Түркийиниң нәтиҗисиз ишқа күч сәрп қилмаслиқи үчүн мәслиһәт

Лондонда чиқидиған “оттура шәрқ” гезитиниң 2011-йили 14-июл санида, мәшһур язғучи салиһ әл қалаб дегән киши тәрипидин “түркийиниң нәтиҗисиз ишқа күч сәрп қилмаслиқи үчүн мәслиһәт” дегән темида бир мақалә елан қилинған болуп, мақалидә мундақ дәп йезилған: “иран инқилабиниң рәһбири ели хамининиң өткән һәптидики баянатида “бәһрәйиндә болуватқан намайишлар һәққаний күрәштур. Әмма сүрийидә чиққан намайишлар йолдин азғанларниң иши” дегәнлики, иран қанун чиқириш кеңишиниң рәиси әһмәд җәннәтиниң “бәһрәйиндә елип бериливатқан тинчлиқ сөһбәтлири тәқдирләшкә лайиқ әмәс, мусулманлар бу дөләтни қолиға елиши керәк” дегән сөзи иран һакимийитиниң пәйлидин янмиғанлиқини вә әрәбләрниң бешини биарам қилишни давам қиливатқанлиқини көрситиду.

Иранлиқлар етиқад қилидиған шиә мәзһибидә өзиниң ички дунясини йошуруп, кишиләргә ниқаб билән муамилә қилиш пәрздур. Шуңа улар дуня сияситигә маслашқан һалда чирайлиқ сөзләрни қилип келиватқан билән һәр қайси дөләтләрдики шиә мәзһибигә етиқад қилидиған әрәбләрниң шу дөләтләрниң һакимийәт мақамиға чиқиши үчүн қолидин кәлгән йолсизлиқларни қилиду. Буниңдин мәлумки, түркийә ташқи ислар министири әһмәд давуд оғлиниң теһранға берип, иранлиқларни әрәбләр билән болған ихтилапини түгитип, тинчлиқ йолини тутушқа чақирғанлиқиниң һечбир әһмийити йоқ. Чүнки иранлиқлар өзлири билән сөһбәтләшкәнләргә ички йүзини көрсәтмәйду, уларниң тәләплирини ағзаки қобул қилиду, әмма әмәл қилмайду. Бу бир қанчә қетим қайтиланған иш. Иранлиқлар әрәб дөләтлиридики шиәләрни теһрандики диний рәһбәрниң қол астиға киргүзүш вә иран сияситини әрәб дөләтлиридә омумлаштуруш үчүн тохтимай тиришмақта. Иранлиқлар өзлириниң етиқадида ирақ, ливан, бәһрәйин вә башқа әрәб дөләтлиридики аз санлиқ шиәләрни биваситә теһран сияситигә қулақ салидиған мухлислардин қилип болған. Буниң әң чоң мисали ливандики һизбуллаһчилар болуп, һизбуллаһчилар 1980-йилларда сүрийидики иран баш әлчиси муһәммәд һәсән әхтәри дегән кишиниң васитиси билән иран тәрипидин барлиққа кәлтүрүлгән сиясий һәрикәт партийисидур. Бу иранниң әрәб дөләтлири ичидә нопузини кеңәйтиш йолидики дәсләпки қәдими иди.”

Иран пәйлидин янғини йоқ

Мақалидә йәнә мундақ дәп йезсилған: “иранда 1979-йили башланған ислам инқилаби тохтап қалғини йоқ. Улар ахирқи ғәлибисигә йетиш үчүн башқиларни қурбан қилмақта. Бәһрәйинниң тинчлиқи пүтүн әрәб дуняси үчүн наһайити зөрүрдур. Бәһрәйиндә чиққан намайишлар вә бузғунчилиқларниң арқисида иранниң қоли барлиқи һәммигә аян.

Иран бу вәзийәттә турса түркийиниң яхши нийитиниң тәқәззаси билән иран һакимийитини әрәбләр билән зитлишиштин ваз кечишкә чақирғанлиқи пайдисиз иштур. Шуңа түркийә буни билиши керәк вә күчини бундақ әмәлгә ашмайдиған ишқа сәрп қилишниң орниға нәтиҗилик ишларға қаритиши лазим. Чүнки әрәб дунясиниң түркийидин күтидиғанлири көп. Шундақла түркийә яхшилиқ күтүшкә тамамән лайиқ болған бир дөләт болуп мәйданға чиқиватиду.

Түркийә дуня мусулманлириниң, хусусән әрәб қошнилириниң үмидлирини ақлашқа йетәрлик сәвийигә кәлгән бир дөләттур. Сәуди әрәбистан башчилиқида бир қанчә әрәб дөлити  иран билән болған өтмүштики зиддийәтләрни пүтүнләй түгитип, ортақ мәнпәәт үчүн йеңидин достлуқ алақиси қурушқа тәйяр икәнликини сәмимийәт билән елан қилди. Әмма иран тәрәптинму мушундақ сәмимий қобулниң келиши күтүлмәктә.”