ປັດຈຸບັນ ຈີນໄດ້ເຂົ້າມາຄວບຄຸມຫຼາຍຂແນງການ ທີ່ເປັນແຫຼ່ງສ້າງລາຍໄດ້ຫຼັກຂອງປະເທດລາວ ບໍ່ວ່າຈະເປັນການຄ້າ, ທ່ອງທ່ຽວ, ການຂົນສົ່ງ, ຄົນຈີນເຂົ້າມາຊື້ທີ່ດິນໂດຍໃສ່ຊື່ຄົນລາວ, ແລະ ໄຟຟ້າ.
ເຈົ້າໜ້າທີ່ ອົງການຈັດຕັ້ງພາກປະຊາສັງຄົມລາວ ທ່ານນຶ່ງ ໄດ້ໃຫ້ສັມພາດຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ:
ຈີນເຂົ້າມາຄວບຄຸມເທົ່າທີ່ຮູ້ ນຶ່ງ ວຽກການຄ້າຊະເປັນສ່ວນໃຫຍ່ເນາະ ການຄ້າການລົງທຶນ ການຄ້ານີ້ເຮົາກະຮູ້ວ່າຫຼາຍໆຮ້ານ ຢູ່ລາວນີ້ ຢູ່ທົ່ວປະເທດ ຢູ່ທົ່ວທຸກເມືອງພຸ້ນແຫຼະ ມີຮ້ານຄ້າຮ້ານຂາຍຂອງຈີນ ເຊິ່ງຄົນຈີນ ເປັນເຈົ້າຂອງເອງ.
ລົງທຶນຂນາດໃຫຍ່ໆ ກະເວົ້າເລື່ອງບໍ່ແຮ່ ຫຼື ເຂື່ອນໄຟຟ້າຈັ່ງຊິກະໃຫຍ່ໆ ຫຼາຍໆ ແຫ່ງຢູ່ລາວນີ້ກະແມ່ນ ຈີນເຂົ້າໄປ Take Over ນີ້ກະຫຼາຍແລ້ວ ແລະ ຈີນລົງທຶນເອງນີ້ກະຫຼາຍ ໂດຍສະເພາະຄືຍົກໂຕຢ່າງເຂື່ອນນ້ຳອູ 1 ຮອດ 7 ກະເປັນຂອງຈີນໝົດ ແມ່ນຈີນເຂົ້າມາຄຸມລະກະທີນຶ່ງ.
ອັນທີ່ມັນຕໍ່ເນື່ອງໄຟຟ້າກະແມ່ນສາຍສົ່ງແຮງສູງ ຢູ່ທົ່ວປະເທດນີ້ ເຂົ້າມາລົງທຶນລະກະມັນເຮັດໃຫ້ EDL ເປັນໜີ້ເປັນລູກໜີ້ ຂອງຈີນຫຼາຍໆຢ່າງ ປ່ຽນຜູ້ຖືຮຸ້ນກາຍເປັນວ່າຈີນ 90% ໂຄງການຂນາດໃຫຍ່ແມ່ນ ຈີນເຂົ້າມາ Take Over ໝົດແລ້ວ. ນອກຈາກນັ້ນກະເສັ້ນທາງຣົຖໄຟ.
ຄວາມຍືນຍົງສຳລັບ ຜົລປໂຍດທີ່ຈະໄດ້ຈາກປະເທດຈີນ ສຳລັບຄົນລາວນີ້ ສຳລັບຄົນລາວ ຫຼື ປະເທດລາວແທ້ ຄຶດວ່າ ໄດ້ຜົລປໂຍດໜ້ອຍສຸດ ເປັນຫຍັງຈຶ່ງວ່າໜ້ອຍສຸດ ກະຍ້ອນຄົນຈີນບໍ່ໄດ້ມີຈັນຍາບັນເລື່ອງ ຄວາມເອື້ອຍເຟື້ອເພື່ອແຜ່ ລະກະເລື່ອງສະພາບແວດລ້ອມບໍ່ ຜົລກະທົບຕ່າງໆ ຂະເຈົ້າກະບໍ່ໄດ້ຄຶດເຖິງອີກ ຄະເຈົ້າລະບໍ່ໄດ້ສົນໃຈ ຄະເຈົ້າລະຄິດແຕ່ຜົລປໂຍດເຂົາ.
ລະບົບຂອງທຶນຈີນ ຢູ່ລາວນີ້ລະແມ່ນຫຼາຍ ຢູ່ລາວເບາະ ຫຼື ຢູ່ຂະເໝນ ຈັ່ງຊີ້ ປະເທດທີ່ອ່ອນແອ ລະບຽບ ຫຼື ກົດລະບຽບອ່ອນແອ ແມ່ນຈີນເຂົ້າໄປ ມີບົດບາດຫຼາຍ ລະຜົລປໂຍດທີ່ໄດ້ກະແມ່ນໜ້ອຍ.
ນັກຂ່າວ: ຄືເວົ້າເລື່ອງທ່ອງທ່ຽວເດ້ ເປັນຈັ່ງໃດ?
ເຈົ້າໜ້າທີ່: ທ່ອງທ່ຽວນີ້ກະແມ່ນລັກສະນະຄ້າຍໆກັນ ຮູບແບບຄືຍົກໂຕຢ່າງ ຂ້າພະເຈົ້າໄປທ່ຽວຫລວງພຣະບາງ ຄື ທ້າຍເດືອນທີ່ຜ່ານມາຫັ້ນ ມີໝູ່ຢູ່ຫລວງພຣະບາງ ຄົນຮູ້ຈັກກັນດີ ໄປກິນເຂົ້ານັ່ງລົມກັນກະ ລະລົມສູ່ກັນຟັງກະຮູ້ວ່າ ກະນຶກເຖິງພາບເລີຍວ່າ ທົວສູນຫຼຽນ ທີ່ໄທຍເຄີຍພໍ້ ເມື່ອປີກ່ອນ ຫຼາຍປີກ່ອນນີ້ ຄືກິນຕັ້ງແຕ່ຕົ້ນນ້ຳຈົນຮອດປາຍນ້ຳ.
ທົວຣ໌ຄົນຈີນ ຮັບແຂກຄົນຈີນ ເອົາຣົຖຄົນຈີນ ນອນຢູ່ໂຮງແຮມຈີນ ຮ້ານອາຫານຈີນ ໃສ່ນ້ຳມັນຈີນ. ລາວຊິບໍ່ໄດ້ຜົລປໂຍດຫຍັງ ຄັນຖ້າວ່າ ບໍ່ໄດ້ຄວບຄຸມເລື່ອງ ຄົນເຂົ້າຄົນອອກ ຫຼືວ່າ ຍານພາຫະນະເຂົ້າອອກ ເພາະວ່າ ມັນເສຣີເດ້. ມັນຕ່າງເວລາລາວເອົາຣົຖໃຫຍ່ໄປເອງ ບໍ່ໄດ້.
ນັກຂ່າວ: ຄັນຊັ້ນຜົລກະທົບທີ່ຈະເກີດຂຶ້ນເດ້ ມັນຄືຫຍັງ?
ເຈົ້າໜ້າທີ່: ຜົລກະທົບນີ້ ມັນກະມີຫຼາຍໆຢ່າງ ໃນມຸມກວ້າງເນາະ ອັນທີນຶ່ງ ລະບຽບເຈົ້າອ່ອນແອ ມັນໝາຍເຖິງ ໃນຂະນະດຽວກັນ ລະບຽບປົກປ້ອງ ຄຸ້ມຄອງຄົນພາຍໃນຊາຕເຈົ້າ ບໍ່ເຂັ້ມແຂງ ມັນຈະເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນເສັຽຫາຍ ເສັຽຜົລປໂຍດ ຕໍ່ບຸກຄົນ ຕໍ່ຊຸມຊົນ.
ຕໍ່ຊັບພະຍາກອນທັມຊາຕ ເຂົາກະບຸກລຸກ ເຂົາກະບຸກລຸກເຂົາກະທຳລາຍໄປ ເຂົາກະບໍ່ໄດ້ສົນໃຈ ເນາະ ມັນກະທຳລາຍສິ່ງແວດລ້ອມ ເຮົາກະເຫັນເປັນຂ່າວຢູ່ເປັນໄລຍະໄລຍະເນາະ ທຸຣະກິຈຈີນໄປເຮັດລະສົ່ງຜົລກະທົບຕໍ່ນ້ຳ ຕໍ່ປ່າໄມ້ ທຳມະຊາຕຕ້າງໆ.
ນັກຂ່າວ: ແລ້ວມາເບິ່ງ ຄືກໍລະນີ ການຈັບຈອງທີ່ດິນ ຢູ່ຕາມສະຖານທີ່ຕ່າງໆເດ້ ຢູ່ປະເທດລາວ ເຮົາເຫັນວ່າ ມີໂຕແທນຂອງ ບໍຣິສັດຈີນ ຫຼື ຄົນຈີນເຂົ້າມາຊື້ດິນ ຫຼືວ່າ ຈັບຈອງທີ່ດິນຫຼາຍບໍ່ ຢູ່ບ້ານເຮົາ.
ເຈົ້າໜ້າທີ່: ເລື່ອງດິນນີ້ໂອຫຼາຍໆ ໜ້າຈະເປັນນຶ່ງໃນນະໂຍບາຍ ເອົາຄົນອອກປະເທດ ຂອງຈີນ ຫຼື ຄົນຈີນເຂົາຢາກຢູ່ ໃນປະເທດລາວ ມັນດິນແດນກວ້າງຂວາງ ແຕ່ຈຳນວນຄົນໜ້ອຍເນາະ ເລື່ອງດິນຫັ້ນ ໂດຍກົດໝາຍແລ້ວ ຄົນຕ່າງປະເທດບໍ່ມີສິດໃນການຄອບຄອງ ແຕ່ໃນທາງປະຕິບັດຫັ້ນນ່າ ຈີນໃຫ້ຄົນລາວເປັນນໍມິນີ ຫຼື ເປັນໂຕແທນໃຫ້.
ໂຮງແຮມ, ດິນດອນຕ່ອນຫຍ້າ ຊື້ບ່ອນໃດທີ່ເປັນທຸຣະກິຈ ມັນກວ້ານຊື້ເອົາໝົດ ລະກະໄດ້ ແລະ ກະວິທີການອື່ນ ທີ່ເຂົາເຮັດນັ້ນກະຄື ເອົາເມັຽຄົນລາວ ພະຍາມເອົາເມັຽຄົນລາວ ເພື່ອຈະໄດ້ສິດທິໃນການ ເປັນເຈົ້າຂອງຊັບສິນດິນດອນຕ່າງໆ ຫຼາຍໆ ໂອ້ຍໜ້າເປັນຫ່ວງສຸດແຫຼະ ໃນຍຸກນີ້ ຍຸກທີ່ກົດໝາຍລະບຽບອ່ອນແອ ຖືວ່າ ເສັຽປຽບຫຼາຍ.
ນັກຂ່າວ: ແຕ່ວ່າ ຜົລປໂຍດນີ້ ເພາະວ່າ ເຫັນທາງການເພິ່ນປະກາດ ໂຄສະນາຢູ່ ໃນການລົງຂ່າວປະຊາສັມພັນກ່ຽວກັບການລົງທຶນ ຂອງຈີນມັນໃຫ້ຜົລດີ ແຕ່ວ່າ ໃນແງ່ຂອງເຮົາເດ້ ເຮົາເຫັນວ່າ ເປັນແນວໃດ.
ເຈົ້າໜ້າທີ່: ລະຫວ່າງ ຣັຖ ກັບ ນັກລົງທຶນຫັ້ນ ເຂົາໄດ້ຜົລປໂຍດຢູ່ແລ້ວ ອາດຈະທາງກົດ ຫຼື ທາງອ້ອມ ແຕ່ວ່າ ຜົລປໂຍດທີີ່ຈະກັບມາຫາປະຊາຊົນ ຫຼື ຊຸມຊົນທີ່ນັກທຸຣະກິຈ ໄປຢູ່ຫັ້ນນ່າ ແມ່ນມີ ແຕ່ໜ້ອຍສຸດ.
ໄດ້ຜົລປໂຍດແຕ່ໜ້ອຍສຸດ ຍ້ອນຫຍັງ ຍ້ອນລະບຽບເຮົາ ບໍ່ເຂັ້ມແຂງ ຍ້ອນກົດລະບຽບເຮົາບໍ່ເຂັ້ມແຂງ ຜູ້ເຮັດຜິດ ກະບໍ່ໄດ້ຖືກລົງໂທດອີ່ຫຍັງ ກະຄື ຍົກໂຕຢ່າງເຮົາເຫັນຫຼາຍຄັ້ງຜ່ານມາ ຄື ຈີນຢູ່ຜົ້ງສາລີ ໄລ່ຕີຄົນລາວ ໄລ່ຍິງຄົນລາວ ຫຼືວ່າ ຈີນຢູ່ໃສ ຢູ່ບໍ່ແກ້ວເບາະ ຕີຄົນລາວ ທຸບຄົນລາວ ເອົາປຽບ ຄືເຮົາເສັຽປຽບຫຼາຍຢ່າງ.
ເພາະວ່າ ເຮົາບໍ່ໄດ້ໄປໃຊ້ມາດຕະການໃດລົງໂທດ ຫຼືວ່າ ປົກປ້ອງຄຸ້ມຄອງເນາະ ແມ້ກະທັ້ງຫຼາຍໆ ອາຊີບທີ່ຈີນເຂົ້າມາແລ້ວ ຄົນລາວຕາຍໄປ ຄືຍົກໂຕຢ່າງລ້ຽງປະກະຊັງ ຢູ່ເລາະນ້ຳງື່ມນີ້ ຫຼາຍອັນຄົນລາວຕາຍໄປເອງ, ແຕ່ວ່າ ເນື່ອງຈາກວ່າ ພາກຣັຖເອງບໍ່ໄດ້ ຄຸ້ມຄອງປົກປ້ອງ ແລະ ກະບໍ່ໄດ້ເບິ່ງຜົລປໂຍດກະເຮັດໃຫ້ຄົນລາວໄດ້ຕາຍໄປ.
ຈີນມັນກະທຸ້ມຊື້ໂອເຄ ມັນມາຂາຍໃຫ້ເຈົ້າລາຄາ 17,000 ກີບ ທຳມະດາເຄີຍຂາຍໃນລາຄາກິໂລລະ 20,000 ກີບ. ມັນໄປຂາຍແຕ່ 17,000 ກີບ ຄົນກະຫຼຸໄປເອົານຳມັນ ບາດນີ້ ໃນເວລາຄົນລາວ ຕາຍໄປ ກິຈການຄົນລາວຕາຍໄປ, ຈີນມັນກະຂຶ້ນເນາະ ເພາະວ່າ ລາຄາມັນຜູກຂາດໄດ້ເດ້.
ໂຕນີ້ກະອັນຕະລາຍສຸດ ຍ້ອນຫຍັງ ຍ້ອນວ່າລະບຽບມະຫາພາກກະຄື ກົດໝາຍແລະການຄຸ້ມຄອງມັນ ມັນບໍ່ເຂັ້ມແຂງ ເຮັດໃຫ້ຄົນລາວເສັຽປຽບເນາະ ກະລາມໄປອີກໂຕນຶ່ງເວົ້າເລື່ອງທຸຣະກິຈ ການລົງທຶນຫຍັງການຄ້າຫຍັງຕ່າງໆ ກະຄື ຄືຕາມລະບົບຂອງຈີນເນາະ ເຂົາເປັນຄົນທີ່ມີຊາຕນິຍົມສູງ.
ຈິນເຮັດທຸຣະກິຈ ຈີນເອົາຄົນຈີນມາຄຸມ ຈີນເອົາກຳມະກອນມາຄຸມ ຈີນເອົາຣົຖ ຈີນມາໃຊ້ທຸກຢ່າງ ເກືອບວ່າເປັນຈີນໝົດ ສະນັ້ນແຫຼະ ເຂົາຮ້ອງວ່າ ກິນແຕ່ຕົ້ນນ້ຳຈົນປາຍນ້ຳ ອັນນີ້ຜົລປໂຍດຕົກຢູ່ປະເທດລາວນີ້ໜ້ອຍດຽວ.
ນອກຈາກນີ້ ນັກທຸຣະກິຈ ລາວ ທ່ານນຶ່ງ ໄດ້ໃຫສັມພາດຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ:
ຜູ້ໃດຄຸມເງິນກະຜູ້ນັ້ນແຫຼເອົາ ຜູ້ຖືກຄຸມມັນກະຈົບເຫ່ແຫຼະ ບໍ່ວ່າລະດັບບຸກຄົນ ບໍ່ວ່າລະດັບປະເທດພຸ້ນ ຜູ້ຖືກຄຸມແມ່ນຈົບແຫຼະ ບໍ່ວ່າແຕ່ຊາຕໃດແຫຼະ ບໍ່ຕິ ຢ່າຊິໄປວ່າ ຊາຕນັ້ນບໍ່ເອົາ ຊາຕນີ້ເປັນມິດຊ່ວຍເຫຼືອລ້າ ປາກຊື່ືໆ ຊ່ວຍເຫຼືອລ້າ ມີຢູ່ໃສຊ່ວຍເຫຼືອລ້າ ໃຫ້ເຈົ້າລ້າ ມັນກະເອົາທາງອື່ນຄັນເຈົ້າເປີດໂອກາດໃຫ້ມັນທາງການເມືອງ ທາງຄວາມໝັ້ນຄົງ.
ຄົນຈີນພາກັນເຂົ້າມາຊື້ທີ່ດິນ ນຳປະຊາຊົນເອົາໄວ້ ໂດຍ ໃສ່ຊື່ຄົນລາວເພື່ອຂາຍກິນກຳໄລ ແລະ ປູກພືດກະສິກັມ, ແລະ ບາງກໍລະນີຄົນຈີນ ກໍໄດ້ຮັບສັມປະທານ ນຳຣັຖບານ.
ປະຊາຊົນ ຢູ່ແຂວງພາກໃຕ້ທ່ານນຶ່ງ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ:
ດິນດອນຕ່ອນຫຍ້າ ເຂົາເອົາໃຫ້ຈີນໝົດລະເດ້ ປະຊາຊົນບໍ່ມີຮອດດິນ ມັນບໍ່ມີລະມັນບໍ່ມີຄຳຊິອະທິບາຍ ບໍ່ມີຄຳຊິເວົ້າ ດິນຮົ້ວດິນສວນ ຜູ້ໃດມີຫຼາຍ ແດ່ພວກເຮັດມາແຕ່ກ່ອນກະຖືກ ຈີນເຂົ້າໄປສັມປະທານ ເຂົາກະເອົາໄປໝົດລະດິນດອນຕ່ອນຫຍ້າຂອງປະຊາຊົນ ເຂົາກະຍັງເອົາໄປໝົດ.
ຣັຖບານເອົາແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວທີ່ສຳຄັນຂອງປະເທດລາວ ໃຫ້ຈີນເຂົ້າມາສັມປະທານ ເຊັ່ນແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວນ້ຳຕົກຕາດຄອນພະເພັງ.
ປະຊາຊົນ ຢູ່ ເມືອງໂຂງ ແຂວງຈຳປາສັກ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ:
ຄືແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວຄອນພະເພງ ເຂົາກະປະມູນເອົາໝົດລະຫັ້ນລະດຽວນີ້ ພວກຄົນຂາຍເຄື່ອງ ປະຊາຊົນເຮົາບາດນີ້ ກະໄດ້ຈ້າງເຂົ້າຫັ້ນ ຂັ້ນບໍ່ຈ້າງເຂົາກະໄລ່ໜີຫັ້ນແຫຼບາດນີ້ ຕ້ອງໄດ້ເສັຽຄ່າເຊົ້າໃຫ້ເຂົາແຫຼ ຂອງເຂົາສັມປະທານລະເດ້ ບໍ່ເສັຽເຂົາກະໄລ່ໜີຕີ້ ດິນດອນຕ່ອນຫຍ້າ ກະຖືກໄຮ່ຖືກນາ ເຂົາກະເສັຽເງິນໃຫ້ ລາງເທື່ອກະບໍ່ໄດ້ເສັຽກະມີນ່າ.
ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ ຣັຖບານກໍເຫັນວ່າ ຈີນເປັນຄູ່ຮ່ວມຊາຕາກຳກັບລາວ ມີການລົງທຶນຢູ່ປະທດລາວ. ທ່ານ ຢົ້ງ ຈັນທະລັງສີ ອະດີດ ເອກອັກຄະລັດຖະທູດລາວ ປະຈຳປະເທດຝຣັ່ງ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ນັກຂ່າວ ວິທະຍຸສາກົນ ແຫ່ງປະເທດຈີນ ຫຼື CRI ທີ່ເຜີຍແຜ່ທາງເຟສບຸກຄ໌ ໃນວັນທີ 3 ມີນາ ຕອນນຶ່ງວ່າ:
ທາງຣົຖໄຟ ແມ່ນການເຊື່ອມຈອດ ທີ່ມີຄວາມໝາຍຍຸດທະສາດທີ່ສຸດ ຕອບໄດ້ຄວາມຝັນຂອງລາວ ຢາກເຮັດ Landlocked ເປັນ Landlink ເຮັດໃສ່ຫຼັງຂອງຈີນ ແລະແມ່ນພວກເຮົາເປັນນຶ່ງ ໃນປະເທດອາຊຽນທີ່ວ່າ ມາຢາສັກວັກຊີນ ຂ້າພະເຈົ້າຈື່ໄດ້ວ່າ ຢາກວ່າແມ່ນ ນຶ່ງໃນປະເທດອາຊ້ຽນ ກັບ ກັມພູຊາ ພວກເຮົາໄດ້ກ່ອນໝູ່ໝົດ ໃນອາຊ້ຽນ ຖ້າວ່າ ພວກເຮົາບໍ່ມີເພື່ອນມິດຍຸດທະສາດ ຄູ່ຮ່ວມມືຮ່ວມຊາຕາກັມຂອງພວກເຮົາ ນັ້ນກໍຄື ສປຈີນ ພວກເຮົາອາດຈະບໍ່ຢູ່ໃນຖານະນັ້ນໄດ້.
ທະນາຄານໂລກ ໄດ້ອອກບົດຣາຍງານໃນປີ 2022 ທີ່ຜ່ານມາ ກ່ຽວກັບເລື່ອງເສຖກິຈລາວ ແລະ ໄດ້ມີການປະເມີນໄວ້ຕອນນຶ່ງວ່າ ໜີ້ສິນຂອງປະເທດລາວ ຈະເພີ່ມຂຶ້ນເປັນ 100 ເປີເຊັນ ຂອງລວມຍອດມູນຄ່າຜລິດຕະພັນພາຍໃນ ຫຼື GDP ຂອງລາວ.
ນັບແຕ່ປີ 2023-2026, ຣັຖບານລາວຈະຕ້ອງຈ່າຍໜີ້ ຕ່າງປະເທດ ມູນຄ່າ 1.3 ຕື້ໂດລ້າຣ໌ໃນແຕ່ລະປີ, ເຊິ່ງສ່ວນຫຼາຍ ເປັນເງິນກູ້ຢືມມາຈາກຈີນ ນັ້ນຄືເຫດຜົລທີ່ຈີນເຂົ້າມາຄວາມຄຸມ ຫຼາຍຂແນງການທີ່ເປັນແຫຼ່ງລາຍຮັບຫຼັກ ຂອງປະເທດລາວ ອີງຕາມຄຳເຫັນ ຂອງນັກຂ່າວຕ່າງປະເທດ ຜູ້ທີ່ຕິດຕາມສະພາບເສຖກິຈລາວ.