Siyasiy analizchilar xitay weziyiti heqqide toxtaldi

En'gliyide chiqidighan “Xelq'ara weziyetke nezer” zhurnilida élan qilin'ghan “Xitay kompartiyisining yuqiri qatlimidiki wehime” namliq maqalide nöwettiki xitay kompartiyisining yuqiri qatlam rehberlik qatlimi ichidiki weziyet bilen 1989-yili sabiq sowét ittipaqi parchilinish aldidiki weziyet sélishturulup, yéngi ewlad xitay kompartiyisi rehberliri arisidiki wehimilik keypiyat sélishturulghan. Chet'ellerdiki siyasiy analizchilardin xu ping ependi hem élshat hesen ependiler maqalidiki qarashlar heqqide toxtilip, xitayning nöwettiki weziyiti heqqide öz qarashlirini bayan qildi.

“Xelq'ara weziyetke nezer” zhurnilida élan qilin'ghan “Xitay kompartiyisining yuqiri qatlimidiki wehime” namliq maqalide, xitayning nöwettiki weziyiti tehlil qilinip, xitay hökümitining yuqiri qatlam emeldarliri weziyitining 80-yillarning axiridiki parchilinish aldida turghan sowét ittipaqi weziyitige oxshap qalghanliqi otturigha qoyulghan.

Chet'ellerdiki siyasiy analizchilardin amérikidiki élshat hesen ependi hem béyjing bahari zhurnilining bash muherriri élshat hesen ependiler, maqalidiki analizlarning nöwettiki xitay weziyitini birqeder etrapliq eks ettürüp bergenlikini bildürüp, emeliyette xitayning nöwettiki weziyitining eyni yilliridiki sowét ittipaqidinmu keskin halette ikenlikini ilgiri sürdi.

Élshat ependi xitay kommunist hökümitining nöwettiki siyasiy weziyitini eyni yilliridiki sowét ittipaqi weziyiti bilen sélishturup,xitay kommunist hökümitiningmu éghir siyasiy dawalghush ichide turuwatqanliqini bildürdi.

Béyjing bahari zhurnilining bash muherriri xu ping ependi, xitay hökümitining nöwettiki weziyitining 80-yillarning axiridiki sowét ittipaqi weziyitige melum nuqtidin oxshap qalsimu, emma yenila perqliq ikenlikini eskertti.

Xu ping ependi mundaq dédi: “Guruhwazliq kürishi keskinleshken xitayning yuqiri qatlam rehberlik sistémisi eyni yilliridiki sowét ittipaqidin köp perqlinidu. Xitay hökümiti bir partiyilik hakim mutleqliq tüzümini qoghdap qélishqa tirishmaqta. Bolupmu iqtisadiy jehette bayliq toplashni meqset qilghan, parixorluq chiriklik qilmishliri bilen xelqning nepritige qalghan kommunist hökümet, eger xitayda démokratik idiye hem heriketlerge yol qoyulsa, özlirining sabiq sowét ittipaqi parchilan'ghandin kéyinki mezgildiki bolshiwéklardimu yaman aqiwetke qalidighanliqini yaxshi bilidu. Diqqet qilidighan bolsaq hazirqi xitay hökümiti oxshimighan pikir éqimlirini chetke qéqish, xelqning démokratik heriketlirini basturush jehetlerde 80-yillarning axirqi mezgilidiki sabiq sowét ittipaqi hökümitige qarighanda mute'essip bolupla qalmay, belki 1989-yili xitayda oqughuchilarning démokratiyini telep qilghan mezgildiki déng shawping hökümitidinmumustebit bolghan siyaset yürgüzmekte.Bundaq shara'itta xitay hökümitining sabiq sowét ittipaqigha oxshash tinch halda démokratiye yoligha méngishi we yaki ereb elliride partlighandek yasimen güli herikitining xitay kommunist hökümitini özgertip, xitayda démokratiyini emelge ashurushi tes. Shunga xitay puqraliri choqum ammiwi qarshiliq heriketliri arqiliq kommunist hökümetni aghdurup tashlashqa tirishish kérek.”

Xu ping ependi yene Uyghur tibet qatarliq milletler élip bériwatqan qarshiliq heriketliri heqqidimu toxtaldi.

Xu ping ependi bayanida, Uyghur, tibet, mongghul qatarliq milletlerning qarshiliq heriketlirining xitay kommunist hökümitini endishige séliwatqan bolsimu, emma yenila xitay nopusining 90% tini teshkil qilidighan xitay xelqining kommunist hökümetke qarshi omumyüzlük qarshiliq keypiyati shekillen'gendila andin xitayda démokratiye emelge ashidighanliqini tekitlidi.

Élshat ependi ziyaritimiz axirida,xitayning nöwettiki weziyiti hem Uyghurlar duch kéliwatqan ijtima'iy shara'it heqqide toxtaldi.

Élshat ependi sözide meyli qandaqla bolmisun, nöwettiki xitay kommunist hakimiyitining haman ghulaydighanliqini, xitayning démokratiye yoligha méngishi muqerrer bir netije ikenlikini tekitlep,xitayning démokratiye yoligha méngishining Uyghurlar teqdirige körsitidighan tesirining muhimliqini tonup yétish we uningdin paydilinishning Uyghur teshkilatlirining Uyghur xelqining öz teqdirini özi belgilesh prinsipini emelge ashurushta téximu muhim ikenlikini bildürdi.