Qurbanjan semetning “Men shinjangdin keldim” namliq kitabigha baha (2)

Qurbanjan semetning “Men shinjangdin keldim” namliq kitabining süretke tartilghan muqawisi.

Qurbanjan semetning “Men shinjangdin keldim” namliq léksiyesining xitay orunlashturup bergen kün-tertipi.

Béyjingdiki xelq sariyida tarqitilish murasimi ötküzülgen kitab

Qurbanjan semet “Men shinjangdin keldim” namliq kitabi bilen xitaydiki meshhur shexske aylan'ghan, yéqinda xitay hökümiti teripidin amérikigha ewetilip birqanche uniwérsitétlarda léksiye sözlewatqan bir mezgilde muhajirettiki Uyghur jama'iti jiddiy so'algha duch keldi.

Qurbanjan semet zadi kim? xitay taratqulirida tuyuqsizla “Parlighan” hemde Uyghur millitining “Sözchisi” qilip körsitiliwatqan bu “Cholpan” nedin peyda boldi? uning “Men shinjangdin keldim” namliq kitabi qandaq arqa körünüshte otturigha chiqti?

Bu so'allarning jawabini u mezkur kitabining birinchi böliki hésablan'ghan “Méning bu 30 yilim” namliq hayat hékayiside bayan qilidu.

U kitabida, özining xotende tughulup ésini bilgendin buyanqi eng yéqin dostining bir xitay ikenlikini tilgha alidu. U yene “2002-Yili höjjetlik filim ishleydighan bir jüp xenzu er-ayal méning tutuq ata-anam boldi. Shuningdin kéyin hayatimda yéngi pursetler tughuldi,” dep yazidu.

Xitay merkiziy téléwiziye istansisining “Yüzmu yüz” namliq mexsus sehipisi eyni chaghda qurbanjan semet heqqide mexsus programma ishleydu. Uningda qurbanjanning “Men shinjangdin keldim” namliq kitabini 2014-yilidiki kunming weqesidin kéyin “Esebiy küchlerge bolghan ghezeb-nepriti” netijiside yézip chiqqanliqini ashkara qilidu.

Dégendek, uning kitabi neshr qilinishi bilenla béyjingdiki xelq sariyida tarqitilish murasimi ötküzülidu. Xitay kompartiyesining 4-nomurluq rehbiri yü jéngshing murasimgha qatniship, qurbanjanni qobul qilidu.

Milletlerning qoshulup kétishi terghib qilin'ghan kitab

Mezkur kitabta qurbanjan semet özi bilen qoshup 101 shexsning xitay ölkiliridiki hayat hékayisi we ularning atalmish “Muweppeqiyet” liri heqqide sözleydu.

Bularning xéli bir qismi Uyghur, xitay we bashqa millet bilen toylashqan a'ililerdin tughulghan “Shinjangliq” shalghut kishilerning hékayisi bolup, ular arqiliq milletlerning qoshulup kétishi we bir-birige singiship kétishishining “Ilghar éqim” ikenlikini teshwiq qilidu.

U hetta 2014-yili 26-martta “Nyuyork waqit géziti” xitayche bölümining ziyaritini qobul qilghanda mundaq deydu: “Shinjanggha tenha halda birla millet wekillik qilalmaydu, bu yerde 13 millet yashaydu. Shinjangdiki milletler arisida ezeldin tam-tosaq bolghan emes. Mesilen, Uyghurlarni élip éytsaq, turpandiki Uyghurlar bilen xenzular otturisida, lopnurluq Uyghurlar bilen mongghullar otturisida chiray-shekil jehettin melum oxshashliqlar mewjut. Qeshqer etrapidiki Uyghurlar chiray-shekil jehettin yawropa irqidiki milletlerge yéqinlishidu.”

Qurbanjan semet yene milletlerning qoshulup kétishi heqqidiki teshebbuslirini öz a'ilisining misali bilen bazargha sélishqa urunidu.

U bu heqte mundaq deydu: “Özümning nesebini élip éytsam, ata terep chong animiz özbékistandin qeshqerge köchüp kelgenlerdin iken. Shunga dadamda Uyghur we özbék qéni bar. Anamda belkim mongghul qéni bar bolushi mumkin.”

Muhajirettiki Uyghur serxilliri qurbanjan semetning xitay taratqulirida bazargha séliwatqan Uyghurlarni “Shalghutlashturush” sepsetelirige küchlük reddiye qayturdi. Ular, milliy tarix we Uyghur xelqining milliy iradisi heqqide qilche chüshenchige ige bolmighan bir atalmish fotografning milletke wakaliten söz qilish salahiyiti yoq, dégenlerni ilgiri sürdi.

Qurbanjan semet xitay merkiziy téléwiziye istansisining “Yüzmu yüz” programmisida öz kitabi we teshebbuslirining Uyghur oqurmenlerning küchlük tenqidige duch kelgenlikini, hetta bir qisim Uyghurlarning uni “Milliy satqin” dep eyibligenlikini tilgha alidu.

Xitay hökümitining Uyghurlar heqqidiki siyasiy teshwiqatigha maslashqan kitab

Közetküchiler, qurbanjan semetning “Men shinjangdin keldim” namliq kitabi we uning xitay hökümet taratqulirigha bergen bir yürüsh bayanlirining ochuq-ashkara halda xitay hökümitining Uyghurlar heqqidiki siyasiy teshwiqatlirigha maslishiwatqanliqini körsetmekte.

Bolupmu uning Uyghur élidiki milletlerning qoshulup kétishi yaki bir-birige yughurulup kétishini “Heqiqiy ilgharliq” dep teshebbus qilishi muhajirettiki Uyghur serxillirining küchlük reddiyesige duch keldi.

Türkiyediki Uyghur bilim ademliridin doktor alimjan boghda ependi bu heqte pikir bayan qilip, qurbanjan semetning sepsetelirige küchlük reddiye qayturdi.

Amérikida yashawatqan tébbiy penler doktori jür'et obul ependimu qurbanjan semetning xitayning siyasiy teshwiqati üchün ishlewatqan bir “Qorchaq” ikenlikini ilgiri sürdi.