នៅឆ្នាំ២០២៣ នេះ ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមរស់នៅលើទឹកដីកំណើតបន្តជួបប្រទះការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនិងសិទ្ធិសាសនា ពីសំណាក់អាជ្ញាធរវៀតណាម។ ដោយឡែកពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមនៅកម្ពុជាវិញ ក៏បន្តជួបប្រទះបញ្ហារើសអើង ខណៈអ្នកនយោបាយខ្មែរក្រោមត្រូវរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីសំណាក់មន្ត្រីគណបក្សកាន់អំណាច។
តើព្រះសង្ឃពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោមរស់នៅស្រុកកំណើត និងនៅកម្ពុជាជួបប្រទះបញ្ហាអ្វីខ្លះនៅឆ្នាំ២០២៣?
សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សខ្មែរក្រោមប្រុសស្រីចំនួន៤នាក់ត្រូវបានអាជ្ញាធរវៀតណាមចាប់ដាក់ពន្ធនាគារនិងមួយចំនួនទៀតត្រូវរងការផាកពិន័យជាច្រើនរយដុល្លារ ចំណែកព្រះសង្ឃខ្មែរកម្ពុជាក្រោមក៏ កំពុងរងសំពាធអាជ្ញាធរវៀតណាមមិនឲ្យពាក់ព័ន្ធនឹងការស្វែងរកសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចនៅលើទឹកកំណើត។
នាយកប្រតិបត្តិសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមលោក ប្រាក់ សេរីវុឌ្ឍ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា អាជ្ញាធរវៀតណាមកំពុងព្រួយបារម្ភពីសន្ទុះនៃការងើបឡើងទាមទារសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ទើបបានបើកយុទ្ធនាការបង្ក្រាបលើសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងព្រះសង្ឃ។
លោក ប្រាក់ សេរីវុឌ្ឍ៖ «ចំពោះខ្មែរក្រោមការឈឺចាប់មានដូចគ្នា។ ៧០ឆ្នាំជាងហើយរងទុក្ខវេទនា តែយើងមិនប្រើអំពើខុសច្បាប់ អន្តរជាតិ ថ្វីត្បិតការតស៊ូមានការលំបាកខ្លាំង ប៉ុន្តែសម្រាប់រយៈពេលយូរអង្វែងមានឥទ្ធិពលខ្លាំង»។
អាជ្ញាធរវៀតណាមនៅខេត្តព្រះត្រពាំង និងខេត្តឃ្លាំង កាលពីខែកក្កដា បានចាប់ខ្លួនសកម្មជនខ្មែរក្រោម ៣នាក់រួមមានលោក តោ ហ្វាងចឿង លោក ថាច់ កឿង និងលោក យ័ញ មិញក្វាង ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទ «កេងចំណេញលើសិទ្ធិសេរីភាព និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបំពានលើផលប្រយោជន៍របស់រដ្ឋ និងសិទ្ធិសេរីភាពស្របច្បាប់ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌវៀតណាម។ ដោយឡែកកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែសីហា អាជ្ញាធរវៀតណាមក៏បានចាប់ឃុំខ្លួន សកម្មជនខ្មែរក្រោមជាស្ត្រីលោកស្រី ឌិន ធីហ្វិនម្នាក់ទៀត។ សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមថា ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនទាំង ៤នាក់នេះដោយសារតែអាជ្ញាធរវៀតណាមមិនពេញចិត្តចំពោះសកម្មភាពផ្សព្វផ្សាយសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រសិទ្ធិមនុស្សសិទ្ធិជនជាតិដើម របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងការបោះពុម្ពអាវយឺតដែលមានទង់ជាតិខ្មែរក្រោមចែកចាយទៅឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម។ កាលពីពេលថ្មីនេះវៀតណាមក៏បានកោះហៅយុវជនខ្មែរក្រោមមួយចំនួន ទៅបំភិតបំភ័យ និងផាកពិន័យរឿងផ្សព្វផ្សាយប្រវត្តិសាស្ត្រ និងសិទ្ធិជនជាតិដើម។ អាជ្ញាធរវៀតណាមមិនត្រឹមតែគំរាមកំហែងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សខ្មែរក្រោមនោះទេពួកគេក៏បានគំរាមបណ្ដេញ និងចាប់ផ្សឹកព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមថែមទៀតផង។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ព្រះសង្ឃវៀតណាមនិងអាជ្ញាធរទៅដកហូតសិទ្ធិនិងចង់ចាប់ផ្សឹក ព្រះចៅអធិការវត្តប្រជុំពលមង្គលបុរីព្រះអង្គ ថាច់ ច័ន្ទតារា នៅខេត្តលង់ហោរ ដោយចោទប្រកាន់ថា បានបំពានវិន័យធម៌។ ទោះបីជា យ៉ាងណាគម្រោងរបស់វៀតណាមមិនបានសម្រេចនោះទេដោយសារតែពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមបានងើបឡើងតវ៉ាបណ្ដាលឲ្យព្រះសង្ឃ និងអាជ្ញាធរវៀតណាមរត់ចែកជើងគ្នាព្រោះខ្លាចប៉ះទង្គិច និងខ្មែរក្រោម។
ព្រះភិក្ខុ ថាច់ ច័ន្ទតារា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា វៀតណាមមានបំណងធ្វើបាបព្រះអង្គដោយសារតែវត្តបានដាក់ទង់ជាតិខ្មែរក្រោម និងបានបំបួសសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សខ្មែរក្រោមព្រះភិក្ខុ យឿង ខាយ។ ព្រះភិក្ខុ យឿង ខាយ មុនបួសបានធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារសិទ្ធិជនជាតិដើម និងផ្សព្វផ្សាយពីសិទ្ធិជនជាតិដើម។ ទោះបីព្រះភិក្ខុ ថាច់ ច័ន្ទតារា រួចពីការចាប់ផ្សឹកពីព្រះសង្ឃវៀតណាមក៏ដោយ តែបច្ចុប្បន្នព្រះអង្គគង់តែនៅក្នុងវត្ត មិនហ៊ាននិមន្តចេញក្រៅវត្តនោះទេដោយសារតែបញ្ហាសុវត្ថិភាព។
ព្រះភិក្ខុ ថាច់ ច័ន្ទតារា៖ «ឆ្នាំ២០២៣នេះ សិទ្ធិសាសនានៅកម្ពុជាក្រោមជាពិសេសនៅវត្តប្រជុំពលមង្គលបុរីទ្រនំសេក យើងមានការរំលោភបៀតបៀនយ៉ាងខ្លាំងអំពីអាជ្ញាធរវៀតណាម លើសង្គមព្រះពុទ្ធសាសនា»។
មិនត្រឹមតែខ្មែរក្រោមរស់នៅលើទឹកដីកំណើតកំពុងរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទេ ខ្មែរក្រោមនៅកម្ពុជាក៏រងការរើសអើងនិងរងទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយផងដែរ។ របាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សឆ្នាំ២០២៣របស់សមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍រកឃើញថា អាជ្ញាធរខ្មែរនៅមូលដ្ឋានបន្តចាត់ទុកខ្មែរក្រោមថា ជាជនជាតិវៀតណាមបណ្ដាលឲ្យខ្មែរក្រោមពិបាកទទួលអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ និងលិខិតបទដ្ឋានផ្សេងដើម្បីទទួលបានសេវាកម្មសុខាភិបាល អប់រំសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងការរស់នៅដោយស្របច្បាប់។ អាជ្ញាធរកម្ពុជាបន្តរឹតត្បិត តាមដាននិងផ្ដិតយករូបថត នៃការជួបជុំ ការប្រមូលផ្តុំតាមរយៈវេទិកា និងសិក្ខាសាលាជាបន្តបន្ទាប់។ ចំណែកខ្មែរក្រោមដែលពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយត្រូវបានអាជ្ញាធរចោទប្រកាន់ និងចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ។ យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានអ្នកនយោបាយគណបក្សប្រឆាំងខ្មែរក្រោម ៤នាក់កំពុងជាប់ពន្ធនាគារ ដែលអង្គការសិទ្ធិមនុស្សចាត់ទុក្ខថា ជាករណីនយោបាយ ក្នុងនោះរួមមានអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនលោក ថាច់ សេដ្ឋា ជាដើម។ មេធាវីនិងជាអគ្គលេខាធិការនៃសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោមដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនិងអភិវឌ្ឍន៍លោក សឺន ជុំជួន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា លោកព្រួយបារម្ភពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងនយោបាយរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមនៅកម្ពុជា ដែលបន្តធ្លាក់ចុះ។ លោកស្នើសុំអាជ្ញាធរគួរយោគយល់នឹងទទួលស្គាល់ខ្មែរក្រោមជាខ្មែរស្របច្បាប់។
លោក សឺន ជុំជួន៖ «ជាពិសេសអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានកុំចាំបញ្ជាពីរដ្ឋាភិបាល ប្រសិនបើពួកគាត់មានភស្តុតាង និងឯកសារគ្រប់គ្រាន់គួរអនុញ្ញាតឲ្យគាត់ទទួលបានឯកសារស្របច្បាប់»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ប៉ែន បូណា ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងកង្វល់របស់សមាគមសិទ្ធិមនុស្សខ្មែរក្រោមបាននៅឡើយទេ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ធ្នូ។ បច្ចុប្បន្នខ្មែរក្រោមជាង ៧លាននាក់រស់នៅកម្ពុជាក្រោម និងជិតមួយលាននាក់រស់នៅកម្ពុជា។ នាយកប្រតិបត្តិសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមលោក ប្រាក់ សេរីវុឌ្ឍ អះអាងថា ទោះបីខ្មែរក្រោមបាត់បង់ទឹកដី៧៤ឆ្នាំហើយក៏ដោយ ក៏សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនឹងបន្តធ្វើយុទ្ធនាការនៅលើឆាកអន្តរជាតិដើម្បីតស៊ូទាមទារសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចជូនឲ្យខ្មែរកម្ពុជាក្រោមរស់នៅលើទឹកដីកំណើតដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។