Sha'ire gülnare awutowa: “Méning tunji shé'irim tebi'et menzirisi heqqide bolghan idi”

Melumki, ötken esirning bolupmu 80-yilliri qazaqistan Uyghur edebiyatigha bir türküm yash sha'irlar, yazghuchilar kirip kelgen idi. Ularning hemmisi dégüdek sheher we yézilardiki Uyghur mekteplirini tamamlighan yashlar boldi. Ene shu mekteplerde qurulghan edebiyat uyushmiliri yash ijadkarlarning talantining ösüshige hem ularning eserlirining her qandaq jaylarda élan qilinishigha seweb bolghan idi. Buningdin tashqiri, almuta shehiride orunlashqan aliy oqush orunlirida mexsus Uyghur bölümlirining échilishi, shundaqla Uyghur tilidiki neshirlerning, radiyo-téléwiziyening mewjut bolushimu yash yazghuchilarning ünümlük ijad qilishigha keng mumkinchiliklerni yaratti. Almuta shehirining yene bir alahidiliki shuningda boldiki, bu yerde köpligen Uyghur yazghuchiliri olturaqlashqan bolup, ular qazaqistan yazghuchilar ittipaqi yénidiki Uyghur edebiyati kéngishining etrapigha toplan'ghan idi. Ular neshir qilghan eserler oqurmenlerde zor qiziqish hasil qilsa, yene bir tereptin, yash yazghuchilargha chong ülge-ibret boldi. Shuning netijiside yashlar ichidin peqet qazaqistandila emes, belki uning sirtidimu keng tonulghan yazghuchilar, sha'irlar yétilip chiqti. Shularning biri gülnare awutowa hazir almuta shehiride yashaydu.

Almuta shehirige orunlashqan abay namidiki qazaq milliy pédagogika uniwérsitétining filologiye we köp tilliq bilim bérish institutida chong oqutquchi bolup xizmet qiliwatqan filologiye penlirining namzat doktori, sha'ire gülnare awutowa xanim radiyomiz ziyaritini qobul qildi. U özining shé'iriyetke bolghan qiziqishining tughulghan yurtidiki mektepning 7-sinipida oquwatqan chaghliridin bashlan'ghanliqini otturigha qoyup, mundaq dédi: “Edebiyat derisini oqutidighan ustazimizning ‛edebiyat uyushmisi‚ ni uyushturup, shé'ir we hékayilerni yazghusi kélidighan oqughuchilarning béshini qoshushi méning ijadiyet, shé'iriyet dunyasigha deslep qedem tashlishimgha chong seweb boldi. Biz bir nechchimiz özimizning tunji baliliq oy, köz qarashlirimizdin yaritilghan shé'ir-hékayilirimizni ustazimizgha körsettuq. U bizge shé'ir toghrisida, qapiye toghrisida bir az chüshenche berdi. Méning tunji shé'irim tebi'et menzirisi heqqide bolghan idi. Yézimizning qish, bahar, yaz, küz pesilliridiki güzel körünüshlirini özümche teswirlep, shé'ir toqudum. Etrapimdiki tebi'etke, uning her pesildiki özgirishlirige diqqet bilen alahide zeng qoyup, qaraydighan boldum. Biz uyushma ezaliri ‛deslepki qedem‚ dégen tam gézitinimu chiqirishqa bashliduq. Uningda bizning ijadimiz hemmige körünüshke bashlidi.”

Gülnare awutowanning éytishiche, u özining deslepki shé'irlirini shu waqitlarda “Ili wadisi” dep atilidighan rayonluq gézitke, shundaqla jumhuriyet da'iriside tarqilidighan “Kommunizim tughi”, yeni hazirqi “Uyghur awazi” gézitlirigha ewetken iken.

U yene mundaq dédi: “Lékin ular birdinla gézitta bésilghini yoq. Bolupmu ‛kommunizim tughi‚ gézitidin shu chaghlarda edebiyat bölümide ishlewatqan péshqedem sha'ir, merhum sawutjan aka memetquloftin manga xet keldi. Uningda ‛méning shé'ir maharitidin xewirimning barliqi, lékin shé'irlirimda bedi'iylikning yetmeydighanliqi‚ yézilghan idi. Men ‛shé'irdiki bedi'iylik‚ dégen so'alni edebiyattin deris béridighan mu'ellimge qoyghan idim. U xéli uzaq chüshendürdi, lékin men anchila chüshinelmidim. Shuningdin kéyin men shé'ir toplamlirini élip, ularni nahayiti diqqet qoyup oqudum. Sha'irlarning qandaq yazidighanliqini öz aldimgha öginishke bashlidim. Peqet shuningdin kéyinla manga xéle nersiler chüshünüshlük bolghan idi.”

Gülnare awutowaning “Menggülük bahar”, “Ömlük”, “Qish xushalliqi”, “Bille yashisun”, “Men we éren”, “Qarighoja” namliq tunja shé'irliri eyni waqitlarda metbu'at sehipiliride élan qilinip, köpchilikning diqqitini tartqan idi.

Sha'irening déyishiche, u hayatta körgen, hés qilghan, özige alahide tesir qilghan, tewrendürgen, hayajan'gha salghan, oylandurghan birer hadise yaki weqe bolsun, ademler, ularning hayatigha baghliq mawzularda shé'ir yézip kelgeniken. Uning eserlirining téma da'irisi nahayiti keng bolup, shulardin birer mawzuni özi üchün alahide ehmiyetlik dep hésablimighan. Emma kéyinki waqitlarda u özide birer muhim mesilini meydan'gha élip chiqidighan mawzuda eser yaritish arzusining peyda bolghanliqini otturigha qoydi.

Gülnare awutowa bashqimu yazghuchilar oxshash bir tereptin a'ile ghémini qilsa, ikkinchi tereptin edebiy ijadiyet bilen, üchinchi tereptin ilmiy pa'aliyet bilen, yene bir tereptin bolsa, oqutquchiliq bilen shughullinip kelmekte. Bir ademning munchilik köp nersining höddisidin chiqishi éghirmu dégen so'algha u mundaq dep jawab berdi: “Elwette, ongay emes. . . Uninggha shara'it, waqit we chidamchanliq, intizamchan bolush kérekken. Shunga men hazir mumkinchilikimning bariche, shara'it we waqtimning yar bérishiche, ijad we tetqiqat ishlirigha arilishishqa tiriship yürimen. Bir epsuslinidighinim, bu ishlar bilen köprek shughullinishqa intilsammu, bezi obyéktip, subyéktip seweblerge köre, özemni pütünley ijadqa, tetqiqat ishlirigha béghishlalmaywatimen.”

Gülnare awutowa yene özining sawutjan memetqulof, sawut iskenderof, dolqun yasin, xurshide ilaxunowa, patigül sabitowa, mahmut abduraxmanof, exmetjan hashiri we bashqimu köpligen sha'ir-yazghuchilar hem ularning ijadiyiti bilen yaxshi tonush bolghanliqini bildürüp, mundaq dédi: “Men deslep qelemni qolumgha élip, shé'irning néme ékenlikini chüshinishke intilghan chaghlirimda manga ijadi bilen mektep programmisida tonushturulghan we köpchilikke melum bolghan sha'irlarning hemmisi ustaz boldi, désem, xatalashmaymen. Ularning yézish uslubi, derijisidin qet'iynezer, men özemge kérikini élip, ulardin ögendim. Méningche bolsa her bir ijadkar shundaq qilishqa tégish. Elwette, tepekküri keng we chongqur sha'irlirimizning ijadiyiti hemme üchün chong mektep. Shundaqlarning biri sawutjan memetquloftur. U köpligen sha'irlarning ustazi bolghidek salahiyetke ige edib.”

Gülnare awutowaning eserliri rus tiligha terjime qilinip, uning ijadiyiti heqqide tetqiqatlar qazaqistanliq alimlar teripidin neshir qilin'ghan ilmiy emgeklerde öz ipadisini tapti.