ເດັກຍິງລາວ ປະເຊີນກັບ ຄວາມຮຸນແຮງ ຫຼາຍຂຶ້ນ

ວັນເດັກຍິງສາກົລ ວັນທີ 11 ຕຸລາ ປີ 2023 ນີ້ ມີຫົວຂໍ້ວ່າ “ສົ່ງເສີມຄວາມເທົ່າທຽມທາງເພດ ແລະມີສ່ວນຮ່ວມລົດຄວາມບໍ່ສເມີພາບທາງເພດ ຣຫວ່າງຍິງ-ຊາຍຕັ້ງແຕ່ແລກເກີດ” ຊຶ່ງເປັນບັນຫາ ທີ່ຢູ່ ສປປລາວ ແກ້ໄຂບໍ່ຕົກ ແລະເດັກຍິງລາວ ຍັງປະເຊີນກັບສິ່ງທ້າທາຍຫລາຍຢ່າງ ໃນຊີວິດຂອງພວກເຂົາ ເຈົ້າ. ເວົ້າສະເພາະເຣື່ອງການເກີດລູກ ສປປລາວ ມີອັດຕາການເກີດລູກໃນໄວສາວຫລາຍທີ່ສຸດ ໃນ 10 ປະເທດອາຊຽນ ຄືມີປະມານ 83 ຄົນ ຕໍ່ເດັກຍິງ 1,000 ຄົນ ຊຶ່ງມີອາຍຸສະເລັ່ຍປະມານ 15 ຫາ 19 ປີ. ນອກນັ້ນ ອັດຕາການຕາຍຂອງແມ່ຍິງ ກໍຍັງຢູ່ໃນລະດັບສູງເຊັ່ນກັນ ແລະບັນຫາອື່ນ ທີ່ເກີດຈາກການໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງອີກຫລາຍຢ່າງ ທີ່ທາງການລາວ ຍັງແກ້ບໍ່ຕົກ.

ໃນການແກ້ໄຂບັນຫາດັ່ງກ່າວ ຫລາຍພາກສ່ວນ ທັງຣັຖບານ, ອົງການຈັດຕັ້ງສາກົລ ແລະພາກປະຊາສັງຄົມ ຮ່ວມງານກັນ ຮວມທັງມີການປັບປຸງກົດໝາຍອາຍາ ທີ່ເວົ້າເຖິງບົດລົງໂທດ ຜູ້ໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງ ຕໍ່ເດັກຍິງ ອາຍຸຕໍ່າກວ່າ 18 ປີ, ຕໍ່າກວ່າ 15 ປີ ແລະຕໍ່າກວ່າ 12 ປີ ໃຫ້ໜັກຂຶ້ນ ແລະທັງກໍານົດນະ ໂຍບາຍໄກ່ເກັ່ຍຢູ່ຂັ້ນບ້ານ ແລະອື່ນໆອີກຫລາຍຢ່າງ.

ອີງຕາມຄໍາເວົ້າຂອງເຈົ້າໜ້າທີ່ ອົງການຈັດຕັ້ງພາກປະຊາສັງຄົມ ທີ່ເຮັດວຽກກ່ຽວກັບການປົກປ້ອງ, ສົ່ງເສີມແມ່ຍິງ ແລະເດັກນ້ອຍໃນລາວ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນມື້ວັນທີ 13 ຕຸລານີ້, ວຽກງານປົກປ້ອງແມ່ຍິງຢູ່ລາວ ໃນພາກຕົວຈິງ ຍັງບໍ່ມີພາກສ່ວນໃດ ປະຕິບັດໃຫ້ເປັນຮູບປະທໍາໄດ້ດີ.

“ຖືວ່າເຮື່ອງການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດນະໂຍບາຍນີ້ ຍັງບໍ່ທັນເຫັນພາກວສ່ວນໃດ ເປັນຫລັກແທ້ໆ ໃນການຂັບເຂື່ອນນະໂຍບາຍຕ່າງໆນີ້ຫັ້ນນ່າເຊັ່ນວ່າ ດຽວນີ້ນີ້ກົດໝາຍບ້ານເຮົາອອກມາແລ້ວເຣື່ອງ ແມ່ຍິງແຕ່ງງານອາຍຸຍັງນ້ອຍເນາະ ແຕ່ວ່າມັນກະຍັງພາກັນເຮັດຢູ່ ກະຊວງ ທາງອົງການຈັດຕັ້ງທາງຫຍັງກໍຍັງບໍ່ພາກັນ ນໍາຈຸດນີ້ມາເວົ້າ ໂຕຢ່າງທີ 2. ຄືແບບແມ່ຍິງ ຖືກຂົ່ມຂືນຈັ່ງຊີ້ນ່າ ເພິ່ນບໍ່ໃຫ້ໄກ້ເກັ່ຽຂັ້ນບ້ານ ເພິ່ນບໍ່ໃຫ້ເວົ້າຕາມຮີດຕາມຄອງ ແຕ່ວ່າບາດໂຕຈິງເຂົາເຈົ້າກໍຍັງເອົາໄປໄກ່ເກັ່ຽ ຂັ້ນບ້ານຢູ່ ແມ່ຍິງເດັກນ້ອຍກໍຍັງເສັຽຜົລປໂຍດຄືເກົ່າ.”

ອົງການແມ່ ແລະເດັກ ຂອງສະຫະປະຊາຊາຕ ຫລື UNICEF ຣາຍງານວ່າ ປະເທດລາວ ມີສັດສ່ວນການແຕ່ງດອງຂອງເດັກນ້ອຍສູງ, ຄືເດັກຍິງ ອາຍຸໃນເກນ 15-19 ປີ ຖືພາກ່ອນໄວອັນຄວນ, ເປັນອັນດັບທີນຶ່ງຂອງອາຊ້ຽນ ຄືມີ 83 ຄົນ ຕໍ່ 1,000 ຄົນ ຊຶ່ງຕາມເກນມາຕຖານໃນທົ່ວໂລກ ແມ່ນ 65 ຄົນຕໍ່ 1,000 ຄົນ ແລະຄາດວ່າ ແຕ່ປີ 2020 ເຖິງປີ 2021 ຈໍານວນແມ່ຍິງຖືພາແບບບໍ່ໄດ້ຕັ້ງໃຈໃນລາວ ເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງຕໍ່າ 15% ແລະຢ່າງສູງ 24%. ໃນຈໍານວນນັ້ນ ຄາດວ່າ 35% ເປັນແມ່ຍິງ ອາຍຸ 15 ປີຫາ 24 ປີ.

ດັ່ງທີ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ ທ່ານດຽວກັນນີ້ກ່າວຕື່ມວ່າ:

“ຄືເຮົາຮູ້ແຫລະ ແມ່ຍິງເຂົາເຈົ້າມີຄວາມສ່ຽງເນາະ ການອອກໂຮງຮຽນຈະຫລາຍ ຍ້ອນວ່າອັນທີ 1. ອອກໂຮງຮຽນໄປຍ້ອນແຕ່ດອງ. ອັນທີ 2. ກໍຍ້ອນເຣື່ອງອາຊີບ ຢູ່ປະເທດເພື່ອນບ້ານເຮົາບໍ່ ຢູ່ຕົ້ນເຜິ້ງບໍ່ ມັນຕິດພັນກັບຄວາມເຊື່ອດັ່ງເດີມ ມັນກໍຍັງເກີດຂຶ້ນຢູ່ ໂຕນີ້ໂຕເລກການແຕ່ງງານ ແຕ່ອາຍຸຍັງນ້ອຍນີ້ ຖືວ່າຍັງຫລາຍ ວຽກຢ້າວວຽກເຮືອນຕົກຂອງແມ່ຍິງສ່ວນໃຫຍ່ ຢູ່ໃນເຂດຫ່າງໄກສອກຫລີກ ໃນປັດຈຸບັນຍັງມີໂຕນີ້ ໝາຍຄວາມວ່າເປັນຜູ້ຍິງບໍ່ຕ້ອງຮຽນໜັງສື ໄປຢູ່ນໍາຜົວຜົວກໍລ້ຽງ.”

ໃນເຂດຊົນນະບົດ ຫ່າງໄກ ຢູ່ແຂວງໄຊສົມບູນ, ເຄິ່ງນຶ່ງຂອງຈໍານວນແມ່ຍິງ ທີ່ມີອາຍຸ 20 ປີ ຫາ 24 ປີ ແຕ່ງດອງກ່ອນມີອາຍຸ 18 ປີ, ຢູ່ແຂວງຫົວພັນ ແຕ່ງດອງກ່ອນວັຍອັນຄວນ 46%, ແຂວງຜົ້ງສາລີ ແລະບໍຣິຄໍາໄຊ 42%, ອີງຕາມຣາຍງານຂອງອົງການ ພັທນາເອກກະຊົນ ລະຫວ່າງປະເທດ (Girl not brides) ເພື່ອຍຸຕິການແຕ່ງດອງ ຂອງເດັກທົ່ວໂລກ.

ການແຕ່ງດອງກ່ອນໄວອັນຄວນ ບໍ່ຮູ້ຈັກການຄຸມກໍາເນີດ ແລະການວາງແຜນຄອບຄົວ ມີຜົລກະທົບຫລາຍຢ່າງ ທັງຕໍ່ຜູ້ເປັນແມ່, ລູກ ແລະທັງຄອບຄົວ ຊຶ່ງຢູ່ລາວກໍມີທັງບັນຫາ ການຖືພາແທນ ແຕ່ກໍມີດໍາຣັຖອອກມາແລ້ວ.

ດັ່ງເຈົ້າໜ້າທີ່ ອົງການຈັດຕັ້ງສາກົລ ທີ່ເຮັດວຽກກ່ຽວກັບເຣື່ອງນີ້ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນມື້ດຽວກັນນີ້ວ່າ:

“ດຽວນີ້ມັນມີດໍາຣັດອອກມາ ຖືພາແທນ ກັບຫລຸລູກປອດພັຍອອກມາແລ້ວ ປະມານປີ 2022 ນີ້ແຫລະ ສົມມຸດເຈົ້າທຸກຍາກ ເຈົ້າຖືກຂົ່ມຂືນເຈົ້າມີລູກ 4 ຄົນບໍ່ ບໍ່ທັນຮອດ 18 ປີ ເຈົ້າມີທາງເລືອກຫລຸລູກໄດ້ ຕ່າງແຕ່ວ່າຍັງບໍ່ຖືກປະຕິບັດ ຍ້ອນການນໍາສາທາ ຍັງເຂົ້າໃຈຢູ່ວ່າມັນເປັນເຣື່ອງທີ່ຜິດກົດໝາຍ ແລ້ວກໍເປັນເຣື່ອງທີ່ເຮັດບໍ່ໄດ້ ການບໍຣິການການຫລຸລູກປແດພັຍໄດ້ນີ້ ຖືວ່າມັນຈະຕັດບັນຫາຄວາມທຸກຍາກ ຄວາມມີລູກຫລາຍຄົນ ຄືເຂດຫ່າງໄກສອກຫລີກ ເຂົາເຈົ້າບໍ່ຮູ້ ບາງຄົນບໍ່ຮູ້ວິທີປ້ອງກັນເນາະ ມີລູກ 4 ຄົນ 5 ຄົນຫົວປີທ້າຍປີ ກໍຈໍາເປັນຕ້ອງໄດ້ເອົາ.”

ກອງທຶນຂອງສະຫະປະຊາຊາຕ ເພື່ອປະຊາກອນ ລາວ ຫລື UNFPA LAO ຣາຍງານວ່າ ໃນປີ 2020 ມີແມ່ຍິງທໍາແທ້ງບໍ່ປອດໄພຢູ່ລາວ 70,000 ຄົນ ໃນນັ້ນເສັຍຊີວິດຍ້ອນ 240 ຄົນ ຍ້ອນບໍ່ມີການວາງແຜນຄອບຄົວທີ່ເໝາະສົມ ຂະນະທີ່ການໃຫ້ບໍຣິການ ເຣື່ອງການວາງແຜນຄອບຄົວ ປ້ອງກັນການຖືພາ ແບບບໍ່ຕັ້ງໃຈໄດ້ 299,000 ຄົນ.

ທ່ານກ່າວຕື່ມວ່າ ຊຸມຊົນຍັງບໍ່ເຂົ້າໃຈຄໍາວ່າ “ຄວາມຮຸນແຮງ, ການລວນລາມ ແລະຄວາມເທົ່າທຽມທາງເພດ” ຍ້ອນຍັງຕິດພັນຢູ່ກັບຄວາມເຊື່ອ ທີ່ມີມາແຕ່ດັ້ງເດີມ ທີ່ຖືຜູ້ຊາຍເປັນໃຫຍ່ ດັ່ງນັ້ນແມ່ຍິງຈຶ່ງຍັງຖືກກົດຂີ່ ແລະຖືກຂູດຮີດທາງເພດຢູ່.

“ຊຸມຊົນນີ້ຍັງບໍ່ເຂົ້າໃຈຄໍາວ່າ ຄວາມຮຸນແຮງແມ່ນຫຍັງ ຄໍາວ່າການລວນລາມທາງເພດແມ່ນຫຍັງ ລູກເກີດມານີ້ນ່າ ທັງຍິງທັງຊາຍຕ່າງກັນແຕ່ເພດ ແຕ່ວ່າເວລາສອນເລືອກສອນລູກຜູ້ຊາຍ ວຽກທີ່ມີຄຸນຄ່າ ວຽກອັນໃດໄດ້ເງິນໄດ້ຄໍາ ເຂົາເຈົ້າສອນແຕ່ຜູ້ຊາຍ ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຊາຍມີອໍານາດເໜືອກວ່າຜູ້ຍິງ ຕ່າງແຕ່ວ່າຕິດພັນກັບຄວາມເຊື່ອ ວັທນະທັມ ຜູ້ຊາຍພັດໃຊ້ໄປທາງລົບສາ ຍົກໂຕຢ່າງເນາະວ່າ ໂຕເອງ ເປັນຜູ້ຫາເງິນແລ້ວກໍອອກໄປກິນເຫລົ້າໄປ ເຣື່ອງຂອງຂ້ອຍ ເງິນຂອງຂ້ອຍບາງຄົນກໍມັກຕີລູກຕີເມັຽຢູ່ເຮືອນ ມັນເກີດເປັນຄວາມຮຸນແຮງອີ່ຫຍັງຕ່າງໆ.”

ແມ່ຍິງ ຢູ່ບ້ານພູຄໍາ ເມືອງບໍຣິຄັນ ແຂວງບໍຣິຄໍາໄຊ ເວົ້າວ່າ ບ້ານຂອງຕົນ ເປັນບ້ານທີ່ມີຫລາຍຊົນເຜົ່າຢູ່ ແລະທຸກຍາກ. ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງຢາກໃຫ້ ພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ຊ່ອຍຢຸກຢາປິ່ນປົວພະຍາດ ແລະເຣື່ອງໂພສະນາການ ເດັກນ້ອຍຂາດສານອາຫານຫລາຍ ຍ້ອນບໍ່ມີງົບປະມານ.

“ຢາກໃຫ້ມີການງົບປະມານເນາະ ທີ່ວ່າການສນອງທຶນຊື້ຢາເຂົ້າເນາະ ອັກເສບປອດ ແບບຢານໍ້າ ພາລາເຊຕາມອລບໍ່ຈັ່ງຊີ້ ກໍຢາກໃຫ້ເປີດກວ້າງເຣື່ອງລະດົມ ວຽກໂພສນາການນີ້ແຫລະຫລາຍຂຶ້ນເນາະ ວຽກໂພສນາການເຂົາເຈົ້າບໍ່ເຂົ້າໃຈເນາະ ບໍ່ເຂົ້າໃຈ ຊິເຮັດອີ່ຫຍັງໃຫ້ລູກກິນຫັ້ນນ່າ ເຂົາແບບຍັງຖືຮີດເກົ່າຄອງເດີມຂອງເຂົາເຈົ້າ.”

ເມື່ອເດືອນ ກັນຍາ 2023 ນີ້ ກະຊວງສາທາຣະນະສຸກ, ສະຫະພາບຢູໂຣບ ແລະຢູນີແຊັຟ ໄດ້ຣາຍງານວ່າ ເດັກນ້ອຍລາວ ອາຍຸລຸ່ມ 5 ປີ ມີອັດຕຣາການຂາດສານອາຫານ ທີ່ລວງສູງ ຕໍ່າກວ່າມາຕຖານ ເພີ່ມຂຶ້ນ 4% ຄືຈາກ 33% ເປັນ 37% ຂອງຈໍານວນເດັກນ້ອຍ ອາຍຸຫລຸດ 5 ປີ ທັງໝົດໃນປະເທດ.

ແມ່ຍິງ ຈາກເມືອງຊ່ອນ ແຂວງຫົວພັນ ເວົ້າວ່າ ຕົນເຄີຍແນະນໍາໃຫ້ເດັກນ້ອຍແມ່ຍິງ ກິນຢາຄຸມກໍາເນີດ ແຕ່ກໍບໍ່ໄດ້ຜົລ, ຢາກໃຫ້ຂັ້ນເມືອງ ຂັ້ນແຂວງ ລົງມາແກ້ໄຂຊ່ອຍ.

“ຜ່ານມາເອື້ອຍເຄີຍແນະນໍາເນາະ ຈຸເດັກນ້ອຍ 13-14 ປີເຄີຍແນະນໍາ ອາຍຸຍັງນ້ອຍຫັ້ນເນາະ ເປັນນ້ອງນາວ ຢາກິນຄຸມກໍາເນີດກ່ອນ ແຕ່ບໍ່ຟັງຄວາມເນາະ ຢູ່ເມືອງຢູ່ແຂວງ ມາໃຫ້ສຸຂສຶກສາຕື່ມຫັ້ນນ່າ ໂຕນີ້ນ່າ ສຸຂສຶກສາຕື່ມໃຫ້ເຂົາເຂົ້າໃຈກວ່ານີ້ສາ ຊ່ວຍສຸຂສຶກສາເປັນເດືອນບໍ່ ຈາກ 6 ເດືອນເປັນ 1 ເດືອນບໍ່ຫັ້ນນ່າ.”

ໃນໂອກາດຄົບຮອບ 25 ປີ ຂອງກອງປະຊຸມ ລະຫວ່າງປະເທດ ວ່າດ້ວຍປະ ຊາກອນ ແລະການພັທນາ ຫລື ICPD ໃນປີ 2019 ຣັຖບານລາວ ໃຫ້ຄໍາໝັ້ນວ່າ ພາຍໃນປີ 2030 ຈະເຮັດໃຫ້ເດັກຍິງ ແລະໄວລຸ້ນຍິງ ເຂົ້າເຖິງການວາງແຜນຄອບຄົວ, ຈະຍຸຕິການແຕ່ດອງກ່ອນໄວອັນຄວນ ແລະຈະມີນະໂຍບາຍ ປະຊາກອນແຫ່ງຊາຕ, ນະໂຍບາຍເຍົາວະຊົນ ແລະໄວລຸ້ນແຫ່ງຊາຕ ແລະກົດໝາຍ ວ່າດ້ວຍເຍົາວະຊົນ ທີ່ເໝາະສົມ.