ສປປ ລາວ ຍັງມີການລ່ວງລະເມີດ ສິດທິມະນຸສ ຢ່າງຮຸນແຮງ

ຜູ້ຣາຍງານພິເສດ ດ້ານສິດທິມະນຸສ ຂອງອົງການ ສະຫະປະຊາຊາຕ ໄດ້ອອກຣາຍງານ ໃນວັນທີ 22 ກັນຍາ 2023 ທີ່ຜ່ານມາວ່າ ສປປ ລາວ ມີການລ່ວງລະເມີດ ສິດທິມະນຸສຢ່າງຮ້າຍແຮງ ທັງຂ້າ ແລະ ຍັງຄັບໃຫ້ຫາຍສາບສູນ. ຊາວລາວ ຫຼາຍຄົນທີ່ເຄື່ອນໄຫວ ຮຽກຮ້ອງສິດທິມະນຸສ ແລະ ປະຊາທິປະໄຕໃນລາວ ໂດຍຣັຖບານ ໃຊ້ມາຕການຈັບ, ກັກຂັງ, ບັງຄັບຫາຍສາບສູນ, ດຳເນີນຄະດີ ແບບບໍ່ເປັນທັມ ແລະ ຂົ່ມຂູ່ ຜູ້ທີ່ຄັດຄ້ານຣັຖບານ (ເຫັນຕ່າງ).

ຍານາງ ແມຣີ ລໍເລີ (Mary Lawlor ) ຜູ້ຣາຍງານພິເສດ ດ້ານສິດທິມະນຸສ ຂອງອົງການ ສະຫະປະຊາຊາຕກ່າວວ່າ:

“ຂ້ອຍຮູ້ສຶກຕົກໃຈ ກັບແນວໂນ້ມ ອັນຮ້າຍແຮງ ຂອງການລະເມີດ ສິດທິມະນຸສ ທີ່ເກີດຂຶ້ນກັບນັກປົກປ້ອງ ສິດທິມະນຸສ ແລະນັກເຄື່ອນໄຫວ ດ້ານປະຊາທິປະໄຕ”.

ອີງຕາມຣາຍງານດັ່ງກ່າວ, ມີຊາວລາວ ຢ່າງໜ້ອຍ 8 ຄົນ ທີ່ຕົກເປັນເຫຍື່ອ ການລະເມີດສິດທິມະນຸສ ຄື:

1. ທ້າວແຫລວຄໍາລໍສະຫວັດ ຖືກຂ້າຕາຍ
2. ທ້າວບຸນສວນ ກິຕິຢາໂນ  ຖືກຂ້າຕາຍ
3. ທ້າວພູວົງ ໄຊຍະແສງ ຖືກຈັບ, ຫາຍສາບສູນ ແລ້ວຖືກຂ້າ
4. ນາງຫລອດຄໍາ ທັມມະວົງ ຖືກຈັບ ເວລາກັບຈາກໄທ ໄປລາວ, ປັດຈຸບັນ ຖືກຈຳຄຸກ
5. ທ້າວສຸກັນ ໃຈທັດ ຖືກຈັບ ເວລາກັບຈາກໄທ ໄປລາວ, ປັດຈຸບັນ ຖືກຈຳຄຸກ
6. ທ້າວສົມພອນ ພິມມະສອນ ຖືກຈັບ ເວລາກັບຈາກໄທ ໄປລາວ, ປັດຈຸບັນ ຖືກຈຳຄຸກ
7. ທ້າວອ໊ອດ ໄຊຍະວົງ ຫາຍສາບສູນ
8. ທ້າວເພັດພູທອນ ພິລາຈັນ ຫາຍສາບສູນ

ສ່ວນຄົນທີ່ບໍ່ ຢູ່ໃນຣາຍງານດັ່ງກ່າວນີ້ ຄື ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ແລະ ທ່ານ Phil Robertson ຮອງຜູ້ອຳນວຍການ ອົງການສິດທິມະນຸສ ຫຼື Human Right Watch ປະຈຳພາກພື້ນເອເຊັຽ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽ ເສຣີ ໃນວັນທີ 28 ກັນຍານີ້່ວ່າ ຣັຖບານລາວມີການປາບປາມ ແລະ ລ່ວງລະເມີດຕໍ່ນັກເຄື່ອນໄຫວ ແລະນັກວິຈານຫຼາຍຂຶ້ນ ທັງໃນປະເທດ ແລະ ຕ່າງປະເທດ. ມີການບັງຄັບຫາຍສາບສູນ ຫຼາຍຄັ້ງຂອງນັກເຄື່ອນໄຫວ ທາງການເມືອງລາວ ແລະຄົນໄທຍ ໃນປະເທດລາວ.

ເຫດການທີ່ຍິງນັກເຄື່ອນໄຫວ ທາງສັງຄົມ ຜ່ານເຟສບຸກຄ໌ ທີ່ໜ້າ ແລະ ເອິກໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ແລະ ການສັງຫານຜູ້ນຳເສຣີລາວ ຢ່າງເລືອດເຢັນ ໃນແຂວງອຸບົນຣາຊທານີ ຂອງໄທຍ ທັງໝົດນີ້ບໍ່ແມ່ນເຣື່ອງບັງເອີນ ແຕ່ສະທ້ອນເຖິງຄວາມພະຍາຍາມ ຮ່ວມກັນຂອງຣັຖບານລາວ ໃນການຕິດຕາມຜູ້ທີ່ເຫັນວ່ານັກເຄື່ອນໄຫວ ເລົ່ານັ້ນອາດຄຸກຄາມການປົກຄອງ ຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ ພັກດຽວໃນປະເທດໂດຍສະເພາະຢ່າງຍິ່ງເມື່ອ ສປປ ລາວ ກ້າວຂຶ້ນມາເປັນປະທານອາຊ້ຽນ.

ທ່ານ Phil Robertson ກ່າວຕື່ມວ່າ ສິ່ງທີ່ຊັບສົນທີ່ສຸດໃນຕອນນີ້ເບິ່ງຄືວ່າ ປະເທດລາວກຳລັງຫຼຸດພົ້ນ ຈາການລະເມີດເລົ່ານັ້ນ ເນື່ອງຈາກຂາດຄວາມສົນໃຈ ຫຼືຄວາມກັງວົນ ຈາກປະຊາຄົມ ລະຫວ່າງປະເທດໃນການຮຽກຮ້ອງຄວາມຮັບຜິດຊອບ ຈາກໜ່ວຍງານຂອງຣັຖບານລາວ. ເຣີ່ມຕົ້ນດ້ວຍການບັງຄັບຫາຍສາບສູນ ຂອງທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ແລະ ດໍາເນີນຈົນເຖິງມື້ນີ້ ການສືບສວນການລະເມີດ ສິດທິມະນຸສຂອງເຈົ້າໜ້າທີ່ ຕຳຣວດ ແລະ ເຈົ້າ ໜ້າທີ່ໄອຍະການລາວ ເປັນເຣື່ອງທີ່ບໍ່ສັກສິດຫຼາຍທີ່ສຸດ. ໃນຄວາມເປັນຈິງເປັນທີ່ຈະແຈ້ງວ່າ ເຈົ້າໜ້າທີ່ຕຳຣວດລາວ ມີສ່ວນຮ່ວມໃນຄວາມພະຍາຍາມ ຈະປົກປິດການລະເມີດແທນທີ່ ຈະພະຍາຍາມຄົ້ນຫາ ຜູ້ກະທຳຜິດ. ສປປ ລາວ ກາຍເປັນຣັຖທີ່ຜິດກົດໝາຍ ເຊິ່ງກົດແລະຂໍ້ບັງຄັບໃຊ້ ບໍ່ໄດ້ກັບຜູ້ມີອຳນາດ ແລະພັກພວກຂອງເຂົາເອງ.

ຂະນະທີ່ ທ່ານໝໍ ນິຣັນ ພິທັກວັດສະຣະ ອະດີດກັມມະການ ສິດທິມະນຸສ ສະຍະຊົນແຫ່ງຊາຕຂອງປະເທດໄທຍກ່າວວ່າ ການເວົ້າເຖິງເຣື່ອງສິດທິມະນຸສ ບໍ່ສາມາດແຍກອອກຈາກເຣື່ອງ ປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ຣັຖທະທັມມະນູນໄດ້ ເພາະສອງເຣື່ອງດັ່ງກ່າວນີ້ ເປັນໂຄງສ້າງທີ່ປົກປ້ອງ, ຄຸ້ມຄອງສິດທິມະນຸສຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ບໍ່ໃຫ້ຣັຖໃຊ້ອຳນາດມາລະເມີດໄດ້.

ແຕ່ທັງປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ຣັຖທະທັມມະນູນ ໃນປະເທດລາວ ບໍ່ໄດ້ສົ່ງເສີມຫຼັກການສິດທິມະນຸສ ສະຍາຊົນ ຈຶ່ງສ້າງຜົລກະທົບ ແລະ ຝັງຮາກເລີກໃຫ້ສະຖານະການ ຕົກຕໍ່າລົງໄປເລື້ອຍໆ ໂຕຢ່າງການຫາຍສາບສູນຂອງ ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ທີ່ບໍ່ມີການຕິດຕາມ, ສືບສວນສອບສວນ ແລະ ຣາຍງານຜົລໃຫ້ກັບຄອບຄົວ ແລະ ສັງຄົມໄດ້ຮັບຮູ້ເຊິ່ງຣັຖບານລາວ ມິດງຽບ ແລະບໍ່ມີການກ່າວເຖິງອີກເລີຍ.

ເມື່ອຣັຖບານລາວ ຍັງປົກຄອງປະເທດດ້ວຍລະບອບ ຄອມມູນິດ ຫຼື ແບບພັກດຽວ ການໃຊ້ມາຕການຈັບໂຕກັກຂັງ, ບັງຄັບໃຫ້ຫາຍສາບສູນ, ດຳເນີນຄະດີບໍ່ເປັນທັມ ແລະ ຂົ່ມຂູ່ກຸ່ມຄົນທີ່ຄັດຄ້ານ ຣັຖບານຈະຖືກລະເມີດສິດ ເພີ່ມຂຶ້ນເລື້ອຍໆ.

ດັ່ງທ່ານກ່າວຕໍ່ ວິທຍຸເອເຊັຽ ເສຣີ ໃນມື້ດຽວກັນນີ້ວ່າ:

(ໄທຍ) “ຄືມັນຈະຫຼາຍຂຶ້ນຍິ່ງເຮົາຮູ້ວ່າ ໃນລາວ ຕອນນີ້ມີບັນຫາເຣື່ອງເສຖກິຈ ຫຼາຍການທຳມາຫາກິນຂອງປະຊາຊົນລຳບາກ ການປົກຄອງມັນໄປຍຶດຫຼັກ ທີ່ບໍ່ແມ່ນປະຊາທິປະໄຕນີ້ ເຂົາ (ຣັຖບານ) ກາບໍ່ໄດ້ຢຶດຫຼັກສິດທິມະນຸສສະຍະຊົນ ເພາະສະນັ້ນຄະດີ ເຣື່ອງທ່ານສົມບັດສົມພອນນີ້ ມັນເຖິງບໍ່ມີຄວາມຄືບໜ້າ ຫຼືເຣື່ອງການຫາຍໂຕ ໄປເລີຍເປັນການກະທຳ ທີ່ໂຫດຫ້ຽມ ແລະເປັນການລະເມີດສິດທິມະນຸສສະຍາຊົນ ຢ່າງຮ້າຍແຮງ.”

ກ່ຽວກັບເຣື່ອງນີ້ຊາວລາວຜູ້ນຶ່ງ (NGO) ໃນແຂວງຫຼວງພຣະບາງ ກ່າວວ່າ ການລ່ວງລະເມີດ ສິດທິມະນຸສ ຊາວລາວໂດຍການຂ້າ ແລະບັງຄັບຫາຍສາບສູນ ຄົນທີ່ອອກມາເຄື່ອນໄຫວ ຮຽກຮ້ອງສິດທິມະນຸສ ແລະປະຊາທິປະໄຕ ເຊິ່ງຣັຖບານລາວໃຊ້ມາຕການຈັບ, ກັກຂັງ, ບັງຄັບຫາຍສາບສູນ, ດຳເນີນຄະດີ ແບບບໍ່ເປັນທັມ, ບໍ່ມີມາຕຖານ ແລະ ຂົ່ມຂູ່ຄົນທີ່ຄັດຄ້ານ ເຊິ່ງປັດຈຸບັນຍັງເປັນຮູບແບບນັ້ນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຄົນລາວ ໃນປະເທດບໍ່ກ້າທີ່ຈະອອກມາວິພາກວິຈານ, ຕໍ່ຕ້ານ ຫຼື ຕໍານິຕິຕຽນ ການເຮັດວຽກຂອງຣັຖບານລາວ ຢ່າງຈິງຈັງ ເພາະກັງວົນເຣື່ອງຂອງຄວາມປອດໄພ ດັ່ງເຄີຍເກີດຂຶ້ນ ກັບຊາວລາວຫຼາຍໆ ຄົນທີ່ຜ່ານມາ.

ດັ່ງຊາວລາວຜູ້ນີ້ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນມື້ດຽວກັນນີ້ວ່າ:

“ກໍຣະນີເຮັດໃຫ້ຫາຍສາບສູນ ກະງຽບໄປເລີຍ ແກ້ໄຂຫຍັງບໍ່ໄດ້ມັນກາໜ້າຈະເປັນເຣື່ອງ ຄວາມໝັ້ນຄົງ ໄປຂັດຜົລປໂຍດ ກັບຂະບວນການຂັ້ນສູງວ່າຊັ້ນສະ ບາງຄົນກາຢູ່ໃນກົງຈັກ ທີ່ວ່າຮູ້ຄວາມລັບຫຼາຍເກີນໄປກາມີ. ຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະຖືກບັງຄັບ ໃຫ້ຫາຍ, ປະຊາຊົນກາແນ່ນອນແຫຼະ ເຂົ້າໃຈວ່າການຕັດສິິນມັນບໍ່ຍຸຕິທັມ. ມັນມີສອງມາຕຖານ ກະທົບຕໍ່ສິດທິ ຂອງປະຊາຊົນ ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນ ບໍ່ຢາກເຊື່ອໝັ້ນ ຂະບວນການຍຸຕິທັມ.”

ຊາວລາວຜູ້ນຶ່ງ ໃນແຂວງສວັນນະເຂດກ່າວວ່າ ເຣື່ອງໃດກໍຕາມທີ່ຣັຖບານລາວ ເຫັນວ່າຈະສົ່ງຜົລກະທົບ ຕໍ່ຄວາມໝັ້ນຄົງ ຂອງຜູ້ນຳລະດັບສູງຫຼືຜູ້ມີອຳນາດ ທາງການເມືອງລາວຄົນເລົ່ານັ້ນ ມັກຈະຖືກຮຽກໂຕໄປກ່າວເຕືອນຢ່າງໄວ, ຫາກບໍ່ປະຕິບັດຕາມນະໂຍບາຍ ຂອງຣັຖບານຢ່າງເຂັ້ມງວດ ອາດເຖິງຂັ້ນຖືກຈັບ, ກັກຂັງ ຫຼືບັງຄັບໃຫ້ຫາຍສາບສູນ ຄືກັບຫຼາຍໆຄົນທີ່ຜ່ານມາ. ດັ່ງນັ້ນສັງຄົມລາວ ໃນປັດຈຸບັນບໍ່ໄດ້ມີສິດ, ເສຣີພາບເທົ່າທີ່ຄວນ ທຸກການກະທຳ, ທຸກການເຄື່ອນໄຫວ ບໍ່ວ່າຈະຜ່ານຊ່ອງໃດກໍຕາມ ແມ່ນຖືກລ່ວງລະເມີດ ສິດທິມະນຸສ ໂດຍການຕິດຕາມ ເບິ່ງຢ່າງໃກ້ຊິດ ຈາກໜ່ວຍງານ ຂອງຣັຖບານລາວ.

ດັ່ງຊາວລາວຜູ້ນີ້ກ່າວ ຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽ ເສຣີ ໃນມື້ດຽວກັນວ່າ:

“ສະຫະປະຊາຊາຕເບາະ ຫຼືວ່າອົງການຕ່າງປະເທດ ປະຈານໄດ້ເວົ້າໄດ້ຢູ່ນີ້ ເວົ້າບໍ່ໄດ້ເວົ້າປັບຈັບຍັດເຂົ້າຄຸກ ຫາຍສາບສູນໄປເລີຍ ແລ້ວກາແລ້ວເວົ້າມາແລ້ວ ເຂົາກາຍັດຂໍ້ຫາໃສ່ເຈົ້າຈື່ເບາະ ຂ່າວອັນນາງໝວຍກາທັມມະດາ ມັນກາເວົ້າວິຈານ ມັນກາເວົ້າ ກາແມ່ນຄວາມລາວ ແຫຼະເນາະ.”

ອາຈານ ສອນຢູ່ມະຫາວິທຍາໄລ ສຸພານຸວົງ ແຂວງຫຼວງພຣະບາງ ກ່າວວ່າ ການໃຊ້ມາຕການຈັບ, ກັກຂັງ, ບັງຄັບຫາຍສາບສູນ, ດຳເນີຄະດີແບບບໍ່ເປັນທັມ ແລະ ຂົ່ມຄູ່ພວກທີ່ຄັດຄ້ານ, ຕໍ່ຕ້ານ ຫຼື ວິພາກວິຈານ ການເຮັດວຽກຂອງຣັຖບານ ຫຼື ຜູ້ນຳລະດັບສູງ ຖືເປັນການລະເມີດ ສິດທິມະນຸສ, ສິດ, ເສຣີພາບ ຂອງປະຊາຊົນຢ່າງຮ້າຍແຮງ.

ຂະນະດຽວກັນ ຣັຖບານລາວ ມັກຈະອ້າງວ່າ ຄົນເລົ່ານັ້ນເປັນກຸ່ມຄົນບໍ່ດີ ສ້າງຄວາມປັ່ນປ່ວນ ໃຫ້ກັບສັງຄົມ ເກີດຄວາມບໍ່ສງົບ ແທນທີ່ຣັຖບານ ຈະຍອມຮັບ ແລະນຳເອົາຄວາມຄິດ ຄວາມເຫັນຂອງປະຊາຊົນ ພິຈາຣະນາ ແລະ ແກ້ໄຂບັນຫາ ຮ່ວມກັນ.

ດັ່ງຊາວລາວຜູ້ນີ້ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນມື້ດຽວກັນນີ້ວ່າ:

“ກາຍັງມີຂອບເຂດຢູ່ ເວລາເວົ້າໄປແລ້ວກາເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນ ຢ້ານກົວນ່າຫຼາຍ ບໍ່ກ້າ (ວິພາກວິຈານ) ຄິດວ່າ ຍັງຊິເປັນແບບເກົ່າ (ຖືກຂົ່ມຄູ່) ກະຕ້ອງແກ້ຕ້ອງໃຫ້ປະຊາຊົນ ຕ້ອງອະທິບາຍຫັ້ນນ່າ.”

ສະເພາະເຫດການ ລະເມີດສິດທິມະນຸສ ທີ່ເກີດຂຶ້ນ ໃນປີ 2023 ເປັນຕົ້ນມາມີ:​

• ວັນທີ 20 ເມສາ 2023, ທ້າວ ສະຫວ່າງ ຫຼື ອຸດອນ ພະເລີດ, ອະດີດນັກເຄື່ອນໄຫວ ທາງດ້ານປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ສິດທິມະນຸສ ເຊິ່ງເປັນສະມາຊິກກຸ່ມ “Free Laos” ຖືກຈັບ ຢູ່ແຂວງສວັນນະເຂດ.
• ໃນວັນທີ 29 ເມສາ 2023, ທ້າວ ອານຸຊາ ຫຼື ແຈັກ, ຜູ້ໃຊ້ເຟສບຸກຄ໌ ທີ່ວິຈານຣັຖບານ ໄດ້ຖືກ ຍິງ ໂດຍຫວັງທີ່ຈະຄາຕກັມ ແຕ່ໂຊກດີ ທ້າວ ແຈັກ ບໍ່ເສັຽຊີວິດ.
• ຫລ້າສຸດ ວັນທີ 17 ພຶສພາ 2023, ເຈົ້າໜ້າທີ່ຕໍາຣວດໄທຍ ກໍໄດ້ຮັບແຈ້ງວ່າ ມີຄົນພົບສົບ ທ້າວ ບຸນສວນ ກິດຕິຍາໂນ ອາຍຸ 56 ປີ ເສັຽຊີວິດ ໂດຍ ໃນຮ່າງກາຍມີຮ່ອງຮອຍ ຖືກຍິງ. ທ້າວ ບຸນສວນ ກິຕິຍາໂນ ເປັນນັກເຄື່ອນໄຫວ ດ້ານປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ສິດທິມະນຸສ, ແລະ ເປັນສະມາຊິກກຸ່ມ “Free Laos”.