កូនប្រុសច្បងរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី ដែលពេលនេះពេញរូបពេញរាង និយាយថា ពួកគាត់នៅតែនឹករលឹកដល់ឱពុកជានិច្ច និងចង់យកគំរូតាមគាត់ នៅពេលអនាគត។ ពួកគាត់ លើកឡើងបែបនេះ ក្នុងពេលរៀបចំពិធីបុណ្យរំលឹកខួប៦ឆ្នាំនៃឃាតកម្មបណ្ឌិត កែម ឡី នៅថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ក្នុងសមាគមខ្មែររដ្ឋវិចតូរីយ៉ា (Victoria) ប្រទេសអូស្ត្រាលី (Australia)។
ភរិយា និងកូនៗរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី ដែលកំពុងរស់នៅប្រទេសអូស្ត្រាលី នាំគ្នារៀបចំពិធីបុណ្យរំលឹកខួប៦ឆ្នាំនៃឃាតកម្មបណ្ឌិត កែម ឡី នៅថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា នៅទីស្នាក់ការសមាគមខ្មែរ ស្ថិតក្នុងតំបន់ស្ព្រីងវែល(Springvale) រដ្ឋវិចតូរីយ៉ា (Victoria)។ ពេលនេះ កូនប្រុសរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី ទាំង៥រូប កំពុងចម្រើនវ័យពេញរូបពេញរាងសឹងមើលមិនស្គាល់ និងអាចចេះជួយចាត់ចែងពិធីបុណ្យរបស់ឪពុកបាន។
ឆ្លៀតពេលកំពុងទទួលភ្ញៀវចូលរួមពិធីបុណ្យខួបឪពុកនោះ កូនប្រុសច្បងបណ្ឌិតកែម ឡី ឈ្មោះ កែម រ៉ានុច ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា មកទល់ពេលនេះ គ្មានវិនាទីណាដែលពួកគាត់ភ្លេចឪពុកនោះឡើយ ហើយចាត់ទុកករណីឃាតកម្មលើឪពុកគឺជារឿងអយុត្តិធម៌ បំផុត។ រ៉ានុច ដែលមានវ័យ២០ឆ្នាំ និងជានិស្សិតសកលវិទ្យាល័យឆ្នាំទី២ រៀបរាប់ថា ពួកគាត់ ជាកូនៗនៅតែនឹករលឹកដល់ឪពុកជាខ្លាំង ហើយគិតថា នៅពេលខាងមុខ គាត់នឹងអាចដើរតាមគំរូរបស់ឪពុក៖ «ខ្ញុំនៅនឹករាល់ថ្ងៃ។ ៦ឆ្នាំវាលឿនណាស់។ ខ្ញុំនៅតែគិតថាគាត់(ប៉ា)ទើបតែទៅបាត់ថ្មីៗ។ជូនកាលនៅធម្មតា អត់សូវមានអីធ្វើ ក៏នឹកឃើញគាត់។ តើសំណួរ៖ តើគិតថា ការបាត់បង់គាត់មកទល់ពេលនេះនៅមានអារម្មណ៍ឈឺចាប់បែបណា? ខ្ញុំគិតថា វាអត់មានយុត្តិធម៌ទេ(Fair)។ កាលគាត់ទៅបាត់នោះពួកខ្ញុំនៅតូចៗ អត់សូវដឹងអីដែរ ។ ឥឡូវបានដឹងថា វាយ៉ាងម៉េច។ សំណួរ៖ក្នុងនាមកូនបង តើប្អូន បន្តធ្វើបែបណាដើម្បីរក្សាកិត្តិនាម និងគំរូវីរភាពរបស់គាត់ហើយថាតើនឹងយកគំរូតាម គាត់អីដែរទេ? ខ្ញុំគិតថាអារម្មណ៍របស់ខ្ញុំ ឥឡូវខ្ញុំអត់សូវទាន់គិតពីរឿងដើរតាមគំនិត (Concept)គាត់ទេ។ តែសង្ឃឹមថា ថ្ងៃមុខទៅ ខ្ញុំនឹងដើរតាមគាត់។សំណួរ៖ តើមានសារ អ្វីផ្ញើរទៅពលរដ្ឋខ្មែរជុំវិញពិភពលោកដែលគោរពស្រលាញ់ប៉ារបស់ប្អូនទេ?ខ្ញុំអរគុណដល់ពូមីងយាយតាដែលបាននៅគាំទ្រគាត់និងនឹកស្រលាញ់គាត់»។
កូនប្រុសទី២របស់បណ្ឌិតកែម ឡី ឈ្មោះ កែម ម៉ានុត វ័យ១៨ឆ្នាំ ក៏នឹករលឹកឪពុកមិនខុសពីបងដែរ។ ម៉ានុត ប្រាប់ថា នឹកដល់ឪពុកគ្រប់ពេល ព្រោះកាលគាត់ នៅមានជីវិត តែងចំណាយពេលច្រើនជាមួយពួកគាត់ ទោះជាមមាញឹកការងារបែបណាក្តី។កូនប្រុសទី២រូបនេះ បន្តថា គាត់ ក៏នឹកដល់ស្រុកខ្មែរ និងចង់ទៅឃើញនិងគោរពផ្នូរឪពុកផងដែរ។
ងាកមកពិធីបុណ្យវិញ ពិធីនេះ មានអ្នកចូលរួមប្រមាណ៥០នាក់ ដោយមានការរាប់បាត្រប្រគេនព្រះសង្ឃដើម្បីបង្សុកូលឧទ្ទិសកុសលផលបុណ្យដល់វិញ្ញាណក្ខខន្ធបណ្ឌិតកែម ឡី ។ក្រៅពីនេះ មានការថ្លែងសារទាមទារយុត្តិធម៌ពីព្រះសង្ឃ តំណាងគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ និងតំណាងសហគមន៍ខ្មែរ។
តំណាងរាស្ត្រអូស្ត្រាលី ដើមកំណើតខ្មែរ លោក តាក់ ម៉េងហ៊ាង ថ្លែងថា លោក និង ពលរដ្ឋខ្មែរជុំវិញពិភពលោក នៅតែចងចាំជានិច្ចនិងសោកសង្រែងនៅថ្ងៃដែលឃាតក បាញ់ប្រហារផ្តាច់ជីវិតបណ្ឌិត កែម ឡី។ លោក តាក់ ម៉េងហ៊ាង អំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ បន្តនឹករលឹកដល់វីរភាពនិងការពលីជីវិតរបស់បណ្ឌិត កែម ឡីដោយសារស្មារតីជាតិនិយមរបស់គាត់។ ក្រៅពីនេះ លោក អំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរជុំវិញពិភពលោក បន្តរួបរួមសាមគ្គីគ្នាដើម្បីទាមទារឲ្យមានការផ្តន្ទាទោសអ្នកប្រព្រឹត្ត និងអ្នកពាក់ព័ន្ធក្នុងអំពើឃាតកម្មបណ្ឌិត កែម ឡី ឲ្យបានពេញលេញតាមផ្លូវច្បាប់៖ «សូមបន្តអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាល ដល់អាជ្ញាធរ និងតុលាការដែលមានភារកិច្ចនៅក្នុងការវែកមុខឃាតកពិតប្រាកដ ព្រោះយើងដឹងថា ជួប សម្លាប់ ពិតណាស់ជាឃាតកសុប្បនិម្មិតហើយពលរដ្ឋខ្មែររបស់យើងនៅទីណាក៏ដោយ ឃាតកនេះជាឃាតកសុប្បនិម្មិត។ដូច្នេះយើងមិនអាចទទួលយកបាននូវលទ្ធផលតាមការកាត់ក្តីពេលកន្លងមកនេះទេ។ហើយនឹងបន្តអំពាវនាវដល់ប្រទេសជាមិត្តដូចជាប្រទេសអូស្ត្រាលីនេះ ដើម្បីធ្វើការបន្តទៀតនៅក្នុងការទាមទារឲ្យមានការកាត់ក្តីមួយដោយឯករាជ្យ និងការកាត់ក្តីមួយដែលខ្មែរយើងទាំងអស់អាចទទួលយកបាន»។
ជាមួយគ្នានេះ តំណាងអង្គការសម្ព័ន្ធខ្មែរដើម្បីកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសស្តីពីកម្ពុជា(CAPPAC) ឬអង្គការ២៣តុលាអូស្រ្តាលី លោក ប៉ែន គាត លើកឡើងថា បណ្ឌិត កែម ឡី បានលះបង់ធំធេងដើម្បីប្រយោជន៍ជាតិ។ ក្រៅពីទាមទារយុត្តិធម៌នោះ លោក ប៉ែន គាត អំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរ គួរតែបន្តចូលរួមជួយឧបត្ថម្ភគាំទ្រដល់កូនៗរបស់លោក ឲ្យមានលទ្ធភាពរៀនសូត្រខ្ពង់ខ្ពស់ដូចឪពុក។
ចំណែកប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប្រចាំរដ្ឋវិចតូរីយ៉ា(Victoria)លោក អ៊ិន ហេមរា វិញ លោក ថ្លែងថា ទោះបីបណ្ឌិតកែម ឡី ត្រូវបានឃាតកផ្តាច់ជីវិតអស់រយៈពេល ៦ឆ្នាំហើយ ក្តី ប៉ុន្តែរូបលោកនិងពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់ទីកន្លែងនៅតែសោកសៅ និងចង់បានយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដ។លោក យល់ថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន គ្មានឆន្ទៈផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់បណ្ឌិត កែម ឡី និងអ្នកស្នេហាជាតិផ្សេងទៀតឡើយ៖ «សូមអំពាវនាវដល់បងប្អូនជាពិសេសយុវជនដែលគោរព និងស្រលាញ់ឧត្តមបណ្ឌិត កែម ឡី ។យើងមិនត្រឹមតែគោរពស្រលាញ់គាត់ទេ យើង ត្រូវតែអនុវត្តនូវដំបូន្មានរបស់គាត់គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យប្រទេសរបស់យើងមានសិទ្ធិសេរី ភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ធ្វើឲ្យប្រទេសរបស់យើងមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយយើងរួមដំណើរទាំងអស់គ្នាដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនឧត្តមបណ្ឌិត កែម ឡី ពីព្រោះពាក្យបណ្តាំរបស់គាត់មួយថា ''ទោះបីជាយើងមិនធ្វើអ្វីសោះ ក៏យើងគង់តែនឹងរងគ្រោះដែរ»។
ពិធីបុណ្យខួបបណ្ឌិត កែម ឡី តែងតែធ្វើទ្រង់ទ្រាយធំនៅប្រទេសអូស្ត្រាលី ដោយសារមានវត្តមានគ្រួសាររបស់លោកផង និងដោយសារមុនឃាតកម្មប៉ុន្មានខែ លោក ធ្លាប់បំពេញទស្សនកិច្ចជួបប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើននៅអូស្រ្តាលីផង។ ក្រៅពីរៀបចំពិធីបុណ្យខួបនៅទីស្នាក់ការសមាគមខ្មែរ ក្នុងតំបន់ស្ព្រីងវែល ពលរដ្ឋខ្មែរ ក៏រៀបចំពិធីដូចគ្នានៅពុទ្ធិកសមាគខ្មែរសាជីវកម្មនៃរដ្ឋញូវសោធវែល ក្នុងទីក្រុងស៊ីតនី(Sydney)ដែរ។
ប្រធានសមាគមខ្មែរ លោក ជា យូហ៊ន មានប្រសាសន៍ថា បណ្ឌិត កែម ឡី ជាអ្នកស្រាវជ្រាវនិងវិភាគឯករាជ្យ ដែលមានឆន្ទៈចង់ឲ្យកម្ពុជា ក្លាយជាប្រទេសមានការអភិវឌ្ឍរុងរឿង និងមានប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ។លោក នៅតែចាត់ទុកថា ឃាតកម្មលើបណ្ឌិត កែម លី មិនទាន់មានយុត្តិធម៌នោះទេ ព្រោះអ្នកពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេស អ្នកបញ្ជាពីក្រោយខ្នង កំពុងរស់នៅក្រៅសំណាញ់ច្បាប់៖ «ខ្ញុំជឿច្បាស់ថា បើសិនជាថ្ងៃក្រោយទៅ រដ្ឋាភិបាលផ្តាច់ការ របស់លោក ហ៊ុន សែន ចុះចេញពីដំណែង ខ្ញុំជឿច្បាស់ថា រកឃើញភ្លាម។ប៉ុន្តែបើសិនជារបបផ្តាច់ការនៅដដែល គឺយើងរកឃាតកមិនឃើញទេ។ចំពោះខ្ញុំដែលជាប្រធានសមាគមខ្មែរ មែនទែនទៅ ខ្ញុំអត់មានធ្វើនយោបាយកាន់ខាងណាទេ។ប៉ុន្តែខ្ញុំចង់ឲ្យ ស្រុកទេសរបស់ខ្ញុំឲ្យមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដូចនៅអូស្ត្រាលីនេះ»។
ជុំវិញរឿងនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យ រដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន បានទេ ដោយទូរស័ព្ទចូលពុំមានអ្នកទទួល។
ក្នុងពិធីបណ្យបណ្ឌិតកែមឡីនេះ ធម្មកឋិកដ៏ល្បីមួយអង្គ គឺព្រះតេជគុណ សាន សុជា ក៏និមន្តចូលរួមទេសនាដែរ។ ព្រះអង្គ មានថេរដីកាថា កាលណានិយាយពីឈ្មោះបណ្ឌិត កែម ឡី មិនមានពលរដ្ឋខ្មែរណាម្នាក់មិនស្គាល់នោះទេ លើកលែងតែក្មេងមិនទាន់ដឹងក្តីប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះអង្គ បន្តថា ការដែលមានពលរដ្ឋខ្មែរ ស្គាល់និងនឹករលឹកដល់រូបលោកជានិច្ចនេះ ព្រោះគាត់ បានបំពេញកិច្ចការងារដើម្បីផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋនិងជាតិខ្មែរ៖ «ស្អីដែលយើងគួរនឹករលឹកនោះគឺគំនិត ជាចំណេះជាយោបល់ ដែលគាត់បានផ្តល់ឲ្យដោយការនិយាយក្តីដោយការសរសេរជាសៀវភៅក្តី ដូច្នេះអ្វីៗដែលជាការនឹករលឹក របស់ជាតិខ្មែរយើង មិនងាយបាត់បង់សាបសូន្យទៅវិញ គឺនឹករលឹកដោយមនោសញ្ចេតនា។នឹកដល់កិច្ចការខិតខំប្រឹងប្រែងពិតប្រាកដ។បើឈ្មោះថាជាការនឹករលឹក ជាការដឹងគុណ វាទាល់តែដឹងថាគាត់ធ្វើអី បើមិនដឹងថា គាត់ធ្វើអីផង មិនដឹងថា គាត់និយាយអីផង មិនដឹងថាកិច្ចការងារគាត់យ៉ាងម៉េចផង ក្តីនឹករលឹកនោះ មិនយូរទេ មិនអង្វែងទេ បន្តិចនឹងសាបអស់»។
ក្រៅពីប្រទេសអូស្ត្រាលីនេះ ប្រជាពលរដ្ឋ និងពលករខ្មែរនៅតាមប្រទេសផ្សេងៗ ដូចជាប្រទេសថៃ (Thailand) និងប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង(South Korean) ក៏បានរៀបចំពិធីបុណ្យរំលឹកខួបឧទ្ទិសមគ្គផល និងទាមទារយុត្តិធម៌សម្រាប់បណ្ឌិត កែម ឡី ដែរ។
ក្រោយពិធីបុណ្យនេះ ភរិយាបណ្ឌិត កែម ឡី គឺលោកស្រី ប៊ូ រចនា បានផ្ញើសារថ្លែងអំណរគុណដល់អ្នកចូលរួម និងអ្នករៀបចំពិធីបុណ្យខួបបណ្ឌិត កែម ឡី ទាំងនៅស្រុកខ្មែរ និងនៅប្រទេសផ្សេងៗ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។