ແຫຼ່ງນ້ຳ ຖືກທຳລາຍລົງເລື້ອຍໆ ທັງຂາດມາຕການ ຄຸ້ມຄອງຢ່າງຈິງຈັງ

ປັດຈຸບັນ ນໍ້າ ແລະຊັພຍາກອນນໍ້າ ໃນປະເທດລາວ ປະເຊີນກັບພັຍຄຸກຄາມຢ່າງໜັກໜ່ວງ ຈາກການກໍ່ສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້າ, ການຂຸດຄົ້ນແຮ່ທາດ, ການກໍ່ ສ້າງຂນາດໃຫຍ່, ການໃຊ້ສານພິດເຄມີຫລາຍ, ການຖິ້ມຂີ້ເຫຍື້ອພລາສຕິກ,​ ພັຍແຫ້ງແລ້ງ, ການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບ ດິນຟ້າອາກາດ ແລະອື່ນໆ. ກ່ຽວກັບບັນຫານີ້ ເຈົ້າໜ້າທີ່ຜແນກຊັພຍາກອນ ທັມມະຊາຕ ແລະສິ່ງແວດລ້ອມ ແຂວງໄຊຍະບູຣີ ທ່ານນຶ່ງ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽ ເສຣີ ໃນມື້ວັນທີ 5 ກໍຣະກະດານີ້ວ່າ ບັນຫານໍ້າເປື້ອນ, ພັຍແຫ້ງແລ້ງ, ພັຍນໍ້າຖ້ວມ ແມ່ນນັບມື້ ຈະທະວີຄວາມຮຸນແຮງຂຶ້ນ, ສົ່ງຜົລກະທົບ ຕໍ່ວິຖີຊີວິດ ຂອງປະຊາຊົນ ເຊັ່ນນໍ້າບໍ່ພຽງພໍທີ່ຈະທໍາການກະເສດ, ບໍ່ພຽງພໍສໍາລັບຜລິດນໍ້າປະປາ, ນໍ້າປົນເປື້ອນສານເຄມີ ຈາກຂີ້ເຫຍື້ອພລາສຕິກ.

ດັ່ງທີ່ທ່ານກ່າວວ່າ:

“ຊ່ວງແລ້ງນີ້ ຈະມີປະຊາຊົນເພີ່ນຈະໃຊ້ນໍ້າຫລາຍແດ່ນໍ ເພີ່ນຈະໃຊ້ຫົດສວນ ຫົດຜັກ ແມ່ນຫຍັງຈັ່ງຊີ້ຫລາຍ. ນໍ້າຮຸງ ມັນຈະແຫ້ງລົງນໍ ເພິ່ນກະລົນນະລົງ ຢູ່. ບໍ່ຖິ້ມສິ່ງທີ່ເປິະເປື້ອນ ແມ່ນຫຍັງທຸກຢ່າງຫັ້ນນະ.”

ທ່ານກ່າວຕໍ່ໄປ ເຖິງເຣື່ອງການຄຸ້ມຄອງນໍ້າ ແລະຊັພຍາກອນນໍ້າວ່າ ເປັນເຣື່ອງທີ່ສໍາຄັນຫລາຍ ເພາະປະຊາຊົນ, ສັດນໍ້າ, ສັດປ່າ ຕ້ອງການນໍ້າສະອາດ ແລະພຽງພໍສໍາລັບການດໍາຣົງຊີວິດ, ແຕ່ກໍຕ້ອງຍອມຮັບວ່າ ວຽກງານຄຸ້ມຄອງນໍ້ານີ້ ເປັນເຣື່ອງທີ່ທ້າທາຍ ເນື່ອງຈາກແຫລ່ງນໍ້າ ທັມມະຊາຕ ສ່ວນຫລາຍຈະຖືກຈັບຈ່ອງ, ​ຖືກທໍາລາຍ ຍ້ອນການພັທນາເປັນອ່າງເກັບນໍ້າ ຫລື ສ້າງເຂື່ອນຜລິດໄຟຟ້າ.

ທີ່ແຂວງຫົວພັນ ເຈົ້າໜ້າທີ່ ຜແນກຊັພຍາກອນທັມມະຊາຕ ແລະສິ່ງແວດລ້ອມ ກໍກ່າວວ່າ ບັ້ນຫາທີ່ວ່ານັ້ນ ຂ້ອນຂ້າງ ເປັນບັນຫາໜັກສົມຄວນ ໂດຍສະເພາະເມື່ອມີພັຍແຫ້ງແລ້ງ, ມີຜົລກະທົບຕໍ່ປະຊາຊົນຫລາຍພໍສົມຄວນ ຍ້ອນບໍ່ສາມາດເຮັດການກະເສດໄດ້ ຕາມເປົ້າໝາຍ. ທ່ານເວົ້າວ່າ ປັດໄຈສໍາຄັນ ທີ່ເຮັດໃຫ້ການຄຸ້ມຄອງນໍ້າ ແລະຊັພຍາກອນນໍ້າ ບໍ່ໄດ້ດີນັ້ນ ກໍຍ້ອນມີການທໍາລາຍຕົ້ນນໍ້າ ຍ້ອນການຕັດໄມ້, ​ທໍາລາຍປ່າ ຮວມໄປເຖິງ ການພັທນາໂຄງການ ຂນາດໃຫຍ່ ເຊັ່ນການຂຸດຄົ້ນແຮ່ທາດ, ການສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້າ ກໍມີສ່ວນເຮັດໃຫ້ແຫລ່ງນໍ້າ ບົກແຫ້ງ ຂາດເຂີນນໍ້າ ແລະນໍ້າປົນເປື້ອນສານເຄມີ.

“ລະບົບນໍ້າທີ່ເປ່ເພ ຫລືວ່າບໍ່ພຽງພໍໃຊ້ນີ້ ສ່ວນຫລາຍມັນຈະນໍ້າບົກແຫ້ງຫັ້ນແຫລະ ແລ້ວເຮັດໃຫ້ນໍ້າບໍ່ພຽງພໍເນາະ ມັນເປັນນໍາແຫລ່ງນໍ້າ ຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າ. ລະບຽບການຄຸ້ມຄອງ ທາງເຮົາກໍຈະມີການອົບຮົມກັບຊາວບ້ານ ບໍ່ໃຫ້ຕັດໄມ້ ທໍາລາຍປ່າເນາະ.”

ທີ່ແຂວງວຽງຈັນ ຊາວບ້ານຜູ້ນຶ່ງເວົ້າຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽ ເສຣີ ໃນມື້ວັນທີ 5 ກໍຣະກະດານີ້ ເຖິງຈຸດປະສົງຂອງການຄຸ້ມຄອງນໍ້າ ແລະຊັພຍາກອນນໍ້າວ່າ ເພື່ອປົກປັກຮັກສາ, ພັທນາ, ນໍາໃຊ້ນໍ້າ ທີ່ຮັບປະກັນຄຸນນະພາບ ແລະປະຣິມານ ແລະເຮັດໃຫ້ຊັພຍາກອນນໍ້າ ມີຄວາມຍືນຍົງ, ແຕ່ການສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້າ ເພື່ອກັກເກັບນໍ້າໃນປະຣິມານຫລາຍ ກໍເປັນບັນຫາໃຫ້ຊາວບ້ານ ທີ່ອາໄສຢູ່ລຸ່ມເຂື່ອນໜັກສົມຄວນ. ໃນເມື່ອເຂື່ອນຕັນນໍ້າ ແລະປ່ອຍນໍ້າລົງມາ ລະດັບນໍ້າທາງລຸ່ມເຂື່ອນ ກໍຂຶ້ນລົງຜິດປົກກະຕິ, ການຫາຢູ່-ຫາກິນ ກໍຍາກຂຶ້ນ ເພາະມັນແຕຕ່າງໄປ ຈາກການໄຫລ ຂອງນໍ້າຕາມທັມມະຊາຕ.

ດັ່ງທີ່ທ່ານກ່າວວ່າ:

“ບ່ອນຂະເຈົ້າທໍາມາຫາກິນ ບາງເທື່ອກະຊິຫາກິນບໍ່ໄດ້ເນາະ ທັມມະຊາຕ ຢູ່ຕາມແມ່ນໍ້າທີ່ຍັງປົກຕິ ຄືປັດຈຸບັນນີ້. ຄັນໄປຕັນນໍ້າແລ້ວ ຊິໄປຫາກິນຢູ່ໃສ ຂະເຈົ້າກະຢ້ານມີຜົລກະທົບແນວນີ້ແຫລະ ສ່ວນຫລາຍ.”

ຢູ່ແຂວງອຸດົມໄຊ ປະຊາຊົນຜູ້ນຶ່ງ ກໍເວົ້າເຖິງແຫລ່ງນໍ້າທັມມະຊາຕ ຫລາຍແຫ່ງວ່າ ໃນປັດຈຸບັນ ກໍາລັງປະເຊີນກັບພັຍຄຸກຄາມ ຢ່າງໜັກ, ເຮັດໃຫ້ສັດນໍ້າ-ສັດປ່າ ບໍ່ສາມາດອາໄສຢູ່ໄດ້, ປະຊາຊົນສ່ວນນຶ່ງ ຫາຢູ່ຫາກິນຍາກຂຶ້ນ. ເຣື່ອງສາເຫດ ທີ່ເຮັດໃຫ້ແຫລ່ງນໍ້າ ປະເຊີນກັບພັຍຄຸກຄາມ ນັ້ນ ທ່ານເວົ້າວ່າ ເປັນຍ້ອນການປ່ອຍນໍ້າເປື້ອນ ຂອງໂຮງຈັກ-ໂຮງງານ ຕ່າງໆ ທີ່ບໍ່ໄດ້ມາຕຖານ ໃນການດໍາເນີນທຸຣະກິຈ ແລະບໍ່ປະຕິບັດ ເຣື່ອງການປົກປັກຮັກສາ ສິ່ງແວດລ້ອມ ຊຶ່ງໃນນັ້ນມີທັງໂຮງງານ ໂມ້ຫິນ ທີ່ເຮັດໃຫ້ນໍ້າຂຸ່ນ ເປັນຂີ້ຕົມ.

ດັ່ງທີ່ທ່ານກ່າວວ່າ:

“ມີຢູ່ນ່າເຂົາເຈົ້າໂມ້ຫິນຢູ່ນີ້ຫັ້ນແຫລະ ແລ້ວເຂົາກະປ່ອຍລົງນໍ້າ ພວກເຮົານີ້ແຫລະ ເວົ້າກັນຢູ່ ຈັກເຂົາຊິແກ້ໄຂແນວໃດ ເປັນນໍ້າຂຸ່ນໆເປັນນໍ້າຂີ້ຕົມ ປ່ອຍແລ້ວ ບາງທີປາມັນກໍບໍ່ມັກຢູ່ຫັ້ນນ່າ ບໍ່ຈັກວ່ານໍ້າມັນສົ່ງຜົລກະທົບແນວໃດ ຕໍ່ສັດນໍ້າ.”

ຢູ່ນະຄອນຫລວງພຣະບາງ ຊາວບ້ານຜູ້ນຶ່ງກໍເວົ້າໃນມື້ດຽວກັນນັ້ນວ່າ ຣັຖບານລາວ ຫລືບໍຣິສັດ ໃດກໍຕາມ ທີ່ມີການນໍາໃຊ້ນໍ້າ, ຫາກມີການຄຸ້ມຄອງນໍ້າ ແລະຊັພຍາກອນນໍ້າ ໄດ້ຢ່າງມີປະສິດທິພາບ ກໍຈະເປັນເຣື່ອງດີ ເພາະຈະຊ່ວຍຫລຸດຜ່ອນ ຜົລກະທົບ ຕໍ່ປະຊາຊົນໄດ້ ໂດຍສະເພາະເຣື່ອງການປ່ອຍນໍ້າ ອອກຈາກເຂື່ອນໄຟຟ້າ.

“ຂະເຈົ້າບໍຣິຫານນໍ້າໄດ້ແລ້ວ ກະຖືວ່າການເສັຍຫາຍກະຫລຸດຜ່ອນຫລາຍ. ຂະເຈົ້າບໍ່ກັກເກັບມ້ຽນໄວ້ຫລາຍ ແບບມັນເຕັມຮ້ອຍ. ເວລານໍ້າເຂົ້າມາແລ້ວ ເຮົາຮັບມືບໍ່ໄດ້ຫັ້ນ ຂະເຈົ້າບໍ່ເຮັດແລ້ວດຽວນີ້ ຂະເຈົ້າກະມີບົດຮຽນຄືອີ່ພໍ່ວ່າ ຫັ້ນແຫລະ.”

ຣັຖບານລາວ ໄດ້ຮ່າງແຜນຍຸທສາດ ຄຸ້ມຄອງນໍ້າ ແລະຊັພຍາກອນນໍ້າ ແຫ່ງຊາຕ ປີ 2030 ໂດຍອີງໃສ່ກົດໝາຍ ວ່າດ້ວຍນໍ້າ ແລະຊັພຍາກອນນໍ້າ ເພື່ອຄຸ້ມຄອງ ແລະນໍາໃຊ້ນໍ້າ, ຮັບປະກັນຄຸນນະພາບ- ປະຣິມານນໍ້າ ແລະຊັພຍາກອນນໍ້າ ໃຫ້ມີຄວາມຍືນຍົງ.

ຮ່າງແຜນຍຸທສາດດັ່ງກ່າວ ກວມເອົາການຄຸ້ມຄອງ ທັງອ່າງຮັບນໍ້າ ແບບເຊື່ອມສານ, ການຄຸ້ມຄອງລະບົບຂໍ້ມູນຂ່າວສານ ກ່ຽວກັບນໍ້າ ແລະຊັພະຍາກອນນໍ້າ, ການປົກປັກຮັກສາ ແລະຟື້ນຟູນໍ້າ ແລະຊັພຍາກອນນໍ້າ, ການຄຸ້ມຄອງນໍ້າໃຕ້ດິນ ແລະການພັທນາໂຄງຮ່າງພື້ນຖານ ທີ່ຕິດພັນກັບການນໍາໃຊ້ນໍ້າ. ພາຍຫລັງທີ່ຮ່າງແຜນຍຸທສາດ ສະບັບນີ້ໄດ້ຖືກຮັບຮອງ ຈາກສະພາແຫ່ງຊາຕແລ້ວ ກໍຈະເປັນບ່ອນອີງໃຫ້ແກ່ການຄຸ້ມຄອງ ແລະນໍາໃຊ້ນໍ້າ ແລະຊັພຍາກອນນໍ້າ ຕາມຫລັກການ ແບບເຊື່ອມສານ ເພື່ອຮັບປະກັນໃຫ້ນໍ້າມີຄຸນນະພາບດີ ແລະມີປະຣິມານພຽງພໍ ໃຫ້ແກ່ການອຸປະໂພກ-ບໍລິໂພກ ແລະການພັທນາ ແບບຍືນຍົງ.