ជីវិតា ៖ មេដឹកនាំនិងទាហានខ្មែរក្រហមបាននិយាយថា មូលហេតុដែលវៀតណាមឤចវាយចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានដោយងាយ គឺដោយសារតែវៀតណាមមានជនបង្កប់ ឬក៏គិញជាច្រើន ហើយទាហានខ្មែរក្រហម និងមេបញ្ជាការកងទ័ពជាច្រើនសិបនាក់នៅក្នុងភូមិភាគបូព៌ានៃប្រទេស តាមបណ្តោយព្រំដែនវៀតណាម បានគាំទ្រដល់កងទ័ពវៀតណាម ។ ហើយវៀតណាមបានបញ្ជូនគិញ និងប្រើប្រាស់ជនជាតិខ្មែរខ្លះជាគិញរបស់ខ្លួន ដើម្បីស៊ើបការណ៍ផ្នែកយោធាឱ្យកងទ័ពវៀតណាម តាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ ពោលគឺមុនពេលដែលវៀតណាមឈ្លានពានចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ តើលោកគិតថា ពាក្យសម្តីទាំងអស់នេះជាការពិតដែរឬទេ ?
ប៊ុយ ទីន ៖ ពិតណាស់ មានកងវរសេនាធំខ្លះបានចាកចេញពីភ្នំពេញ ដូចជា ទាហានលោក ហ៊ុន សែន និងទាហាន ហេង សំរិន ។ ពួកគេបានមកប្រមូលផ្តុំក្នុងខែត្រថាយនិញ ដើម្បីរៀបចំនិងធ្វើការហ្វឹកហាត់ ។ ពួកគេបានបង្កើតរណសិរ្សមួយ គឺរណសិរ្សរំដោះជាតិកម្ពុជា ។ វៀតណាមប្រើប្រាស់រណសិរ្សនេះ ដើម្បីពន្យល់ដល់ពិភពលោកថា នេះជាកងទ័ពរបស់ខ្មែរក្រហម ដែលចង់វិលត្រឡប់ចូលទីក្រុងភ្នំពេញវិញ ។ វៀតណាមបានពន្យល់ដល់ពិភពលោកថា នេះជាកងទ័ពកម្ពុជាដែលវិលចូលមកកាន់កាប់ភ្នំពេញវិញ ហើយមិនមែនជាការឈ្លានពានរបស់វៀតណាមឡើយ ។ តាមសភាពជាក់ស្តែង វាគ្រាន់តែជាការពន្យល់ ប៉ុន្តែខ្ញុំឤចអះឤងបញ្ជាក់ប្រាប់លោកថា ក្រោយសង្គ្រាមឆ្នាំ១៩៧៥ ដំបូងឡើយ វៀតណាមមិនមានបំណងធ្វើសង្គ្រាមជាមួយនឹងកម្ពុជាឡើយ ។ អគ្គលេខាធិការបក្សបានដឹកនាំគណៈប្រតិភូវៀតណាមមួយ មកកាន់ទីក្រុងភ្នំពេញដើម្បីចរចាស្វែងរកសន្តិភាពតាមបណ្ដោយព្រំដែន ។
ជីវិតា ៖ ប៉ុល ពត បាននិយាយថា មេបញ្ជាការកងទ័ពខ្មែរក្រហមជាច្រើននាក់នៃភូមិភាគបូព៌ាបានគាំទ្រនិងធ្វើការឱ្យវៀតណាម ហើយរហូតមកដល់ពេលនេះ នៅមិនទាន់មាននរណាម្នាក់ដឹងច្បាស់នៅឡើយទេ ថាតើវាពិតឬមិនពិតនោះ ?
ប៊ុយ ទីន ៖ វាជាការពិត ពីព្រោះដូចដែលខ្ញុំបានប្រាប់លោកខាងដើម គឺថា នៅសម័យបារាំងមានពួកខ្មែរឥស្សរៈជាង ១០០នាក់នៅក្នុងវៀតណាមខាងជើង ។ ក្រោយពីទស្សនកិច្ចរបស់ អៀង សារី ទៅកាន់ទីក្រុងហាណូយ អ្នកទាំងអស់នោះ ត្រូវបានបញ្ជូនមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាវិញ ។ ពេលមកដល់ព្រៃក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ខ្មែរក្រហមក៏បានសម្លាប់អ្នកទាំងអស់នោះចោល ពីព្រោះពួកគេគិតថា អ្នកទាំងអស់នោះជាគិញរបស់វៀតណាម ។ ហើយពួកគេទាំងអស់នោះ ក៏បានត្រូវសម្លាប់ចោល ។ ខ្មែរក្រហមក៏បានសម្លាប់ជនជាតិខ្មែរ ដែលមកពីភាគបូព៌ានៃប្រទេស ហើយនិងមកពីវៀតណាមខាងត្បូង ពីព្រោះនៅក្នុងវៀតណាមខាងត្បូង មានខែត្រជាច្រើនដែលប្រជាជនខ្មែររស់នៅ ដូចជាខែត្រត្រាវិញជាដើមនោះ ។
ជីវិតា ៖ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា លោក អៀង សារី បានធ្វើទស្សនកិច្ចនៅវៀតណាម ដើម្បីជួបជាមួយនឹងអតីតខ្មែរឥស្សរៈ ហើយនាំអ្នកទាំងនោះមកកាន់កម្ពុជាវិញ ។ តើនៅឆ្នាំណាដែរ ?
ប៊ុយ ទីន ៖ ខ្ញុំគិតថា គឺនៅសម័យសង្គ្រាមឤមេរិកាំង នៅឆ្នាំ១៩៧១ គឺនៅពេលដែលលោក អៀង សារី អមដំណើរទ្រង់សីហនុ និងមហេសីរបស់ទ្រង់ ទៅកាន់ទីក្រុងហាណូយ ដើម្បីធ្វើការបញ្ជូនខ្មែរឥស្សរៈទាំងអស់នោះមកកម្ពុជាវិញ ។
ជីវិតា ៖ ដូច្នេះ មានខ្មែរឥស្សរៈជាច្រើនបានវិលមកតាមសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ និងលោក អៀង សារី ចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញមែនទេ ? ប៊ុយ ទីន ៖ មិនមែនមកជាមួយអ្នកទាំងអស់នោះទេ គឺពួកគេមកតាមក្រោយ ។
ជីវិតា ៖ លោកបាននិយាយថា ខ្មែរក្រហមបានសម្លាប់ខ្មែរឥស្សរៈទាំងនោះ ? តើពួកគេត្រូវបានសម្លាប់នៅឆ្នាំណា ? ប៊ុយ ទីន ៖ ប្រហែលជាឆ្នាំ១៩៧៣ ឬក៏ ១៩៧៤ ។
ជីវិតា ៖ នៅអំឡុងពេលរបបខ្មែរក្រហម មេបញ្ជាការនិងទាហានខ្មែរក្រហមជាច្រើននាក់ បានត្រូវចាប់មកពីភូមិភាគបូព៌ា យកមកឃុំ និងសម្លាប់ចោលនៅគុកទួលស្លែង ក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ដោយធ្លាប់ចោទថា ជាគិញរបស់កងទ័ពវៀតណាម ដែលព្យាយាមផ្ដួលរំលំរបបខ្មែរក្រហម ។ តើលោកបានដឹងរឿងហ្នឹងច្រើនប៉ុណ្ណា ?
ប៊ុយ ទីន ៖ វាមិនពិតទេ ខ្មែរមានមនោសញ្ចេតនាខ្លះៗជាមួយនឹងវៀតណាម ប៉ុន្តែពួកគេមិនមែនជាគិញយកការណ៍ឲ្យវៀតណាមនោះឡើយ ខ្ញុំមិនគិតដូច្នោះទេ ។
ជីវិតា ៖ នៅពេលដែលមានមេដឹកនាំពីក្រុងហាណូយ បានសម្រេចចិត្តឈ្លានពានប្រទេសកម្ពុជា នៅឆ្នាំ១៩៧៨ តើពួកគេមានបានពិភាក្សាជាមួយនឹងពួកខ្មែរក្រហមដែលបានចុះចូលជាមួយនឹងកងទ័ពវៀតណាមដែរឬទេ ដូចជា លោក ប៉ែន សុវណ្ណ លោក ហ៊ុន សែន លោក ហេង សំរិន និងលោក ជា ស៊ីម ជាដើម ?
ប៊ុយទីន ៖ មែនហើយពួកគេបានរៀបចំរួមគ្នា នៅក្នុងព្រៃនាស្រុកស្នួល នៅជាប់នឹងព្រំដែនខែត្រថាយនិញ ។ យើងបានជួបទាហានចំនួនបីក្រុម ហើយក្រុមទាហាន ដែលទាហានទាំងនោះគឺជាកងអនុសេនាធំរបស់ខ្មែរក្រហម ។
ជីវិតា ៖ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ត្រង់នេះបន្តិច ។ សំណួរខ្ញុំគឺថា នៅពេលដែលមេដឹកនាំវៀតណាម ជួបពិភាក្សាគ្នានៅទីក្រុងហាណូយ អំពីបញ្ហាថាតើត្រូវឈ្លានពានកម្ពុជា ឬក៏អត់ ? តើមានមេដឹកនាំអ្នកតស៊ូខ្មែរដូចខ្ញុំរៀបរាប់ជូនខាងលើ បានចូលរួមពិភាក្សាពីផែនការប្រយុទ្ធជាមួយនឹងខ្មែរក្រហមដែរឬទេ ?
ប៊ុយ ទីន ៖ ខាងខ្មែរមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលរួមពិភាក្សាដោយផ្ទាល់លើផែនការនោះទេ ។ វៀតណាមបានពន្យល់ដល់លោក ប៉ែន សុវណ្ណ និងអ្នកផ្សេងទៀត ក្រោយពេលដែលពួកគេបានធ្វើផែនការរួចហើយ ។ លោក ប៉ែន សុវណ្ណ បានស្នាក់នៅក្នុងទីក្រុងហាណូយអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ។ គាត់គឺជាប្រធានវិទ្យុនៃទីក្រុងហាណូយ ផ្នែកភាសាខ្មែរ ។ ហើយលោក ប៉ែន សុវណ្ណ ក៏បានបម្រើការក្នុងជួរកងទ័ពប្រជាជនវៀតណាមផងដែរ ពីឆ្នាំ១៩៦២ ហើយក្រោយមក អំឡុងពេលផ្ដើមការតស៊ូប្រឆាំងរបប លន់ នល់ លោកក៏បានក្លាយទៅជាប្រធានវិទ្យុផ្នែកភាសាខ្មែររបស់ខ្មែរក្រហមនៃទីក្រុងហាណូយ ហើយគាត់ក៏បានរៀបការ ជាមួយនឹងស្ត្រីវៀតណាមទៀតផង ។ នៅពេលនោះគាត់និយាយតែភាសាវៀតណាមទេ ហើយគាត់មានឱកាសប្រើភាសាខ្មែរក្រហម នៅក្នុងការងារតែប៉ុណ្ណោះ ។ ការងារដំបូងរបស់ ប៉ែន សុវណ្ណ នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម គឺបម្រើការក្នុងអង្គការសម្ងាត់របស់កងទ័ពប្រជាជនវៀតណាម គឺនៅក្នុងផ្នែកចារកម្ម ។
ជីវិតា ៖ មានពាក្យចចាមអារ៉ាមខ្លះថា ភរិយារបស់លោក ប៉ែន សុវណ្ណ គឺជាកូនស្រីរបស់ឧត្តមសេនីយ៍វៀតណាមម្នាក់ មែនឬទេ ?
ប៊ុយ ទីន ៖ មិនមែនទេ ។ ប្រពន្ធរបស់ ប៉ែន សុវណ្ណ គឺជានារីសាមញ្ញស្រុកស្រែម្នាក់ ។ ប៉ែន សុវណ្ណ ធ្វើការនៅក្នុងវិទ្យុទីក្រុងហាណូយ មានមុខងារជាប្រធានផ្នែកខេមរភាសា ហើយនៅពេលដែលគាត់ធ្វើការនៅក្នុងជួរកងទ័ព គាត់មានមុខងារជាអនុសេនីយ៍ឯកតែប៉ុណ្ណោះ ។ តើលោកស្គាល់លោក ខាង សារិន ទេ ? លោក ខាង សារិន គឺជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ គាត់ក៏ធ្លាប់បានបម្រើការនៅក្នុងជួរកងទ័ពវៀតណាមនៅទីក្រុងហាណូយផងដែរ ៕