើយក៍មានលំហូរប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាចិនចូលមកកម្ពុជាយើង ចឹងបានន័យថា ប្រព័ន្ធត្រូវបានគេគ្រប់គ្រងរួចបាត់ហើយ»។
កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ កន្លងមកនេះ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងអ្នកជំនាញ ក៏បានជួបជជែកគ្នាលើកទី២០ ស្តីពីការការពារទិន្នន័យ និងការរក្សាព័ត៌មានសម្ងាត់ (Data Protection and Privacy)រៀបចំឡើងដោយអង្គការ Konrad-Adenauer-Stiftung-Cambodia (KAS) នៃប្រទេសអល្លឺម៉ង់ដើម្បីធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់មួយ ស្តីពីការការពារទិន្នន័យ និងការរក្សាព័ត៌មានសម្ងាត់។
អគ្គនាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទល្មើសបច្ចេកវិទ្យា (Anti Cyber Crime Department) លោក ផាន អូន ឱ្យដឹងក្នុងទំព័រហ្វេកប៊ុក (Facebook) ផ្លូវការថា កម្ពុជានឹងបង្កើតច្បាប់ស្តីពីការការពារទិន្នន័យ និងការរក្សាព័ត៌មានសម្ងាត់ សម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់ឱ្យបានយ៉ាងយូរបំផុតត្រឹមឆ្នាំ២០២៥ ខាងមុខ។ លើកបន្តថា ការបង្កើតច្បាប់នេះ នាយកដ្ឋាន និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធត្រូវការការសិក្សាពីគោលនយោបាយច្បាប់ដែលមាននៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន និងប្រមូលធាតុចូលពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យច្បាប់នេះមានប្រសិទ្ធភាព និងអាចប្រើប្រាស់បាន។ លោកបន្ថែមទៀតថា រាជដ្ឋាភិបាលត្រូវចំណាយពេលយ៉ាងហោចណាស់ ៥ឆ្នាំ ដើម្បីធ្វើការសិក្សា និងតាក់តែងច្បាប់នេះ ឱ្យលិចជារូបរាងឡើងស្របតាមគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីធានាដល់សិទ្ធិ និងផ្តល់ទំនុកចិត្ត ដល់អ្នកប្រើប្រាស់ជាពិសេសអ្នកវិនិយោគនៅកម្ពុជា។
ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១៩ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចុះអនុស្សារណៈយោគយល់គ្នា (MOU) ជាមួយក្រុមហ៊ុន ហួវ៉េ របស់រដ្ឋអំណាចចិន ដើម្បីអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យា 5G ស្របពេលដែលក្រុមហ៊ុនមួយនេះកំពុងញ៉ាមញីដោយរឿងអាស្រូវថា បានលួចយកទិន្នន័យសម្ងាត់ពីសហរដ្ឋអាមេរិក។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ទណ្ឌកម្មក្រុមហ៊ុននេះ ដោយរឹតត្បិតមិនឱ្យមានវត្តមានប្រព័ន្ធ 5G របស់ក្រុមហ៊ុន (Huawei) លើទឹកដីរបស់ខ្លួន ដោយសារតែក្រុមហ៊ុនេះបានលួចទិន្នន័យសម្ងាត់ពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងដោយសារសហរដ្ឋអាមេរិកព្រួយបារម្ភពីបញ្ហាសន្តិសុខជាតិ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភាកន្លងទៅ ក្រសួងយុត្តិធម៌អាមេរិកបានរកឃើញចោរព័ត៌មានវិទ្យា ឬ hacker ជនជាតិចិន ៤នាក់ បានលួចយកទិន្នន័យពាក់ព័ន្ធនឹងយកទិន្នន័យទន្លេមេគង្គពីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា នៅមុនកិច្ចប្រជុំកំពូលមេគង្គ-ឡានឆាង កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៨។ ប៉ុន្តែស្ថានទូនចិនបដិសេធជុំវិញរឿងនេះ។ លើសពីនេះទៀត ការស៊ើបអង្កេតផ្ទៃក្នុងមួយ ធ្វើឡើងដោយក្រុមហ៊ុន ហ្វេសប៊ុក (Facebook) កាលពីខែមេសា រកឃើញថា ក្រុមចោរព័ត៌មានវិទ្យា ឬ ហេកឃឺរ (Hackers) ដែលសង្ស័យជារួមថា ជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់របស់រដ្ឋចិន បានធ្វើការវាយប្រហារ « ជាប្រចាំ »និង« យូរអង្វែង »ទៅលើក្រុមមន្ត្រីនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ទោះបីកម្ពុជា បានក្លាយខ្លួនទៅជាប្រទេសទីមួយក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដែលយល់ព្រមចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យា 5G នេះ ជាមួយក្រុមហ៊ុន ហួវៃ (Huawei) របស់ចិនទាំងដឹងថា ក្រុមហ៊ុននេះមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះមិនសូវល្អលើឆាកអន្តរជាតិ អ្នកវិភាគមួយចំនួនថា មិនមែនជារឿងចំឡែកអ្វីទេ សូម្បីតែថ្មីៗ នេះ លោកហ៊ុន សែន ថែមទាំងបានប្រកាសថា នឹងប្រមូលអាវុធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកយកទៅដុតកម្ទេចចោលទៀតផង។ ទង្វើនេះត្រូវបានអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយចាត់ទុកថា លោក ហ៊ុន សែន កំពុងបង្ហាញពីភក្កីភាពចំពោះរបបក្រុងប៉េកាំង ធ្វើជាខ្នងបង្អែក ដើម្បីប្រឆាំងប្រទេសលោកសេរីក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្ម រឿងបំផ្លាញប្រជាធិបតយ្យ និងរំលោភសិទ្ធមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរនៅកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។