ជំងឺរលាកក្រពះ (Gastritis) គឺជាការរលាកឬសំណឹកនៃស្រទាប់ក្រពះ ដែលបណ្តាលឲ្យឡើងក្រហម រលាក និងហើម។ មូលហេតុដែលនាំឲ្យកើតជំងឺរលាកក្រពះ អាចបណ្តាលមកពីស្ត្រេស ឬភាពតឹងតែងក្នុងចិត្ត (Stress) ទទួលទានសុរាច្រើនពេក ក្អួតរ៉ាំរ៉ៃ និងជំងឺច្រាលទឹកអាស៊ីដក្រពះ (Gastroesophageal Reflux Disease -GERD) ជាដើម។
តើជំងឺរលាកក្រពះមានរោគសញ្ញាអ្វីខ្លះ? ហើយគេអាចមានវិធីណាខ្លះ ដើម្បីបង្ការ ឬកាត់បន្ថយជំងឺរលាកក្រពះ?
វេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសផ្នែកក្រពះឲ្យដឹងថា ជំងឺរលាកក្រពះ មានរោគសញ្ញាខុសគ្នាពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត។ ប៉ុន្តែជាទូទៅ រោគសញ្ញានៃជំងឺរលាកក្រពះ រួមមាន ចុកឆ្អល់ ហើមពោះ ឈឺចុកចាប់ក្នុងពោះ ក្អួតធ្លាក់ឈាម មិនចង់ទទួលទាន ឬបាត់បង់ចំណង់អាហារ និងលាមកពណ៌ខ្មៅ ជាដើម។
ជាធម្មតាស្រទាប់ក្រពះ គឺខ្លាំងអាចធន់នឹងជាតិអាស៊ីដបាន ក៏ប៉ុន្តែការទទួលទានសុរាច្រើនហួសហេតុ ការជក់បារី ការប្រើថ្នាំអាស្ពីរីន (Aspirin) ឬថ្នាំផ្សះប្រឆាំងការរលាក ការឈឺចាប់ និងគ្រុនក្ដៅ ក៏អាចបណ្តាលឲ្យរលាកក្រពះដែរ។ បន្ថែមពីនេះ ភាពតឹងតែងក្នុងចិត្ត (Stress) និងជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត (Depression) ក៏ជាកត្តានាំឲ្យកើតជំងឺរលាកក្រពះផងដែរ។ ជំងឺរលាកក្រពះចែកចេញជាពីរយ៉ាង គឺរលាកក្រពះស្រួចស្រាវ (Acute) និងរលាកក្រពះរ៉ាំរ៉ៃ (Chronic)។
គ្រូពេទ្យជំនាញឯកទេសទូទៅ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ាង រតនា ម្ចាស់គ្លីនីកមេត្តា មានប្រសាសន៍ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានអ្នកកើតជំងឺរលាកក្រពះច្រើន។ បញ្ហាទាំងនេះ បណ្តាលមកពីតានតឹងក្នុងចិត្ត ដោយសារស្ថានភាពរស់នៅក្រីក្រលំបាក ជំពាក់បំណុលវណ្ឌ័ក ធ្វើការច្រើនមិនមានពេលសំរាក បរិភោគមិនទៀងទាត់ និងបន្លែផ្លែឈើសាច់ សំបូរទៅដោយសារធាតុគីមីជាដើម។
វេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ាង រតនា៖ «នៅស្រុកខ្មែរ បើរលាកក្រពះ រាល់ថ្ងៃសឹងតែ១០នាក់ មាន៦ ឬ ៧នាក់ហើយ។ ទី១ ដោយសារពួកគាត់ស្ត្រេសច្រើន អាចនិយាយថា ប្រទេសយើងកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ អ៊ីចឹងពលរដ្ឋមានការងារច្រើន គាត់ជំពាក់ធនាគារច្រើន រឿងបញ្ហាគ្រួសារផង។ ទី២ គាត់ទម្លាប់ញ៉ាំសុរាច្រើន និងភេសជ្ជៈផ្តេសផ្តាស នាំឲ្យប៉ះពាល់ក្រពះ។ មួយទៀតហូបបាយអត់ទៀងទាត់ដោយសាររវល់ការងារច្រើន ហើយអាហារហូបចុកទៀតសោត ក៏សុទ្ធតែមានសារធាតុគីមីដែលអត់សូវល្អដូចជានៅប្រទេសជឿនលឿន។ ហើយរាល់ថ្ងៃនេះ យើងមានបញ្ហាច្រើនអ្នកដែលរលាកក្រពះ និងពោះវៀនហ្នឹង...»។
ចំណែកម្ចាស់គ្លីនីកនៅទីក្រុង លីន (Lynn) រដ្ឋម៉ាស្សាឈូសេត (Massachusetts) សហរដ្ឋអាមេរិកឯណេះវិញ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ម៉ៃ សុខារិទ្ធ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា បញ្ហារលាកក្រពះ ក៏អាចបណ្តាលមកពីមេរោគ អេច្ច ផាយឡូរ៉ាយ (H. Pylori) ការច្រាលជាតិអាស៊ីដ (Heartburn ឬ Acid Influx) និងបញ្ហាកង្វះឈាមក្រហមជាដើម។
វេជ្ជបណ្ឌិត ម៉ៃ សុខារិទ្ធ៖ «ស្ត្រេសបណ្តាលឲ្យរលាកក្រពះដែរ ទី១ ទី២ ដោយសារមានជាតិអាស៊ីដច្រើនក្នុងក្រពះ។ ទី៣ បណ្តាលមកពីមេរោគអាចធ្វើឲ្យក្រពះរលាកដែរ។ មុនគេឆ្លុះក្រពះ គេអោយថ្នាំព្យាបាលសាកល្បងមើល ដូចជា Nexium សាកសិន តើត្រូវឬអត់។ បើ៣ឬ៤សប្តាហ៍ហើយ ដាក់ទៅត្រូវ គឺបណ្តាលមករលាកតិចតួចដោយសារជាតិអាស៊ីដច្រើន។ តែបើមិនត្រូវទេ គេត្រូវយកលាមកទៅពិនិត្យមើល ក្រែងលោមានមេរោគក្រពះ ហើយគ្រូពេទ្យនឹងផ្តល់វិធីព្យាបាលផ្សេងវិញ»។
គេហទំព័រសុខភាពវ៉ិបអឹមឌី (WebMD) នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ឲ្យដឹងបន្ថែមថា អ្នកមានជំងឺរលាកក្រពះបណ្តាលមកពីមេរោគ អេច្ច ផាយឡូរ៉ាយ (H. Pylori) ប្រសិនបើមិនទទួលបានការព្យាបាលទេ យូរទៅៗ អាចបង្កជាដំបៅក្រពះ (Ulcers) ហើយករណីខ្លះ វិវត្តទៅជាជំងឺមហារីកក្រពះ (Stomach Cancer)។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ម៉ៃ សុខារិទ្ធ លើកឡើងថា ចំពោះអ្នកមានជំងឺច្រាលទឹកអាស៊ីដក្រពះរ៉ាំរ៉ៃ ត្រូវជួបជាមួយគ្រូពេទ្យ ដើម្បីទទួលថ្នាំព្យាបាលសំរាប់កាត់បន្ថយជាតិអាស៊ីដក្នុងក្រពះ។ បន្ថែមពីនេះ ត្រូវបញ្ឈប់ការសេពសុរា ការជក់បារី និងបញ្ឈប់ការទទួលទានអាហារហិលខ្លាំង។
វេជ្ជបណ្ឌិត ម៉ៃ សុខារិទ្ធ៖ «អ្នកដែលមានHeartburnឬAcid Influxជាតិអាស៊ីដនៅក្នុងក្រពះច្រើនពេក វាច្រាលឡើងដល់បំពង់អាហារ ហើយរ៉ាំរ៉ៃ រាប់ឆ្នាំទៅ អាចនាំឲ្យកើតជំងឺមហារីកបំពង់អាហារ ព្រោះបំពង់អាហារតភ្ជាប់នឹងក្រពះ។ ដល់ពេលទឹកអាស៊ីដច្រាលឡើងដល់បំពង់អាហារ នាំឲ្យកើតមហារីកបាន។ អ្នកខ្លះរលាកក្រពះធ្ងន់ធ្ងរ បណ្តាលឲ្យធ្លាយក្រពះ ឬដំបៅក្រពះ។ ដូច្នេះអ្នកដែលមានអាស៊ីដច្រាលច្រើនក្នុងក្រពះ វេជ្ជបណ្ឌិតផ្តល់ថ្នាំឲ្យលេបជាប្រចាំ ដើម្បីបញ្ចុះជាតិអាស៊ីដ និងការពារកុំឲ្យកើតជំងឺមហារីក...»។
គេហទំព័រសុខភាពវ៉ិបអឹមឌី (WebMD) បន្តថា ដើម្បីដឹងច្បាស់ពីមូលហេតុបណ្តាលឲ្យរលាកក្រពះ គ្រូពេទ្យប្រចាំគ្រួសារ នឹងធ្វើតេស្ដឈាម ដូចជា ពិនិត្យពីកម្រិតឈាមស និងឈាមក្រហម ស្វែងរកមេរោគ អេច្ច ផាយឡូរ៉ាយ (H. Pylori) និងពិនិត្យលាមក ក្រែងមានឈាម។ បន្ថែមពីនេះ គ្រូពេទ្យនឹងបញ្ជូនទៅវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញ ដើម្បីឆ្លុះមើលក្រពះ (Endoscopy)។ ការឆ្លុះពិនិត្យមើលផ្នែកខាងលើក្រពះនេះ គ្រូពេទ្យជំនាញនឹងស៊កបំពង់ទុយយោដ៏តូចស្តើងមួយ ដោយដាក់ភ្ជាប់ជាមួយកាមេរ៉ាតាមមាត់ចូលក្នុងក្រពះ ដើម្បីពិនិត្យមើលស្រទាប់ក្រពះ ដោយកាត់សាច់បន្តិច (Biopsy) បញ្ជូនទៅមន្ទីរពិសោធន៍ ដើម្បីវិភាគរកមូលហេតុច្បាស់លាស់។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ម៉ៃ សុខារិទ្ធ មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា ចំពោះវិធីព្យាបាលវិញ គឺអាស្រ័យទៅលើកម្រិតនៃជំងឺរលាកក្រពះ។ ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើអ្នករលាកក្រពះ ដោយសារមេរោគ អេច្ច ផាយឡូរ៉ាយ គ្រូពេទ្យនឹងផ្តល់ថ្នាំអង់ទីប៊ីយូទិក (Antibiotics)។ ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនបើការផ្តល់ថ្នាំលេបនោះ នៅតែមិនបានគ្រាន់បើទេ អ្នកជំងឺត្រូវបញ្ជូនទៅវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញផ្នែកក្រពះ ដើម្បីឆ្លុះពិនិត្យក្រពះ។
វេជ្ជបណ្ឌិត ម៉ៃ សុខារិទ្ធ៖ «រោគសញ្ញាទូទៅ បណ្តាលឲ្យព្រួយបារម្ភ ត្រូវការតាមដាន មិនថាមហារីកក្រពះ មហារីកពោះវៀនធំ និងមហារីកសួត ធ្វើឲ្យយើងស្រកទំងន់ឯងៗ ដោយគ្មានមូលហេតុ។ បើសិនមានមហារីកក្រពះ ធ្វើឲ្យឈឺពោះ ហើយចង់ក្អួតចង្អោរដែលវារ៉ាំរ៉ៃ ព្យាបាលអ្វីមិនបាត់ ត្រូវការឆ្លុះ ដោយត្រូវបញ្ជូនទៅវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញខាងក្រពះ ដើម្បីឆ្លុះមើលតើក្រពះបណ្តាលមកពីមហារីក ឬមានមេរោគ។ ដល់ពេលឆ្លុះគេឃើញច្បាស់លាស់ហើយ គេធ្វើBiopsy...»។
ក្រុមវេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសឲ្យដឹងថា គេមិនអាចដឹងច្បាស់ពីវិធីការពារឬបង្ការជំងឺរលាកក្រពះបានទេ ក៏ប៉ុន្តែគេអាចមានវិធីមួយចំនួន ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យខ្ពស់នៃការកើតជំងឺរលាកក្រពះ។ វិធីទាំងនេះ រួមមាន ត្រូវទទួលទានអាហារឲ្យបានទៀងទាត់ពេលវេលា ទម្លាប់មានអនាម័យស្អាតល្អ ដូចជាឧស្សាហ៍លាងដៃនឹងសាប៊ូ លាងសំអាតចំណីអាហារ បន្លែផ្លែឈើឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីបញ្ចៀសការចម្លងមេរោគអេច្ច ផាយឡូរ៉ាយ កុំទទួលទានអាហារដែលនាំឲ្យរលាកស្រទាប់ក្រពះ ក្នុងនោះមានទទួលទានសុរា ជាតិកាហ្វេ និងអាហារហិល។ បន្ថែមពីនេះ ត្រូវបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ថ្នាំអាស្ពីរីន (Aspirin) និងថ្នាំផ្សះប្រឆាំងការរលាក ការឈឺចាប់ និងគ្រុនក្តៅ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក្រុមគ្រូពេទ្យជំនាញបញ្ជាក់ថា គេមិនអាចបង្ការជំងឺរលាកក្រពះដែលបង្កឡើងដោយការច្រាលទឹកអាស៊ីដ និងជំងឺក្រពះដែលបង្កឡើងដោយជំងឺរ៉ាំរ៉ៃមួយចំនួនផ្សេងទៀតបានឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។