ឆៃយ៉ា ជារុក្ខជាតិដែលមានប្រភពដើមនៅតំបន់អាមេរិកកណ្ដាល។ ឆៃយ៉ាជារុក្ខជាតិរស់បានយូរឆ្នាំ ហើយបច្ចុប្បន្នកំពុងត្រូវបានដាំដុះនៅកម្ពុជា។ ប្រជាជនមួយចំនួននៅប្រទេសកម្ពុជា ហៅឈ្មោះដំណាំនេះថា បន្លែផ្អែម អូលីវ ឬ ខាត់ណាយក្ស ទៅតាមការនិយមហៅតាមតំបន់។ ដំណាំប្រភេទនេះ ច្រើនឃើញគេដាំក្នុងសួនបន្លែ ដាំធ្វើជារបង ឬដាំធ្វើជារុក្ខជាតិលំអក៏បាន។
តើដំណាំឆៃយ៉ា ងាយស្រួលដាំ ឬទេ? តើដំណាំប្រភេទនេះមានអត្ថប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ?
កសិករ និងអ្នកបច្ចេកទេសលើកឡើងថា ដំណាំឆៃយ៉ា ផ្តល់ផលប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើន ទាំងនៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ និងក្នុងវិស័យកសិកម្ម។ ដើមឆៃយ៉ា អាចយកទៅធ្វើម្ហូបអាហារបានច្រើនបែបដូចជាអាចបរិភោគធ្វើជាអន្លក់ (ស្រុសឲ្យឆ្អិន) ឆា សម្លកកូរ ប្រហើរ និងអាហារជាច្រើនទៀត។
ចំណែកស្លឹកដំណាំឆៃយ៉ាវិញ បានចូលរួមចំណែកក្នុងការបង្កើនគុណភាពដីឲ្យមានសារធាតុអាសូត និងប្រើសម្រាប់ជាចំណីសត្វ ដូចជា មាន់ ទា បានដែរ។ ឆៃយ៉ា ក៏ជាដំណាំសម្បូរសារធាតុចិញ្ចឹមច្រើន ដែលកសិករជាច្រើនយកធ្វើជាជីស្រស់ជួយឲ្យដីដាំដុះកាន់តែល្អ។
បច្ចេកទេសដាំដំណាំឆៃយ៉ា ត្រូវបាន លោក តូច សុភាព ជាអ្នកគ្រប់គ្រងកសិដ្ឋាន ហ្គ្រែន ភ្នំពេញ រស់នៅខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ អះអាងថា ជាដំណាំងាយដាំមិនលំបាកថែទាំ ដោយគ្រាន់តែកាត់មែកយកមកដាំ ដូចជាដាំដំណាំដំឡូងមីដែរ។
លោកបន្តថា មុនដាំត្រូវកាប់ដីជម្រៅពី ១ ទៅ ១,៥តឹក បន្ទាប់មកយកដើមដែលបានកាត់ជាកង់ៗ ប្រវែង ១,៥តឹក ដោតដាំលើកន្លែងដែលបានរៀបចំរួចនោះ ហើយគម្លាតរវាងរណ្ដៅមួយទៅរណ្ដៅមួយប្រវែង ១ ទៅ ២ម៉ែត្រ៖ «ការរៀបចំដី យើងរៀបចំដីទំហំរណ្ដៅ ២តឹកទៅ ហើយជម្រៅរណ្ដៅវា ១តឹក ទៅ ១,៥តឹក ហើយយើងយកជីកំប៉ុសគោកដែលយើងលាយ ហើយដាក់ចូលទៅក្នុងរណ្ដៅទៅ ហើយនៅពេលដែលយើងរៀបចំពូជ យើងត្រូវយកដើមឆៃយ៉ា ដែលថ្លោសៗ កាត់វាប្រវែង ១,៥តឹក ហើយយកដើមវាមកដោតលើដីនោះ»។
ឯកសារកសិកម្មឆ្នាំ២០១៣ របស់អង្គការ USAID ស្ដីពីបច្ចេកទេសដាំដំណាំឆៃយ៉ាបញ្ជាក់ថា ឆៃយ៉ាជារុក្ខជាតិងាយស្រួលដុះ គេដាំវាដោយការកាត់មែកយកដាំ គឺមិនមែនដាំដោយគ្រាប់នោះទេ។ យើងអាចកាត់យកមែកឆៃយ៉ា ដែលមានថ្នាំងពីរ ឬបី និងមានប្រវែង ២០ ទៅ ៣០សង់ទីម៉ែត្រ ពីផ្នែកខាងលើក៏បាន ផ្នែកខាងក្រោមក៏បាន ក៏ប៉ុន្តែការកាត់ផ្នែកខាងលើវាអាចមានបញ្ហាខ្លះៗ ដូចជារលួយនៅអំឡុងពេលដែលវាចាប់ផ្ដើមចាក់ឫស។ លើសពីនេះ គេត្រូវយកស្លឹកចេញពីមែកដែលកាត់ និងរក្សាមែកនោះទុកក្នុងម្លប់ពី ៣ ទៅ ៤ថ្ងៃ ដើម្បីឲ្យមែកឆៃយ៉ា ដែលកាត់មានសភាពរឹងមាំ និងមិនងាយរលួយ។
សម្រាប់មែកដែលសមល្មមសម្រាប់យកទៅដាំ គឺមែកដែលមានដុះស្លឹក ហើយការដាំដែលល្អបំផុត ត្រូវចាប់ផ្ដើមដាំនៅដើមរដូវវស្សា ដើម្បីឲ្យវាងាយរស់ និងលូតលាស់បានល្អ។
ឯកសារនេះដដែលបញ្ជាក់ទៀតថា មែកដែលដាំ ទោះជានៅក្នុងផើងក្តី ឬនៅក្នុងដីក្តី ក៏ត្រូវមានពន្លឺថ្ងៃគ្រប់គ្រាន់ដែរ។ ដំណាំនេះ ត្រូវស្រោចទឹកវារហូតដល់ចាក់ឫស ក៏ប៉ុន្តែមិនឲ្យជោកជាំពេកទេ។ ជាងនេះទៀត គេត្រូវបន្ថែមជីកំប៉ុសទៅក្នុងរណ្ដៅ ដើម្បីផ្ដល់អាហារដែលវាត្រូវការសម្រាប់លូតគ្រប់គ្រាន់។ គេក៏អាចយកចំបើង ឬសម្ភារៈផ្សេងៗទៀត មកដាក់ជុំវិញគល់កូនដំណាំ ដើម្បីរក្សាសំណើម និងសីតុណ្ហភាព ព្រមទាំងជួយកម្ចាត់ស្មៅជាដើម។
លោក តូច សុភាព អះអាងថា សម្រាប់កសិដ្ឋានលោកដែលមានដើមឆៃយ៉ា ជិត ៤០០គុម្ព ដែលសព្វថ្ងៃផ្គត់ផ្គង់ទៅទីផ្សារសេដាកនៅរាជធានីភ្នំពេញ មានតម្លៃ ១គីឡូ ៣.៥០០រៀល។ លោកឲ្យដឹងទៀតថា ដើម្បីថែទាំដំណាំឆៃយ៉ា ទាន់តម្រូវការទីផ្សារ លោកថែទាំវាដោយប្រើជីកំប៉ុសគោក និងជីកំប៉ុសទឹក។ លោកថា ប្រភេទជីទាំងពីនេះ ជាវត្ថុធាតុដើមផ្សំចេញពីស្លឹកឈើស្រស់ដែលងាយរលួយ ដូចស្លឹកអង្គាដី ទឹកនោម និងលាមកគោ។
លោកថា ការប្រើជីប្រភេទនេះ ដើម្បីឲ្យឆៃយ៉ា ឆាប់លូតលាស់ត្រួយ បែកមែក និងឆាប់បានប្រមូលផលបន្ត៖ «ដល់ពេលការថែទាំ យើងគ្រាន់តែយកជីកំប៉ុសគោក ហើយដល់ពេលការថែវាយើងប្រើជីកំប៉ុសទឹកវិញ ១អាទិត្យយើងស្រោចម្ដង ចំពោះរដូវវស្សាមិនបាចស្រោចទឹក វាច្រើនពេកទេ តែបើរដូវប្រាំងវិញយើង ២ថ្ងៃម្ដង»។
លើសពីនេះ ឯកសារកសិកម្មរបស់អង្គការ USAID តាមរយៈគម្រោងជួយដោះស្រាយភាពងាយរងគ្រោះនៅតាមជនបទ និងស្ថិរភាពប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី បានឲ្យដឹងដែរថា ស្លឹករបស់រុក្ខជាតិឆៃយ៉ា ដែលអាចយកបរិភោគបាន គឺបន្ទាប់ពីដាំវាបានរយៈពេលចាប់ពី ៣ខែ ទៅ ៥ខែ ហើយបន្ទាប់ពីវាអាយុមួយឆ្នាំទៅ គឺគេអាចធ្វើការកាត់មែកបាន ដែលការកាត់នេះជួយធ្វើឲ្យដើមឆៃយ៉ា ដុះលាស់បានលឿន។ នៅពេលប្រមូលផល គេមិនត្រូវកាត់ស្លឹកវាឲ្យលើសពី ៥០% នៃស្លឹកទាំងអស់ទេ គឺដើម្បីឲ្យដើមបន្តការលូតលាស់ជាថ្មី។
ឯកសារដដែលបញ្ជាក់ថា ដើមឆៃយ៉ា គឺជាប្រភពដ៏ល្អនៃសារជាតិបំប៉នសំខាន់ៗមួយចំនួន ដែលធ្វើឲ្យរបបអាហារមានតុល្យភាព និងមានសុខភាពល្អ។ ឆៃយ៉ា សម្បូរសារធាតុចិញ្ចឹមច្រើនជាងបន្លែ ស្លឹកពណ៌បៃតងផ្សេងៗទៀត ដូចជា ជន្លង់ ស្ពៃក្ដោប និងផ្ទី។ ជាងនេះទៀត ស្លឹករបស់វា គឺសម្បូរទៅដោយប្រូតេអ៊ីន កាល់ស្យូម ជាតិដែក ជីវជាតិអា និងជីវជាតិសេខ្ពស់។
ទាក់ទិននឹងអត្ថប្រយោជន៍របស់ដំណាំឆៃយ៉ា នេះដែរ អ្នកបច្ចេកទេសរបស់អង្គការសេដាក ប្រចាំខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក វង្ស សាវឿន មានប្រសាសន៍ថា ដំណាំឆៃយ៉ា គឺធន់នឹងភាពរាំងស្ងួត បើទោះជាគេដាំវានៅក្នុងដីខ្សាច់ក៏ដោយ ហើយវាជាដំណាំងាយថែទាំ មិនភ័យសត្វចង្រៃបំផ្លាញ ដោយសារឆៃយ៉ា ជារុក្ខជាតិមានជាតិជ័រ។
លោកថា ដំណាំឆៃយ៉ា បានក្លាយជាទិសដៅសំខាន់របស់អង្គការសេដាក ដើម្បីជំរុញឲ្យកសិករងាកមកដាំដំណាំថ្មីប្រភេទបន្លែសរីរាង្គមួយនេះ ឲ្យមានចំនួនច្រើនដើម្បីសុខភាព និងលើកស្ទួយកម្រិតជីវភាព។ លោកថា បច្ចុប្បន្ននៅកម្ពុជា ដំណាំឆៃយ៉ា ត្រូវបានគេដាំជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំនៅខេត្តសៀមរាប ព្រៃវែង តាកែវ កំពង់ធំ និងកំពង់ស្ពឺ។
ទាំងកសិករ និងអ្នកបច្ចេកទេស ចង់ឃើញស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយពីសារសំខាន់នៃដំណាំឆៃយ៉ា ព្រោះដំណាំនេះជាដំណាំប្រភេទថ្មី និងកំពុងពេញនិយមក្នុងតម្រូវការទីផ្សារនៅកម្ពុជា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។