B d t da jaza lagérliri mesilisi tekrar otturigha qoyuldi we talash-tartish qozghidi

Ömer bék'ali ependi(ongda) b d t da chaqirilghan jaza lagérlirigha a'it yighinda muxbirlarning so'allirigha jawab bermekte. 2019-Yili 13-mart, jenwe.

Ömer bék'ali b d t da chaqirilghan jaza lagérlirigha a'it yighinda guwahliqtin ötti we xitay wekillirige reddiye berdi.

Dunya Uyghur qurultiyining tirishchanliqi netijiside 13-mart b d t da amérika, kanada, gérmaniye, en'gliye, gollandiye qatarliq döletlerning birlikte uyushturushi bilen Uyghurlarning kishilik erkinlikini qoghdash témisi asasiy mezmun qilin'ghan doklat teqdim qilish we guwahliq bérish yighini bolup ötken.

Yighin'gha xitayni öz ichige alghan köpligen döletlerning b d t da turushluq elchiliri, kishilik hoquq pa'aliyetchiliri, mutexessisler, b d t kishilik hoquq komitéti hemde diniy erkinlik komitétining xadimliri bolup köp sanda kishi qatnashqan.

Bu yighin amérika bashliq gherb döletlirining özlükidin hemkarliship Uyghurlar toghrisida b d t da uyushturghan tunji qétimliq alahide jiddiy yighini bolup, yighinda mexsus Uyghur diyaridiki jaza lagérliri mesilisi muzakire qilin'ghan.

Xitay wekillirining 14-mart b d t kishilik hoquq kéngishi yighinida xitayning kishilik hoquq weziyitidin melumat bérishtin bir kün ilgiri uyushturulghan bu yighin keskin talash-tartish ichide dawam qilghan.

Yighin'gha amérika tashqi ishlar ministirliqining b d t da turushluq alahide elchisi kélli kurré xanim riyasetchilik qilghan. B d t diniy erkinlik komitétining alahide doklat xadimi doktor ehmet sherif, musteqil tetqiqatchi, Uyghur mesilisi mutexessisi adré'an zéns, kishilik hoquqni közitish teshkilatining xadimi jon fisher qatarliqlar nutuq sözligen. Xitayning jaza lagérlirida yétip chiqqan qazaq ziyaliysi ömer bék'ali guwahliq bergen.

Bu yighin'gha d u q wekillirimu alahide teklip qilin'ghan. D u q diniy ishlar komitétining mudiri, “Sherqiy türkistan ölimalar birliki” ning mu'awin re'isi turghunjan alawudun ependining jenwedin bergen melumatlirigha asaslan'ghanda, yighinda mutexessisler jaza lagérliri toghriliq doklat teqdim qilipla qalmay, amérika bashliq bir qisim gherb ellirining elchiliri söz élip, Uyghur diyaridiki jaza lagérlirini derhal taqashni telep qilghan.

Yighinda qazaq ziyaliysi ömer bék'ali Uyghur diyaridiki jaza lagérliri toghrisida öz béshidin ötken qismetlerni bayan qilip, guwahliq bergen.

Emma xitay wekilliri ömer bék'alining guwahliqini ret qilghan we uni qattiq eyiblep “Térrorchi” dégen töhmetni chaplighan. Ömer bék'ali neq meydanda reddiye qayturup, xitay elchilirining saxtipezlikini pash qilghan. Bu munasiwet bilen yighinda bir haza talash-tartish bolup ötken.

Biz bügün seper üstide bolghan ömer bék'alini ziyaret qilip b d t da bolup ötken keskin talash-tartishlar toghriliq öz aghzidin söz élish pursitige érishelmigen bolsaqmu, uning guwahliqining xitayning epti-beshirisini b d t da yene bir qétim échip tashlighanliqi, Uyghur terepdarlirining xitayni meghlup qilghanliqigha da'ir uchurlargha érishtuq. Turghunjan alawudén ependi sözide “B d t da xitay üstidin ghelibe qilduq,” dégen ibarige orun berdi.

13-Mart élan qilin'ghan “Nyu-york waqit géziti” diki melumatta tilgha élinishiche, bu yighin'gha riyasetchilik qilghan amérika elchisi kelley xanim sözide b d t ni Uyghur diyaridiki jaza lagérlirini taqash üchün ünümlük tedbir élishqa, b d t wekiller ömikining Uyghur diyarini ziyaret qilishni ishqa ashurushqa chaqirghan.