Xamit köktürük ependi ilham toxtining “Yolum we ghayem” namliq kitabi heqqide toxtaldi

Tinch yol bilen Uyghurlarning heq-hoquqlirini telep qilghanliqi üchün 2014-yili 9-ayda xitay hökümiti teripidin muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilin'ghan meshhur Uyghur ziyaliysi ilham toxtining “Yolum we ghayem” namliq kitabi ötken hepte türkiyede türk tilida neshrdin chiqti. Kitabqa ilham ependining ilgiri Uyghur biz torida élan qilin'ghan maqaliliri we erkin asiya radi'osi, amérika awazi qatarliqlardiki söhbet xatiriliri kirgüzülgen. Kitabqa kirgüzülgen maqalilerning türkche neshri we terjimisige türkiyediki memtimin hezret, xamit köktürük, alimjan inayet qatarliq Uyghur ziyaliyliri emgek singdürgenliki melum. Ilham ependining maqalilirini türk tiligha terjime qilghan ziyaliylardin xamit köktürük ependi radi'omiz ziyaritini qobul qilip, kitabqa kirgüzülgen maqaliler, neshr qildurushtiki meqset we kitabning türkiyede qozghighan tesiri qatarliq mesililer heqqide toxtaldi.

Düshenbe küni radi'omiz Uyghur bölümining ziyaritini qobul qilghan türkiyediki Uyghur pa'aliyetchisi xamit köktürük ependi xitay merkizi milletler uniwérsitétining dotsénti ilham toxtining Uyghur mesilisi we xitayning Uyghur siyasiti heqqidiki maqaliliridin tallinip, türk tiligha terjime qilinip, istanbuldiki doghan neshriyati teripidin neshr qilin'ghan “Yolum Ve Gayem - Uygur Türkleri Ve Çin Meselesi” namliq maqaliler toplimini 5-séntebir shenbe küni qoligha tapshuruwalghanliqini bildürdi.

Xamit köktürük ependi söhbet jeryanida yene, kitabqa kirgüzülgen ilham toxti ependining maqalilirining mezmuni heqqide toxtilip, ilham ependining öz maqaliliride xitay kommunist hakimiyiti dewride Uyghurlargha qaritilghan siyaset we namda aptonomiye tüzümi déyilsimu, emeliyette Uyghurlarning heqiqiy aptonomiyilik hoquqtin behrimen bolalmighan ré'al weziyetni emeliy misallar, statistikiliq melumatlar arqiliq otturigha qoyup, xitay hökümitidin Uyghurlarning qanuniy-heq hoquqlirini kapaletke ige qilishni telep qilghanliqini bildürdi.

Xamit ependi yene ilham toxtining maqaliler toplimidin terkib tapqan kitabning türkiyede türk tilida neshr qilinishi nöwette Uyghur mesilisige qiziqish küchiyiwatqan türkiyede tesir qozghishi mumkinlikini؛ bu kitab türk xelqige xitay hökümiti teripidin muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilin'ghan ilham toxti ependini we Uyghur mesilisini tonutushita muhim rol oynaydighanliqini bildürüp, ilham toxti ependining Uyghur mesilisi heqqidiki téximu köp maqaliliri in'gliz tili, xitay tili we ereb tillirighimu terjime qilinishining tolimu zörür we texirsizlikini bildürdi.

Xitay merkizi milletler uniwérsitétining iqtisad penliri dotsénti ilham toxti ependi Uyghur biz tori qatarliqlarda élan qilghan maqale, eserliri, xitay hökümitige sun'ghan teklip pikirliri we erkin asiya radi'osi, amérika awazi, firansiye agéntliqi qatarliq köpligen xelq'ara metbu'atlarning ziyaritini qobul qilghinida, Uyghurlarning xitay kommunist hökümiti dewridiki siyasiy, iqtisadiy weziyiti heqqide toxtilip, xitay hökümitini mewjut Uyghur mesililirini hel qilishqa chaqirghan. Bu sewebtin 2014-yili 15 yanwar küni béyjingdiki öyidin tutqun qilinip, shu yili 9-ayning 23-küni “Milliy öchmenlikke qutratquluq qilish, döletni parchilashqa urunush” jinayetliri artilip muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilin'ghan. Ilham toxti ependi xitay hökümiti teripidin tutqun qilin'ghandin kéyin xelq'arada xitay hökümitidin ilham toxti ependini shertsiz qoyup bérish chaqiriqi küchlük boldi. 2014-Yili 9-aprél küni amérika dölet mejliside ilham toxti ependining amérikida oquwatqan qizi jewher ispat berdi, 2014-yili 5-may küni néyuyorkta amérika qelemkeshler jem'iyiti ilham toxti ependige bérilgen “Bar-bara goldsmis erkin yézish mukapati” ni uning qizi jewher dadisigha wakaliten tapshuruwaldi. 2014-Yili 31-öktebir küni türkiyede ilham toxti ependige yene “Türk dunyasi erkinlik mukapati” bérilgenliki élan qilindi. Nöwette ilham ependi ürümchi türmiside jaza mudditini ötewatqan bolup, uning türmidiki ehwali yenila xelq'ara jem'iyetning jiddiy diqqitini qozghawatqan mesililerning birige aylan'ghan. Chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliri, kishilik hoquq teshkilatliri we gherb démokratik döletliri xitay hökümitini Uyghur ziyaliysi ilham toxti ependini qoyup bérishni telep qilip kelmekte.